فرهنگ‌نويسي امروز با رونويسي هم مواجه است

1385/10/4 ۰۳:۳۰

محمدرضا پارسايار در ارزيابي وضعيت فرهنگ‌نويسي و روند كلي آن گفت: امروز وضعيت فرهنگ‌نويسي و بخصوص دانش‌نامه‌نويس رو به‌رشد است.

محمدرضا پارسايار در ارزيابي وضعيت فرهنگ‌نويسي و روند كلي آن گفت: امروز وضعيت فرهنگ‌نويسي و بخصوص دانش‌نامه‌نويس رو به‌رشد است.
اين مترجم و فرهنگ‌نويس در ادامه‌ي گفت‌وگوي خود با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) عنوان كرد: با وجود آن‌كه گاه دانش‌نامه‌هاي تكراري هم ديده مي‌شوند، اما اين تكراري بودن به‌معناي اضافه بودن آن‌ها نيست؛ بلكه نشان‌دهنده‌ي نياز جامعه به اين سمت است و البته وجودشان ضروري است. در چند دهه‌ي اخير براي مثال «فرهنگ بيان انديشه‌ها» را از محسن صبا داشته‌ايم كه اولين فرهنگ قياسي و آنالوژيك است و با وجود نارسايي‌هايش به‌حقيقت مغتنم است، زيرا نخستين گام است و ديگران بايد ادامه دهند، و تصحيح‌گر آن باشند.
پارسايار كار پژوهشي گروهي را در حيطه‌ي فرهنگ‌نويسي سخت و ديرپاسخ ارزيابي كرد و گفت: در مجموع كارهاي زيادي در ورطه‌ي فرهنگ‌نويسي انجام شده است، اما سنتي در فرهنگ‌نويسي ما وجود دارد و تقريبا در كليه‌ي كارهاي پژوهشي حاكم است، و آن اين كه كار پژوهشي گروهي بسيار سخت نتيجه مي‌دهد. براي مثال فرهنگ‌نامه‌اي بود كه ناشر آن با افرادي شاخص قرار همكاري گذاشت، اما پس از گذشت مدت‌ها آن گروه با يكديگر كنار نيامدند و اين مسأله در حد يك قرارداد باقي ماند.
وي درباره‌ي آشنايي با يك زبان خارجي به‌عنوان يكي از ضرورت‌ها براي فرهنگ‌نويس، گفت: اين آشنايي واقعا لازم است و درست است كه ايراني‌ها در فرهنگ‌نويسي يد طولايي دارند، اما درواقع اروپاييان آغازگر آن بودند و ما در بسياري از موارد از ماحصل كار آن‌هاست كه استفاده مي‌كنيم. بسيار كم ممكن است اشتباهاتي در كارشان رؤيت شود و اين به‌سبب كار گروهي آن‌هاست و درست مانند تكنولوژي است كه ما از دستاوردهاي غرب در اين دوران بهره‌ مي‌گيريم. من گاه براي بسياري از تعاريف به آن فرهنگ‌ها رجوع مي‌كنم و تعاريف را دقيقا از آن‌ها مي‌گيرم.
پارسايار گذر سن و تجربه را در كار فرهنگ‌نويسي مؤثر دانست و اظهار كرد: در همان دوران دانشجويي «فرهنگ فارسي - فرانسه» را كار كردم، كه البته چند سال بعد منتشر شد و اين به‌دليل ناشناس بودن و جوان بودن من در آن زمان بود، كه البته و شايد خوشبختانه با ديد وسيع ناشر منتشر شد. بعد از آن فرهنگ‌هاي مفصلي را كار كردم مثل «فرهنگ هزارصفحه‌يي» كه در قطع رقعي است و تأليف «فرهنگ فني فرانسه». طبعا كاري كه اينك انجام مي‌دهم، كامل‌تر و جامع‌تر است و اين به‌سبب افزايش تجارب و اطلاعات است كه با بالا رفتن سن و تجربه‌ي روش‌هاي مختلف، و نگرش‌ آزادتر به‌زبان و واژه ايجاد مي‌شود.
او همچنين درباره‌ي اين‌كه فرهنگ‌نويسي تا چه اندازه به كتاب‌سازي منجر مي‌شود، توضيح داد: متأسفانه امروز با رونويسي هم مواجه هستيم، اين‌كه دو فرهنگ كاملا مشابه هم هستند و مايه‌ي تأسف جامعه‌ي علمي است؛ زيرا بر چاپ كتاب به‌لحاظ فضاي فرهنگي و سياسي مي‌تواند آسيب‌رسان باشد. كتاب‌سازي هم بسيار هست. مثل آن‌كه واجب كفايي باشد، بقيه مقلد نفر اول هستند و كار تازه را از دوش خود برداشته‌اند و درواقع بدعتي ندارند. اما خوشبختانه تعداد آثار اصيل در اين حيطه بسيار بيش‌تر از كارهاي نااصل است و درواقع فرهنگ‌نامه‌اي كه گامي جلوتر از پيشينيان خود برداشته باشد، جاي بحث و گفت‌وگو دارد.
پارسايار در پايان، يادگيري برخي موارد حيطه‌ي زبان و فرهنگ‌نويسي را مستلزم آموزش آن‌ها دانست؛ از جمله الفباي آوانگاري. خبرگزاري دانشجويان ايران


خان احمدی