کدخدا / ویلم فلور - ترجمه نرگس صالح نژاد

1394/11/7 ۱۱:۴۲

معنای اصلی کدخدا برگرفته از کلمه پارسی میانه کدگ - خودای، به معنای رئیس خانه، رئیس اهل خانه، ارباب خانه است. در قرون وسطی، دست کم پس از عصر سلجوقی، این واژه عمدتاً به رئیس گروه های اجتماعی اولیه ای دلالت داشت که از طریق ارتباطات رو در رو در چندین بافت اجتماعی اعم از روستاها، رؤسای اصناف و محلات شهری، شناخته می شدند. در عصر پهلوی، هم چنین بر رئیس طایفه و تیره دلالت می کرد.

معنای اصلی کدخدا برگرفته از کلمه پارسی میانه کدگ - خودای، به معنای رئیس خانه، رئیس اهل خانه، ارباب خانه است. در قرون وسطی، دست کم پس از عصر سلجوقی، این واژه عمدتاً به رئیس گروه های اجتماعی اولیه ای دلالت داشت که از طریق ارتباطات رو در رو در چندین بافت اجتماعی اعم از روستاها، رؤسای اصناف و محلات شهری، شناخته می شدند. در عصر پهلوی، هم چنین بر رئیس طایفه و تیره دلالت می کرد.

واژه کدخدا در دوره غزنویان و سلجوقیان برای تفکیک موقعیت اداری در رده بالای دبیری یا صاحب منصبی که رازدار و مباشر فرماندار بود، به کار برده می شد ( پیشکار به عنوان مثال: ما کدخدایان پیشکار محتشمان، بر ما فریضه است سال ها نگاه داشتن). هم چنین در معنای رئیس هوشیار، زیرک و با هوش همانند شخصی که اغلب به عنوان رئیس نظامی ( کدخدای لشکر) منصوب می شد یا رئیس ایلتی و محلی که بر اساس دستوری برای رسیدن به هدفی چون فرماندار ایالت دورافتاده مهمی، اعزام می شد. در این موارد کدخدا اغلب از سوی فرماندار( سلطان ) یا وزیر به عنوان مأمور رابط بین آن ها و صاحب منصبی همراه او، منصوب می شد و در نهایت به عنوان مربی و مشاور عمل می کرد.

اصطلاح کدخدا، بسیار به ندرت در توصیف امیر ایالت مورد استفاده قرار می گرفت و انتظار می رفت وظایف حاکم و وزیر رادر کنار هم انجام دهد...

دریافت مقاله

منبع: پیام بهارستان، شماره 21، پاییز 1392