1392/10/28 ۱۰:۴۶
سید جعفر سجادی رفت و امروز قرار است جنازۀ او را از محل دائره المعارف بزرگ اسلامی تشییع کنند. مرحوم سجادی را من اولین بار در اواخر دهۀ چهل شناختم، آنهم با واسطۀ فرهنگ لغات و مصطلحات عرفا که یک تنه تألیف کرده بود. او را از نزدیک ندیده بودم تا این که در سفر لندن گاهی در هواپیما یا اتوبوس کنار هم نشستیم، همان سفر کذائی که احسان نراقی ترتیبش را داده بود و یک هواپیما به خرج فرح پهلوی کرایه کردند و اهل فرهنگ را برای بازدید از جشنوارۀ عالم اسلام به لندن بردند.
سجادی تا حدودی خوش محضر و بذله گو بود و من از مصاحبت با او لذت می بردم، هر چند که طعم طنزش گاهی به تلخی می گرائید. فرنگی ها را که المستنجی بالقرطاس می خواند مسخره می کرد. به دکتر نصر که یکی از بانیان جشنواره بود طعنه می زد و مثل خیلی از درس خوانده های حوزه دانشگاهیانی راکه فلسفه خوانده بودند قبول نداشت. شنیده بودم که این اواخر توانائی های خود را از دست داده بود و حتی به زحمت می توانست راه برود.
هر بار پسرش دکتر صادق سجادی را می دیدم احوال پدرش را از او جویا می شدم. خبر ها مأیوس کنند بود، تا این که دیروز گفتند رفت، در ضمن گفتند پسرش دکتر صادق هم خواهش کرده که من چند کلمه ای در مراسم تشییع در بارۀ آن مرحوم سخن بگویم. امروز صبح داشتم فکر می کردم که چه بگویم. نمی دانم اصلا چرا مرا برای سخنرانی انتخاب کرده اند. این نوع سخنرانی ها را به عهدۀ آخوند ها می گذارند که بلدند حدیث بخوانند و یاد مرگ را که هادم اللذاتش می خوانند زنده نمایند.
اصلا بخش عمدۀ موعظه کردن یعنی همین. در حکمت اسلامی می گفتند ما دو واعظ داریم، یکی ناطق و دیگری صامت. واعظ ناطق قرآن است و واعظ صامت یا خاموش مرگ است. کسی که در مراسم ختم سخنرانی می کند در واقع باید واعظ صامت را ناطق کند، یعنی او خود زبان واعظ خاموش شود و این هم کار هر کس نیست. حتی برای خود اهل عمائم هم کاری تخصصی به شمار می آید. یعنی این طور نیست هر کس عمامه داشت بتواند واعظ خاموش را ناطق کند. من هر چه فکر کردم دیدم چبزی به ذهنم نمی رسد. اینجا بود که پیش خودم گفتم خوش به حال کلاغها. دو سه بار دیده ام که وقتی کلاغی می میرد، کلاغهای دیگر از همۀ دور و اطراف جمع می شوند و عزاداری می کنند. گوئی به هم خبر می دهند.
یکی در تجریش مرده، ولی می بینید از همه جا آمده اند، از درختهای زرگنده و قلهک گرفته تا دربند و گلاب دره، هر چه کلاغ است، زن و مرد ، پیر و جوان جمع می شوند و برای کلاغ تازه از دنیا رفته قار قار می کنند. و فقط هم قار قار می کنند. از ته دل می کنند. گفتم خوش به حال کلاغها، چون آنها مجبور نیستند بنشینند فکر کنند که در مراسم ختم کلاغ متوفا چه بگویند. مرثیه ها یکسان است . همه قار قار می کنند و فرقی میان قار قار کلاغها نیست. اما ما انسانها وقتی می خواهیم در رثای کسی سخنرانی کنیم باید عزا بگیریم که حالا چه بگوئیم. باید فکر کنیم حرف بی معنی و صد من یک غاز نزنیم و حرفهای تکراری و کلیشه ای به زبان نیاوریم . مردم انتظار دارند که کسی که سخنرانی می کند فقط مثل کلاغها قار قار نکند. انسان از این حیث که حیوان است قار قار می کند ولی از این حیث که ناطق است قار قارش با معانی است و این معانی را هم باید بیافریند.
برای هر کس که می خواهد مرثیه بگوید متناسب با آن شخص معانیی به زبان بیاورد، و الا ناطقیت او به عاطل خواهد ماند. پس در مراسم رسمی ختم وقتی آخوندی به عنوان سخنران، معمولا در آخر مجلس، به ایراد سخنرانی می پردازد وحرفهای تکراری و کلیشه ای به زبان می آورد در واقع حرف زدنش با قار قار کلاغ فرقی ندارد. دکتر صادق سجادی فکر کرده بود که من می توانم در مراسم ختم پدرش حرفی بزنم که فقط از نوع قار قار که معمولا در ختمهای مسجدی شنیده می شود نباشد. دو ساعت دیگر معلوم خواهد شد که من از عهدۀ این کار بر می آیم یا نه. ولی بعد از همۀ این حرفها باز هم تکرار می کنم: خوش به حال کلاغها.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید