وحدت اسلامي تنها راه نجات امت اسلامي / مصطفي محقق‌داماد

1392/10/24 ۰۷:۵۳

بحث وحدت از نكات بسيار مهم و كليدي در جهان اسلام است. اصولا وحدتي اگر در جهان اسلام نباشد نمي‌توان معناي دقيقي از برادري ايماني به دست آورد. وحدت اسلامي به معناي قطع نظر از اختلافات به ويژه اختلافات كلامي است. به دليل مشتركاتي كه مابين مسلمانان وجود دارد و نمي‌توان به اين سادگي اختلافات كلامي را حل كرد بايد به اشتراكات متصل شويم. لذا وحدت به معناي اتحاد مسلمانان بر پايه اشتراكات است

بحث وحدت از نكات بسيار مهم و كليدي در جهان اسلام است. اصولا وحدتي اگر در جهان اسلام نباشد نمي‌توان معناي دقيقي از برادري ايماني به دست آورد. وحدت اسلامي به معناي قطع نظر از اختلافات به ويژه اختلافات كلامي است. به دليل مشتركاتي كه مابين مسلمانان وجود دارد و نمي‌توان به اين سادگي اختلافات كلامي را حل كرد بايد به اشتراكات متصل شويم. لذا وحدت به معناي اتحاد مسلمانان بر پايه اشتراكات است. براي نخستين بار كاشف الغطا كه از فضلا و فقها و روشنفكران بنام بودند اين مساله را مطرح كردند. كاشف الغطا از مراجع تقليد شيعه بود. ايشان نظري جدي در باب وحدت اسلامي را طرح كردند. كاشف‌الغطا تفرقه را بيماري امت و وحدت را داروي اين بيماري مي‌داند: «دارويي كه همواره اصلاح را به ارمغان آورده و مي‌آورد، اتفاق و وحدت و همدردي و ترك نزاع و طرد انگيزه‌هاي كينه و حسد است.» وي حصول و تحقق وحدت را در آن سوي الفاظ، خطبه‌ها، مقالات، عبارات و در عالم واقعيت مي‌جست و معتقد بود: «وحدت و اتحاد، با لفاظي‌هاي ميان تهي و سخنان بليغ و رسا و... به دست نمي‌آيد. ملاك اتحاد و حقيقت توحيد در اينجا صفاي نيت و اخلاص عميق و جديت و فعاليت است». وي 70 سال پيش طرحي را براي تقويت اتحاد ميان شيعه و سني پيشنهاد كرد و آن برگزاري همايش‌هاي سالانه يا دوسالانه عقلا و علماي مسلمان از دور و نزديك براي شناسايي متقابل و گفت‌وگو پيرامون مسائل اسلام بود. وي مهم‌تر از اين همايش را همايش سران كشورهاي اسلامي مي‌دانست تا آنان دستي واحد شوند و در مقابل خطرهايي كه جهان اسلام را تهديد مي‌كند، از آن دفاع كنند. بحث وحدت بعدا از سوي آيت‌الله العظمي بروجردي (ره) نيز طرح و ادامه يافت تا اينكه بعد از انقلاب اسلامي ايران بحث وحدت در مابين دو روايت از تولد پيامبر اعظم (ص) مطرح شد. اهل شيعه تولد پيامبر را 17 ربيع الاول و اهل تسنن 12ربيع الاول مي‌دانند لذا اين فاصله را هفته وحدت ناميده‌اند. از سوي ديگر بحث وحدت اسلامي با توجه به مشكلات اخيري كه گريبان جهان اسلام را گرفته بسيار جدي و مهم است و نمي‌توان از آن به سادگي گذشت. درگيري‌هاي خونيني كه امروزه در سوريه، عراق، افغانستان، مصر، بحرين و ديگر بلاد اسلامي مي‌بينيم جان انسان را به درد مي‌آورد. علماي اسلامي تنها راه نجات از اين كشتار و برادركشي را بايد از وحدت جويا شوند. امروزه با توجه به چنين مشكلاتي بهترين راه اين است كه در بحث وحدت مساله برادري طرح شود. در قرآن مجيد برادري ايماني مطرح شده است كه درسوره حجرات فرموده اما المومنون اخوه. نبايد از اين جمله مفهوم مخاف گرفت و چنين پنداشت كه اين جمله به معناي آن است كه انسان‌ها به خودي و غيرخودي تقسيم مي‌شوند زيرا مفسر بزرگ متن مقدس قرآن مجيد يعني مولا علي(ع) در نامه به مالك فرمود: مردم يا برادر ايماني تو يا برادر انساني تو هستند. برادر ايماني به معناي اين است كه همگي مسلمان‌اند و متمسك به كلمه توحيد‌ هستند.بحث برادر انساني را هم اميرالمومنين در نامه‌يي به مالك اشتر طرح كردند. امام علي عليه‌السلام در نامه تاريخي‌اش به مالك اشتر ـ به عنوان نماينده خود در مصر ـ او را به مهرورزي سفارش مي‌كند و از او مي‌خواهد در اين امر بين اقشار مختلف جامعه فرق نگذارد: أشعرْ قلبك الرّحمة لِلرّعيةِ و الْمحبّة لهم و اللُّطْف بِهم و لا تكوننّ عليهِم سبُعاً ضارِياً تغتنِمُ أكْلهُم، فانّهُم صِنفانِ إمْا اخٌ لك فِي الدّينِ و اِمّا نظيرٌ لك فِي الْخلْقِ؛ ...

(اي مالك) مهرباني، خوش‌رفتاري و نيكويي با مردم را در قلب خود بپروران و در رفتارت با مردم مانند حيوان درنده مباش كه فرصت را براي دريدن آنها غنيمت مي‌شمرد چراكه مردم دو گروهند: يا برادران ايماني تو هستند يا اينكه همانند تو انسانند. پيام جمله قرآن مجيد در سوره حجرات اين است كه كساني كه اقدامات تفرقه‌افكنانه به نام شيعه و سني و عداوت و دشمني را تبليغ مي‌كنند در حقيقت از جامعه ايماني بيرونند. ايام هفته وحدت و ميلاد با سعادت پيامبر اعظم(ص) را به عموم مسلمانان تبريك مي‌گويم و اميدوارم كه به زودي مشكلات جهان اسلام برطرف و دل مومنين مملو از برادري و اتحاد شود.