دومین سالگرد دکتر پرویز رجبی دانشمندی خستگی ناپذیر

1392/11/21 ۱۱:۱۵

دکتر پرویز رجبی، نویسنده، مورخ، مترجم و شاعری بود که خدمات بزرگی به فرهنگ و تاریخ ایران کرد. او آدم خودساخته‌ای بود. گل سرخی بود که سختی‌ها و پیچیدگی‌های زندگی نتوانست او را پژمرده کند.

دکتر ابوطالب میرعابدینی : دکتر پرویز رجبی، نویسنده، مورخ، مترجم و شاعری بود که خدمات بزرگی به فرهنگ و تاریخ ایران کرد. او آدم خودساخته‌ای بود. گل سرخی بود که سختی‌ها و پیچیدگی‌های زندگی نتوانست او را پژمرده کند. از کودکی کار می‌کرد، پول درمی‌آورد و زندگی‌اش را اداره می‌کرد. خیلی تنها بود، چون پدرش هم به‌دلایلی نبود و خانواده‌اش گرفتاری‌هایی داشتند. گاهی به زحمت می‌افتاد ولی تیزهوشی و نبوغ او همیشه سر جایش بود. از وقتی که من به‌خاطر دارم، در کارهای تحقیقی بی‌بدیل بود و علاقه زیادی به نویسندگی نشان می‌داد. قلم خوبی داشت و به همه‌جا و به دقت نگاه می‌کرد. حساسیت داشت که بداند در جهان چه می‌گذرد و این حساسیت را هیچ‌وقت از دست نداد. بعدها به آلمان رفت و در یک دانشگاه معتبر به نام «گوتینگن» درسش را ادامه داد و با موفقیت به سطوح عالی علمی دست پیدا کرد. آنجا در واقع قابلیت‌ها و توانایی‌های خودش را اثبات کرد و با کوله‌باری از دانش به ایران بازگشت. در دانشگاه ملی با جدیت روی زبان‌های قبل از اسلام کار می‌کرد. همان موقع یکی از استادان دانشگاه که خودش را رقیب او می‌دید، پشت‌سرش خیلی حرف می‌زد و از این بابت گرفتاری‌ای به‌وجود آمده بود ولی پرویز با دقت در جزییات علمی و فنی، او را خجالت‌زده کرد. در واقع با دانش و علم خودش حرف می‌زد. گاهی هم ساواک مشکلاتی را برایش به‌وجود می‌آورد چون بسیار بی‌باک و جسور بود. ازدواج با خانم لیلی هوشمند افشار هم در زندگی پرویز خیلی موثر بود. چون همسرش در تمام این سال‌ها یار مهربان او بود و وجود این زن دانش‌پژوه در کنار او نظم بیشتری به زندگی‌اش می‌بخشید. البته من بعد از مدتی که در نیشابور مشغول بودم، برای انجام تحقیقات علمی به چین رفتم و در ایران نبودم. بعد که برگشتم، خبردار شدم از تدریس در دانشگاه محروم شده، ولی هنوز آتش‌پاره‌ای بود و از کار و تلاش دست نمی‌کشید. شاهکار پرویز، کتاب «هزاره‌های گمشده» است، اگرچه کتاب‌های پرمحتوای زیادی را مثل کریم‌خان‌زند و زمانه او، معماری ایران در عصر پهلوی، جشن‌های ایرانی، تاریخ خط میخی و... نوشته و کتاب‌های مهمی را مثل کویرهای ایران، مارکوپولو در ایران، ماه عسل ایرانی و... ترجمه کرده، اما برای «هزاره‌های گمشده» عمر و زندگی‌اش را گذاشته است. در این کتاب اوج تاریخ‌نگری پرویز را می‌توان دید و عظمت کار او را درک کرد که واقعا به‌دنبال گمشده‌ها گشته و سعی کرده این گمشده‌ها را پیدا و به مردم معرفی کند. این اثری بی‌نظیر در زمینه تاریخ است و مسایل مبهمی که وجود داشته را با تسلط بر تاریخ، فرهنگ و زبان‌های مختلفی، باز کرده و گره‌ها را گشوده که این کار جرات زیادی می‌خواهد حتی اگر برخی خرده بگیرند که به برخی از مسایل نپرداخته باشد، ولی به هر ترتیب ابهامات زیادی را رفع و مسایل زیادی را طرح کرده است. او انسانی بود که مردم کشورش را دوست داشت و با عشق به مردم، این خدمات فرهنگی را انجام می‌داد، ولی بسیار او را رنجاندند و آزار دادند. پرویز، مورخ و دانشمندی بود که نامش خواهد ماند. آخرین کتاب او «دیوارنوشت‌ها» گزیده اشعارش بود که با انتخاب دوست مشترک‌مان محمد صادقی در آخرین سال‌های زندگی‌اش منتشر شد. این اشعار زیبا، نشان‌دهنده «رنجی» است که «رجبی» می‌کشید:
هزاره‌های گمشده را نوشتم
سده‌های گمشده را در دست تالیف دارم
گیرم که دهه‌ها و روزهای گمشده را هم نوشتم
چه کنم با حجم انبوه لحظه‌های گمشده؟