آموزش های دانشگاهی چقدر با نیازهای جامعه متناسب است؟

1394/10/26 ۱۲:۰۲

نامتوازنی رشته های تحصیلی با محیط کار یکی از معضلاتی است که هم اکنون در کشور روبه گسترش بوده و ادامه این روند سبب آسیب های جبران ناپذیری خواهد شد. کارشناسان بر این باورند که نامتوازن بودن رشته های تحصیلی دانشگاهی با محیط کار جامعه یکی از دلایل مهاجرت نخبگان و یا به عبارتی فرار مغزها شده است.

نامتوازنی رشته های تحصیلی با محیط کار یکی از معضلاتی است که هم اکنون در کشور روبه گسترش بوده و ادامه این روند سبب آسیب های جبران ناپذیری خواهد شد.
 کارشناسان بر این باورند که نامتوازن بودن رشته های تحصیلی دانشگاهی با محیط کار جامعه یکی از دلایل مهاجرت نخبگان و یا به عبارتی فرار مغزها شده است.
این در حالی است که هم اکنون شاهد سیاست گسترش دوره های آموزش های تحصیلی به ویژه در مقاطع تکمیلی هستیم.
همچنین سهمیه پذیرش برای مقاطع تحصیلات تکمیلی در حالی افزایش دارد و یا در خوشبینانه ترین حالت تغییری نسبت به گذشته ندارد که برخی از اهداف برنامه پنجم توسعه کشور در زمینه آموزش عالی محقق نشده است.
این امر سبب شده تا سوالی که هم اکنون در ذهن برخی از کارشناسان متبلور شود که آیا آموزش های دانشگاهی کشور متناسب با نیازهای جامعه صورت می پذیرد؟

** محقق شدن طرح آمایش آموزش عالی در سایه ای از ابهام
حجت الاسلام علیرضا سلیمی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه دانشگاهی ایرنا اظهار داشت: متاسفانه هنوز طرح آمایش آموزش عالی در کشور اجرا نشده است.
دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفت: اجرایی شدن این طرح سبب توزیع منطقی و علمی رشته های دانشگاهی بر اساس جغرافیای مناطق می شد.
وی افزود: هم اکنون برخی از رشته ها، هیچ همخوانی با محل دانشگاه های ارائه شده ندارند به گونه ای که رشته هایی همچون شیلات، جنگلداری، معدن، نفت و غیره در استان هایی به دانشجویان تدریس می شود که سنخیتی از نظر جغرافیایی ندارند.
وی ادامه داد: اغلب تصمیم گیری های حوزه آموزش عالی در خلاء صورت می گیرد و نقشه راهی وجود ندارد که به طور مثال برای یک رشته خاص چه میزان دانشجو نیاز است.
سلیمی یادآور شد: بیش از 50 درصد دانشجویان در مقطع علوم انسانی هستند که همین امر نشان از عدم توازن در آموزش عالی کشور است.
وی تصریح کرد: هم اکنون بیش از 100 هزار دانشجوی روان شناسی و یا بیش از 140 هزار دانشجوی حقوق داریم؛ آیا بازار کشش این همه فارغ التحصیل را خواهد داشت.

** صدمه به کشور با گسترش بی رویه رشته های دانشگاهی
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: گسترش بی رویه و بدون مطالعه دقیق و نیازسنجی رشته ها به طور حتم به کشور آسیب خواهد زد.
وی گفت: همین امر نیز سبب طولانی شدن صف یقه سفید ها و بیکاران فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور شده است.
این نماینده مردم محلات در مجلس شورای اسلامی افزود: گسترش رشته های دانشگاهی ایرادی ندارد اما باید بر اساس نیازهای واقعی کشور صورت پذیرد.
وی ادامه داد: چندی پیش شنیده شد که قرار است در برنامه ششم مراکز فنی و حرفه ای و دانشگاه علمی کاربردی را تعطیل کنند؛ که جای تعجب داشت چرا که کشور هم اکنون نیازمند تکنسین ها و فارغ التحصیلان آچار به دست است.
بر اساس این گزارش، پیشتر وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از مخالفت وزارتخانه مطبوعش با پیشنهاد واگذاری واحدهای دانشگاه های علمی - کاربردی و واحدهای دانشگاه پیام نور به بخش خصوصی خبر داده بود.
محمد فرهادی در گفت و گو با خبرنگار حوزه دانشگاهی ایرنا اظهار داشت: این متنی که طی روزهای گذشته منتشر شده بود؛ پیش نویس بوده که مورد تایید وزارت علوم نبوده است.
وی خاطرنشان کرد: وزارت علوم با متن منتشره شده پیشنهادی مخالف است اما برای ساماندهی آموزش عالی مصوبه ای در شورای برنامه ریزی آموزش داشته که همان را پیگیری خواهد کرد.
بر اساس پیشنهاد لایحه برنامه ششم توسعه که هنوز نهایی نشده است، تمامی واحدهای دانشگاه های علمی - کاربردی وابسته به دستگاه های اجرایی و 50 درصد واحدهای دانشگاه پیام نور تا پایان سال دوم برنامه ششم منحل و یا به بخش خصوصی واگذار می شود.
در لایحه پیشنهادی برنامه ششم توسعه که سازمان مدیریت به دولت پیشنهاد کرده و نیاز به مصوبه دولت و مجلس شورای اسلامی دارد، آمده است: به منظور انسجام بخشی به نظام آموزش عالی کشور و ارتقای سطح علمی دانشگاه ها و بهره وری بر اساس اقتصاد مقاومتی، وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر اساس شاخص هایی نظیر جمعیت، سابقه تأسیس و مختصات جغرافیایی، موظفند نسبت به ادغام ساختار و بودجه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و یا واگذاری آنها به بخش غیردولتی با تصویب شورای عالی اداری تا پایان سال اول برنامه اقدام کنند.

** تحقق یافتن 30 درصد اهداف پنجم توسعه
دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه در مورد فرار مغزها نیز اظهار کرد: باید پذیرفت که هم اکنون با پدیده نابهنجار و غیرقابل دفاع مهاجرت نخبگان مواجه هستیم.
وی گفت: معضل فرار مغزها دلایل متعددی همچون نبود بازار کار، کوچک بودن چتر حمایتی از آنان، ارائه برخی مشوق ها، تبلیغات کاذب و وعده های کذایی کشورهای مقصد دارد.
ژسلیمی افزود: واقعیت این است که نتوانستیم آنگونه که شایسته است اهداف برنامه پنجم توسعه در زمینه آموزش عالی را عملیاتی سازیم.
این نماینده مردم محلات در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: شاید کمتر از 30 درصد اهداف برنامه پنجم توسعه در زمینه آموزش عالی محقق شده است.
وی در ادامه با اشاره به افزایش آمار جذب دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی خاطرنشان کرد: به طور حتم ادامه این روند آینده کشور را با خطرات جدی مواجه خواهد کرد.
سلیمی یادآور شد: هم اکنون دیگر شاهد رقابت علمی در بین افراد نیستیم چرا که به هر میزان دانشی که داشته باشند به راحتی در دانشگاه های کشور پذیرفته می شوند.

** نبود آمار علمی از نیازهای روز بازار کار
رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در هر کشوری که به توسعه دست یافته عمدتا نیازهای روز بازار کار تبدیل به رشته های دانشگاهی و تحصیلی شده است.
محمد اخباری گفت: در برنامه پنجم توسعه کشور نیز پیش بینی شده بود که تشکیلاتی با عنوان مرکز اطلاعات بازار کار و مرکز تایید صلاحیت حرفه ای به وجود آید؛ اما متاسفانه این امر محقق نشد.

** روند گسترش تحصیلات تکمیلی سبب افزایش توقع بی جای افراد می شود
وی افزود: هم اکنون آماری در زمینه جهت گیری های شغلی و نیازهای روز بازار کار نداریم و به سبب نبود آمایش سرزمینی نیز نمی دانیم استان های کشور به چه تحصیلاتی نیازمند هستند.
اخباری در ادامه یادآور شد: بنده به عنوان یک کارشناس مخالف روند گسترش تحصیلات تکمیلی به صورت کنونی هستم چرا که فقط سبب افزایش توقع بی جای افراد می شود.

منبع: ایرنا