نسخه خطی نفیس ديوان خاقانی در گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

1392/11/1 ۱۹:۴۳

دست‌نویس (نسخة خطی) نفیس ديوان خاقاني که در سدة نهم هجری کتابت شده و دارای تذهيب بسيار زيبايی به سبک دورة تيموري است، در گنجینة مخطوطات کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی نگه‌داری می‌شود.

دست‌نویس (نسخة خطی) نفیس ديوان خاقاني که در سدة نهم هجری کتابت شده و دارای تذهيب بسيار زيبايی به سبک دورة تيموري است، در گنجینة مخطوطات کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی نگه‌داری می‌شود.

 رئیس اداره مخطوطات این سازمان با بیان این مطلب گفت: «اين نسخه به خط نستعليق 21 سطريِ دو ستونه، با ویژگی‌های نثري سدة نهم هجری كتابت شده است».
سید محمدرضا فاضل هاشمی خاطرنشان کرد: «این نسخه در ربيع‌الاوّل سال 847 قمری، به رسمِ خزانة امير مبارزالدوله، توسط حاج علي سمرقندي به كتابت درآمده است».
وی با بیان این که این دست‌نویس داراي يك شمسة بزرگ زيبا در ظَهر صفحة نخست مي‌باشد، گفت: «در آغاز ديوان و منظومة تحفه‌العراقين نیز دو سرلوح ظريف و زيباي مذهَّب و مرصَّع، با كتيبه‌هاي بازوبندي و نقوش اسليمي وجود دارد که طرحشان از نظر نقش و رنگ‌آميزي، باهم تفاوت دارد».
فاضل هاشمی افزود: «پيشاني و شرفة این سرلوح‌ها به لاجورد و طلا و سيلو و سياهي است كه مجموعة این رنگ‌ها، سرلوح‌هاي زيبا و چشم‌نوازي را ترسيم کرده است».
وی با بیان این که جدول‌بندي اوراق این دست‌نویس، به زر اعلای تحريردار و لاجورد می‌باشد، اظهار داشت: «عناوينِ داخل مستطيل‌هاي آغاز قصايد و غزليات، به زر بوده و عناوينِ داخل قلمدان‌هاي سرلوح، به سفيداب می‌باشد که به خط کوفی به کتابت درآمده است».
رئیس ادارة مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، نوع كاغذ این اثر منحصر به فرد را سمرقندي دانست و اضافه کرد: «جلد آن نیز تيماجي عنّابي ضرب‌كوب زرّين، با ترنج و سرترنج و جداول زرين است كه متأسفانه این تزیین‌ها محو و خراب شده است».
وی تصریح کرد: «اين دست‌نویس کهن که در مردادماه 1311 توسط ميرزا رضا خان نایيني، وقف کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی شده است، داراي 383 ورق در ابعاد 17 در 10 سانتي‌متر است که 306 ورق از آن به دیوان و 77 ورق نیز به منظومة تحفه‌العراقين خاقانی اختصاص یافته است».
گفتنی است که کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی با در اختیار داشتن بیش از 85 هزار دست‌نویس کهن، مربوط به دوره‌های زمانی مختلف و در موضوع‌های گوناگون، از قطب‌های علمی، فرهنگی و هنری جهان اسلام به شمار می‌رود.