چرا انقلاب؟ /رسول منتجب‌نیا

1392/11/12 ۰۸:۵۳

انقلاب اسلامی ایران، پدیده‌ای است که دارای وجوه و اجزای متفاوتی است. انقلابی مردمی است به آن معنا که حرکت را نخبگان و گروه‌های سیاسی آغاز کردند و توده‌های مردم در جهت آن، به پیش رفته و در پیدایش و رشد و گسترش و پیروزی آن به ایفای نقش پرداختند.

انقلاب اسلامی ایران، پدیده‌ای است که دارای وجوه و اجزای متفاوتی است. انقلابی مردمی است به آن معنا که حرکت را نخبگان و گروه‌های سیاسی آغاز کردند و توده‌های مردم در جهت آن، به پیش رفته و در پیدایش و رشد و گسترش و پیروزی آن به ایفای نقش پرداختند. دارای جنبه‌های پررنگ دینی و اعتقادی بود زیرا، فردی مورد وثوق و قبول گروه‌های مختلف مبارز و مردم قرار گرفته بود که عنوان مرجعیت دینی و سیاسی را در اختیار داشت. مردم نیز بر اساس باورهای دینی و عقیده‌ای که به اسلام و تشیع داشتند از او تبعیت کردند. در کنار هم قرار گرفتن این دو عنصر بود که توانست حرکت انقلاب را ایجاد کرده و روزبه‌روز گسترش دهد. امام(ره) از سال 42 که استارت انقلاب را زدند، استراتژی «روشنگری» را در دستور کار داشتند. کار مهم ایشان، «آگاه‌سازی» نسبت به چند مساله بود؛ نخست توجه به هویت مستقل مردم ایران.
اینکه نباید تحقیرهای صورت گرفته، اعتمادبه‌نفس را از جامعه بزداید. امام تلاش کردند مردم را در جایگاه خودشان قرار داده و به رای و اراده مردم اهتمام ورزیدند. مساله دوم، ظلم و ستم‌هایی بود که اعمال می‌شد و فضای بسته سیاسی آن مقطع، اجازه اطلاع‌رسانی و آگاهی به مردم را نمی‌داد. نکته سوم، مساله ظرفیت‌های دین بود که در اثر حاکمیت رژیم‌های ضد دین و البته جمعی از به اصطلاح مبلغان دینی وابسته یا روحانیون بی‌تفاوت، به شکل غیرواقعی شناسانده شده بود و نوعی تشریفات خشک و غیرموثر در جامعه و زندگی قلمداد می‌شد. ایشان و برخی دیگر از چهره‌های شاخص انقلاب، اما مفاهیمی چون آزادی، احترام به حقوق شخصی افراد، نفی ظلم کردن و ظلم دیدن و دفاع از حقوق مردم را مطرح کردند. شناخت این عناصر بود که سبب شد گستره این حرکت رفته‌رفته از نخبگان و خواص و روحانیون و دانشگاهیان به جامعه نفوذ کند. طیف‌های مختلفی نیز به آن پیوستند که از زاویه دید خود وارد آن شده اما همه آنها رهبری امام را به‌عنوان مرجع دینی و مبارزاتی پذیرفته بودند. جمعیت‌های غیرمذهبی، ملی - مذهبی و... با نگاه مبارزه با ظلم و مخالفت با امپریالیسم یا رژیم وابسته با این حرکت همراه شدند اما هنر امام این بود که ضمن بیان حقایق و تشریح مسایل دینی، میان انقلابیون مرزبندی نکردند و همه را زیر یک چتر واحد گرد آوردند. حتی آنانی که اعتقاد دینی نداشتند وارد صحنه شده و در انقلاب سهیم شدند. اینچنین بود که رژیم وقت چاره‌ای جز تحویل کار به مردم نداشت و رفتن شاه، به امری ضروری و حتمی بدل شد. ورود امام در 12بهمن 57 به کشور، آخرین تلاش‌ها از قبیل دولت به ظاهر ملی بختیار را نیز خنثی کرد و ایشان در سخنرانی تاریخی بهشت زهرا با تاکید دوباره به عنایات الهی، اظهار کردند که با پشتوانه مردم، دولت تشکیل می‌دهند؛ پشتوانه‌ای که سرمایه اصلی نظام‌های مردم‌سالار است.