نخستين مجلد «فلسفه‌های مضاف» منتشر شد

1385/10/19 ۰۳:۳۰

مجلد نخست از مجموعه دوجلدی «فلسفه‌های مضاف»، با تدوين و تنظيم «عبدالحسين خسروپناه» به كوشش سازمان انتشارات «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی» منتشر شد

مجلد نخست از مجموعه دوجلدی «فلسفه‌های مضاف»، با تدوين و تنظيم «عبدالحسين خسروپناه» به كوشش سازمان انتشارات «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی» منتشر شد
. نخستين مجلد اين مجموعه، از بيست و هشت مقاله در همين زمينه فراهم گشته است. از آنجا كه می‌توان فلسفه‌های مضاف را به دو دسته فلسفه‌های «مضاف به علوم» و فلسفه‌های «مضاف به امور» (كلان مقوله‌های دستگاه‌واره انگاشته) تقسيم كرد، از اين‌رو با اندك تسامح، مقالات معطوف به فلسفه‌های علم‌ها، جلد نخست را سامان داده‌، و مقالات مربوط به فلسفه‌های مضاف به امور و كلان مقوله‌ها را مجلد دوم اين مجموعه شامل می‌شود. اين دو مجلد حاصل بحث و برنامه‌ريزی، تدبير و تلاش سه ساله گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی است كه می‌تواند گامی در راستای بازآرايی و گسترش، روزآمدسازی و كارآمدسازی حكمت و علوم عقلی اسلامی قلمداد گردد.
اولين مقاله از جلد اول «فلسفه‌ مضاف» نوشته «علی اكبر رشاد» است. مؤلف مقاله « فلسفه‌های مضاف» در اين مقاله، مباحث اساسی فلسفه‌های مضاف را هرچند بسيار فشرده مطرح می‌كند. از جمله: ارائه تعريف خاصی برای فلسفه مضاف، تأكيد بر امكان و ضرورت فلسفه‌های مضاف اسلامی، پيشنهاد معيارهايی برای تقسيم و طبقه‌بندی فلسفه‌های مضاف و غيره. به نظر نويسنده، در صورت توسعه حكمت اسلامی و تحويل آن به فلسفه‌های تخصصی گوناگون و تأسيس فلسفه‌های مضاف، و نيز با تحرير و تنقيح فلسفه از زوائد و استطرادات، فلسفه منطق را می‌توان به «دانش پژوهش عقلانی در احكام كلی و عوارض ذاتی موجود بما هو موجود و اقسام نخستينه آن» تعريف كرد. كه در اين نوشتار، اين تعريف با اقتباس از «قبس صدرايی»، در تعريف فلسفه اولی و علم اعلی پرداخته شده است.
مقاله دوم با عنوان «فلسفه فلسفة اسلامی» نوشته «عبدالحسين خسروپناه»؛ اين مقاله، علاوه بر تبيين مفاهيم كليدی و روش‌شناسی تحقيق، به انواع فلسفه رشته‌های علمی و مسائل آنها و تفاوت رئوس ثمانيه با فلسفه‌های علوم پرداخته است و در پايان چهارده مسأله مهم فلسفه فلسفه اسلامی بيان گرديده است.
«فلسفه حكمت متعاليه» نوشته «حسن پناهی آزاد»؛ فلسفه فلسفه اسلامی نگاهی برون‌سازمانی به فلسفه اسلامی است كه شاخه ای از آن فلسفه حكمت متعاليه است. چيستی حكمت متعاليه، موضوع ، غايت، قلمرو، روش‌شناسی، نسبت آن با مكاتب ديگر، علل و عوامل تأسيس و آسيب‌شناسی آن، مباحث تشكيل‌دهنده اين جستار هستند.
«دورنمايی از منطق، فرامنطق و فلسفه منطق» نگاشته «عسكری سليمانی اميری»؛ اين مقاله همان‌طور كه از عنوانش پيداست، به مباحثی؛ چون فلسفه منطق، منطق جديد، فلسفه منطق جديد، فرامنطق، فلسفه منطق قديم، منطق‌های استقرايی، منطق قديم و فرامنطق، نمونه‌هايی از مباحث در فرامنطق و فلسفه منطق، می‌پردازد. «فلسفه علوم قرآنی» نوشته «علی نصيری»؛ نگارنده در اين مقاله به بررسی پنج مسأله پرداخته است كه؛ عبارتند از «چيستی علوم قرآنی»، «مراحل تاريخی شكل‌گيری علوم قرآنی»، «ترابط يا تداخل بخشی از مباحث علوم قرآنی با ساير علوم اسلامی»، «روش‌شناسی علوم قرآنی»، «كاستی‌های علوم قرآنی.»
«فلسفه تفسير» نوشته «حميد خدابخشيان» به چيستی فلسفه تفسير می‌پردازد كه در اين دانش به دنبال چه هستيم؟ مهم‌ترين مسائل و مباحث دانش فلسفه تفسير چيست؟ چه علومی در تفسير دخيل هستند؟ علت تكثر تفاسير چيست؟ اين سوالات و مباحثی ديگر، محتوای مقاله را تشكيل می‌دهد.
در «فلسفه علوم حديث» (بازكاوی و بازشناسی ميراث حديثی برجای مانده فريقين) نوشته «علی نصيری» به مفهوم‌شناسی سنت و اقسام آن پرداخته می‌شود. عوامل قلت سنت فعلی در برابر سنت شأنی؛ دشواری‌های ميراث حديثی بر جای مانده؛ دشواری‌ها و آفت‌های مشترك جوامع حديثی فريقين، در اين مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند.
در «فلسفه علم كلام» اثر «محمدصفر جبرئيل» می‌خوانيم: فلسفه كلام دانشی است كه به عنوان علم ناظر به كلام نظر می‌كند و به تحقيق موضوع، محمول، مبادی و مقدمات، غايات ، راه‌های روش‌شناختی و ارتباط آن با علوم ديگر می‌پردازد. با توجه به اين تعريف، مباحثی كه تحت اين عنوان در اين مقاله مورد بحث قرار گرفته است عبارتند از: نام‌گذاری، تعريف علم كلام، موضوع علم كلام، غايت و اهداف علم كلام، وظايف و مسئوليت‌های كلام و متكلمان، روش‌های علم كلام، رابطه علم كلام با علوم ديگر، قلمرو و گستره علم كلام، مذاهب و مكاتب كلامی، عوامل و زمينه‌های پيدايش، منابع علم كلام، ادوار و مراحل تاريخی علم كلام، رويكردهای كلامی اماميه، ويژگی‌های تفكر كلامی شيعه.
«چيستی فلسفه فقه» نگاشته «جابر توحيدی اقدم و عبدالرحيم سليمانی بهبهانی» است. در اين مقاله هشت تعريف از فلسفه فقه عنوان شده و سپس اين تعاريف مورد بررسی قرار گرفته است.
«جايگاه فلسفه اقتصاد اسلامی و معرفی برخی از عناصر آن» نوشته «علی اصغر هادوی‌نيا» است.
در «فلسفه اقتصاد اسلامی؛ مبانی فلسفی» اثر «سيدحسين ميرمعزی»«ی‌خوانيم: بحث مبانی فلسفی از اهميت خاصی برخوردار است؛ زيرا اين مبانی در فلسفه نظام اقتصادی و فلسفه علم اقتصاد تأثير بسزايی دارند. بدين‌سبب در اين مقاله مبانی فلسفی نظام اقتصادی اسلام بحث شده است.
«آسيب‌شناسی فلسفه سياسی اسلامی از منظر مقام معظم رهبری» اثر «محسن مهاجرنيا» واجد اين نكته است كه فلسفه سياسی اسلام از درون‌مايه‌های غنی و ظرفيت‌های والايی برخوردار است؛ اما واقعيت اين است كه در فرآيند تاريخ خويش آفات درونی و آسيب‌های بيرونی زيادی بر آن وارد شده است؛ بطوری‌كه كارآمدی خويش را از دس
ت داده و از صحنه زندگی اجتماعی مهجور افتاده است. در اين مقاله سعی شده است تا گوشه‌هايی از ديدگاه مقام معظم رهبری ارائه شود. «حسين كلباسی اشتری» با مقاله «درباره فلسفه تاريخ» با بيان چگونگی شكل‌گيری ديدگاه جديد درباره تاريخ و تمايزهای آن با ادوار پيشين، به برخی ويژگی‌ها و مختصات نگاه به تاريخ بر مبنای انديشه دينی پرداخته است.
جلد نخست «فلسفه‌های مضاف» آذرماه جاری، در 466 صفحه و با شمارگان 1200 نسخه به همت پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر شد. منبع: خبرگزاری قرآنی ايران‌ (ايكنا)


خان احمدی