دیرینگی نوروز در فرهنگ ایران و آسیای غربی خود باعث پیدایش مضامن اساطیری در ادوار گوناگون شده است. هر چند نمی توان تاریخی قطعی برای پیشینه نوروز قائل شد، اما رگه هایی از اساطیر نوروزی مربوط به هزاره نخست پ.م. و اعصار بعد را می توان یافت.
دکتر ملک‌مهرداد بهار را شاید در ابتدای فعالیت حرفه‌ای‌اش در فضای فرهنگی ایران، چنان که دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور در همین گفت‌وگو به آن اشاره کرده است، با نام پدرش، ملک‌الشعرای بهار می‌شناختند. اما بداعت اندیشه و جسارت او در بیان نظراتی که چندان با جریان اصلی اندیشه در زمینه اساطیر همسویی نداشت، نام او را یگانه کرد. چنان که دیگر چندان اهمیتی ندارد او فرزند ملک‌الشعراست یا نه. او دکتر مهرداد بهار است. کسی که عده‌ای او را پدر اسطوره‌شناسی در ایران می‌دانند. بیست‌ودوم آبان‌ماه سال 1373 دکتر مهرداد بهار از میان ما رفت و به همین بهانه با دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور که وفادارترین شاگرد او بوده و پس از مرگش آثار پراکنده‌اش را نیز گردآوری کرده است درباره او گفتگو کردیم:
ابــوالقــاسم اسمــاعیل‌پور شــاعر، نویســنده، متــرجم و اسطوره‌شناس است و استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی، وی در فاصله سال‌های 2004 تا 2006 استاد مدعو دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای و در فاصله سال‌های 2013 تا 2015 استاد دانشگاه دولتی مسکو بوده است.
احمد تفضلی از چهره‌های مهم و تأثیر‌گذار در پژوهش‌های ایران‌شناسی است. او نقش مهمی در تبیین دستاورد‌های ادبی و فرهنگی ایران پیش از اسلام داشت و عمری بر سر این کار گذاشت. مهم‌ترین ویژگی استاد دکتر احمد تفضلی وجه بین‌المللی بودن آثار و فعالیت‌ها و پژوهش‌های‌شان در عرصه فرهنگ و ادبیات و زبان‌های ایران باستان است. کمتر کسی توانست به این جایگاه جهانی در این حوزه‌ها دست پیدا کند.
ابوالقاسم اسماعیل‌پور، مترجم «دانشنامه اساطیر جهان» و «ادبیات گنوسی» دو اثر برگزیده در دوره‌های 26 و 28 کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، بر این باور است که اسطوره‌ها در ادبیات و هنر یک کشور موثر هستند. اگر ادبیات ما متاثر از اساطیر باستانی و کهن باشد، پویاتر خواهد شد چراکه اسطوره در نقد ادبی و هنری و خلق آثار ارزشمند، تاثیر بسزایی دارند. وقتی در خلق آثار در زمینه‌های مختلف از اسطوره‌های بومی استفاده کنیم، ادبیات، هنر و فرهنگ ما صاحب هویت می‌شود.
بازتاب فرهنگی مانویت را در سده های نخستین دوره اسلامی به خوبی می توان مشاهده کرد. طرد حیات زمینی و نفی مادیات و پرداختن به امور اخروی، که جزو درونمایه های اصلی کیش مانوی است، از طریق تصوف و عرفان اسلامی تداوم یافت.
دو همتای آشیل و هکتور، یعنی اسفندیار و رستم در حماسه بزرگ منظوم ایرانی، شاهنامه فردوسی (سده ۴ ه) نقش مهمی دارند. شباهت های بین کارکرد آشیل و اسفندیار از یک سو، و هکتور و رستم از سوی دیگر اتفاقی نیست. مقاله حاضر در صدد روشن شدن این نکته است که حکومت یونانی باختر (بلخ) در شمال شرقی ایران نخست در ماوراالنهر و بلخ در طول ۲۵۰۰ تا ۱۳۰ پ.م.، و آنگاه در دره سند از ۱۹۰ تا ۵۰ پ.م.، و بعد در دوره پادشاهان سلوکی از ۳۱۲ تا ۱۳۵ پ.م. باعث تاثیرات فرهنگی ماندگار یونانی در ایران زمین شد. یکی از این تاثیرات در سوگنامه “رستم و اسفندیار” دیده می شود
نام اصلی تخت جمشید در دوره هخامنشی «پارسه» بوده است. در این بررسی، نخست علل انتساب عنوان «تخت جمشید» و چگونگی نسبت دادن این تختگاه بزرگ هخامنشی به جمشید، پادشاه اساطیری ایران باستان، بازگو می شود. آن گاه نظریه های دو دسته از ایران شناسان درباره کارکرد اصلی تخت جمشید مطرح می گردد. دسته نخست برآنند که تخت جمشید صرفا تختگاه اداری و سیاسی پادشاهان هخامنشی بوده، اما گروه دوم معتقدند که تخت جمشید تختگاهی آیینی و حتی صرفا یک معبد بوده است.
بازتاب فرهنگی مانویت را در سده های نخستین دوره اسلامی به خوبی می توان مشاهده کرد. طرد حیات زمینی و نفی مادیات و پرداختن به امور اخروی، که جزو درونمایه های اصلی کیش مانوی است، از طریق تصوف و عرفان اسلامی تداوم یافت. غلات شیعه و زنادقه در زمره فرقه های متاثر از مانویت بوده اند. در تفاسیر عرفانی نیز از " نور ازلی" سخن رفته است که بازمانده باور مانویان به بهشت نور و هبوط نور از عالم سماوی به عالم ناسوت است. بازتاب دینی، اعتقادی و فرهنگی گنوسیان در ایران و جهان اسلام از اواخر سده سوم میلادی آغاز شد و تا نهضت اسماعیلیه ادامه داشت.
مهرداد بهار در 10 مهر 1308 در خانواده محمد تقی ملک الشعرا بهار در تهران چشم به جهان گشود. او پنجمین فرزند ملک الشعرا بهار بود. پدرش اهل خراسان بود، اما اصل خانواده پدریش به صیور، برادر ملک الشعرا صبا می رسد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان جمشید جم و دوره متوسطه را در دبیرستان های فیروز بهرام و البرز تهران سپری کرد. پس از اتمام دبیرستان به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت و در رشته زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید