کشفیات جدید باستان شناسی در زنجان و خراسان

1394/10/6 ۱۰:۲۲

عملیات کاوش در زنجان به شناسایی 19محوطه باستانی متعلق به دوره نوسنگی تا اسلامی متأخر در محدوده سد بلوبین منجر شد. این سد که در محدوده شهرستان ایجرود در استان زنجان قرار گرفته، با مساحتی بالغ بر 209هزار و 330 هکتار یکی از زیر حوضه‌های رودخانه قزل اوزون است و به دریای خزر می‌ریزد. فاطمه فرشی جلالی سرپرست هیأت کاوش در محوطه سد بلوبین گفت: وسعت منطقه مورد بررسی حدود 42 کیلومترمربع است که شامل دره ها، تپه ماهورها و ارتفاعات حاشیه رودخانه‌های اوزون دره، سجاسرود و خوئین است.

عملیات کاوش در زنجان به شناسایی 19محوطه باستانی متعلق به دوره نوسنگی تا اسلامی متأخر در محدوده سد بلوبین منجر شد.
این سد که در محدوده شهرستان ایجرود در استان زنجان قرار گرفته، با مساحتی بالغ بر 209هزار و 330 هکتار یکی از زیر حوضه‌های رودخانه قزل اوزون است و به دریای خزر می‌ریزد. فاطمه فرشی جلالی سرپرست هیأت کاوش در محوطه سد بلوبین گفت: وسعت منطقه مورد بررسی حدود 42 کیلومترمربع است که شامل دره ها، تپه ماهورها و ارتفاعات حاشیه رودخانه‌های اوزون دره، سجاسرود و خوئین است. او با اشاره به اینکه در این کاوش 19 محوطه باستانی متعلق به دوره نوسنگی تا اسلامی متأخر شناسایی شد، افزود:در کنار مطالعات باستان شناسی، مطالعات مردم شناسی روستای بلوبین که پس از آبگیری سد به زیر آب خواهد رفت نیز انجام گرفت. جلالی از جمله اقدام‌های حائز اهمیت در این بررسی را شناسایی محوطه شماره 101 با ارتفاع حدود 20 متر  دانست و اظهار داشت:  روی این محوطه  روستای بلوبین قرارگرفته است و یافته‌های سطحی از این روستا نشانگر تداوم سکونت از پیش از تاریخ (مفرغ) تا کنون است. در این روستا حمامی نیز شناسایی شد که یکی از مصالح ساخت آن سنگ قبرهای کتیبه دار اسلامی است که نمونه آن کمتر دیده شده است.او گفت: از دیگر محوطه‌های شناسایی شده، روستای متروکه قمچقای (قمچقای قدیم) است که در سال 1372 به دلیل نبود دسترسی به امکانات زیربنایی به محلی در حدود 2 کیلومتری این روستا منتقل شد و یافته‌های سطحی درآن حاکی از وجود آثار پیش از تاریخ تا معاصر، شامل  دو گورستان اسلامی متقدم  و معاصر در مجاورت این روستا است.بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی موظفند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و درمرحله امکان سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی  در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی و مکان‌یابی پروژه‌های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.
شناسایی آثار عصر مفرغ در حوضه آبریز اترک
در رویدادی دیگر، روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری خبر داد که درحوضه آبریز رودخانه اترک آثار و محوطه هایی از دوره‌های مفرغ، آهن،تاریخی و اسلامی شناسایی شده است. حوضه آبریز اترک یکی از مهمترین حوزه‌های فرهنگی شمال شرق ایران است و پیشتر نیز آثار و موارد فرهنگی قابل توجهی در آن کشف شده است. آزیتا میرزایی سرپرست هیأت بررسی وشناسایی حوضه آبریز رودخانه اترک در این باره گفت:در مسیر طولانی این حوضه آبریز، تپه و محوطه‌های باستانی زیاد و مهمی شکل گرفته که برنامه‌ریزی برای مطالعه عمیق‌تر آنها در شناخت فرهنگ گذشته ایران زمین بسیار حائز اهمیت است. او افزود:در بررسی و شناسایی حوضه آبگیر سد قردانلو، فرصتی پیش آمد تا بخشی از این محوطه مورد مطالعه باستان شناختی قرار گیرد.
این باستان شناس اظهار داشت:در این فعالیت پژوهشی 21 نقطه به عنوان آثار فرهنگی ثبت و ضبط شد. از این تعداد، نقطه اول یک بند در نزدیکی تنگه بود که با وجود تعلق آن به دهه‌های اخیر شواهدی دال بر وجود آثار قدیمی تر نیز در آن وجود دارد. نقطه شماره 12 نیز متعلق به روستای متروک قردانلو بود که به دلیل زلزله در دهه 70 تخریب و متروک شده بود. 19 نقطه دیگر متعلق به آثار و محوطه‌های فرهنگی هستند که دوره‌هایی از مفرغ، آهن، تاریخی و اسلامی را دربردارند که از لحاظ کارکرد احتمالاً محوطه‌های مسکونی، قلعه‌های نظامی و دفاعی و قبرستان بوده‌اند. به گفته میرزایی، یکی از نکات جالب‌توجه در این منطقه ساخت روستاها در دامنه کوه‌ها بوده و از دشت میان‌کوهی فقط برای کشاورزی استفاده می‌شده است. همچنین با توجه به شناسایی موقعیت آثار و محوطه‌های باستانی در این منطقه احتمالاً این امر در گذشته نیز مصداق داشته است؛  زیرا قالب محوطه‌ها در دامنه کوه‌ها و ارتفاعات طرفین این دشت میان کوهی واقع هستند.رودخانه اترک به طول 669 کیلومتر مربع  از بلندی‌های رشته کوه هزار مسجد در جنوب قوچان سرچشمه می‌گیرد و پس از آبیاری دشت‌های قوچان، فاروج و شیروان وارد شهرستان بجنورد می‌شود.

منبع: ایران