اخبار

نویسندگان و خبرنگاران هر روز هزاران گفت‌وگو در سراسر جهان انجام می‌دهند. از این رو، شاید گمان کنید که مالکیت این آثار و گفت‌وگوها که تبدیل به امری روزمره شده‌اند، نباید چندان مسأله‌ساز باشد. اما اگر این طور فکر می‌کنید سخت در اشتباهید. در مورد این ماجرا اختلاف نظر فراوانی وجود دارد.

نوشتن این جستار را مدتی پیش در ذهن داشتم، با این دغدغه‌ همه و متأسفانه همیشه که پژوهش در ساختار جامعه‌ علمی ما نه تنها امری جدی نیست که اغلب رنگی واقعی نیز ندارد اما حوادثی که در آذر ماه امسال رخ داد، رنگ و بوی این نوشته را تغییر داد. هنگامی که خبر اتهام سرقت علمی به سه تن از فلسفه‌شناسان بزرگ ایران که در معتبرترین دانشگاه‌های این کشور با بالاترین درجات علمی مشغول به تدریس هستند در فضای رسانه‌ای پخش شد، عمده‌ترین واکنش‌های مردمی در چنین جملاتی بیان می‌شد: «ای بابا! اینکه چیز تازه‌ای نیست. در رشته ما هم همین طور است.»

تاوانی که فیلسوفان برای رسیدن به «آگاهی‌های محرمانه» می‌دهند پروفسور Peter Rickman. (2014-1918) فیلسوف اهل پراگ است که عمده زندگی خود را در بریتانیا و دانشگاه آکسفورد و همچنین سیتی لندن گذراند. «فلسفه در ادبیات»، «چالش فلسفه»، و «سرگذشت عقل» از کتاب‌های اوست. علاوه بر این که برگزیده‌ای از آثار ویلهلم دیلتای را ویراست و چاپ کرد، دو کتاب هم درباره او و فلسفه‌اش نگاشت. جستار حاضر از بنام‌ترین نوشته‌های اوست که در 1991 در مجله «اکنون فلسفه» چاپ شد؛ جستاری که آغازی برای یک رشته‌جستار بود که در آن «فیلسوف را با جاسوس، بازیگر، عاشق، و دلقک» مقایسه کرد. ریک‌من فروردین‌ماه امسال در لندن درگذشت.

همگان تا حدودی با رابطه نزدیک عرفان با مذهب شیعه آشنا هستند. اما آیا عرفان جداگانه‌ای برای شیعیان وجود دارد؟ آیا اساساً اصطلاح «عرفان شیعی» قابل وضع است؟ یعنی می‌توان گفت معانی و مفاهیمی جداگانه یا برجسته از عرفانِ عام به‌طور کل، و عرفانِ اسلامی به‌طور جزء وجود دارد؛ یا تنها می‌توان به عرفایی اشاره کرد که خود شیعه بوده‌اند و این به نگرشی بنیادین در چم و خم عرفان‌شان نینجامیده است؟