نسخۀ منحصر به فرد مثنوي معنوي درآستان رضوی

1394/10/2 ۱۲:۱۹

گنجینه بی نظیر و ارزشمند، افزون بر ۲۵۰ نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از مولانا جلال‌الدين بلخي و شمس تبريزي در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که در اين ميان بيش از دويست نسخه منحصر به فرد از «مثنوي معنوي» جلب نظر مي‌کند.

گنجینه بی نظیر و ارزشمند، افزون بر ۲۵۰ نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از مولانا جلال‌الدين بلخي و شمس تبريزي در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که در اين ميان بيش از دويست نسخه منحصر به فرد از «مثنوي معنوي» جلب نظر مي‌کند.
به نقل از روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان ‌قدس ‌رضوی، رئیس اداره مخطوطات این سازمان، با بیان این مطلب گفت: بيش از 200 نسخه از مثنوي معنوي در گنجينه  مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد که از نظر قدمت، نوع خط ، کاغذ و هنرهای کتابت و کتاب‌آرایی نفیس و ارزشمند می‌باشند. سید محمد رضا فاضل هاشمی، به يکي از نفيس‌ترين آن‌ها اشاره کرد و گفت: «اين نسخه بين سال‌هاي 1280 تا 82 قمري کتابت شده و امتياز آن، تذهيب فوق‌العاده پُرکار و ظريف مربوط به دورة قاجاريه است که در ابتداي دفاتر شش‌گانه ديده مي‌شود.» وي در اين رابطه ادامه داد: «خطّ خوش این نسخه نستعليق وکتابت آن در 25 سطر و تذهيب و نقاشي هنرمندانه آن توسط نقاش معاصر «عيسي آلفته» که در 604 صفحه با طرح‌ها و نقش‌هاي مختلف از گل‌هاي بنفشه و نرگس و زنبق و سنبل و گل محمدي حاشية آن را زينت داده است، بيش از پيش بر ارزش اين نسخه افزوده است». فاضل هاشمی سپس به ديوان شمس يا «ديوان کبير» اثر مولانا اشاره کرد که شامل غزليات، رباعيات، و ترجيع‌بند‌هاي اوست و افزود: «نسخه‌هاي بسياري از آن در گنجينه موجود است که دو نمونه از نفيس‌ترين آن‌ها، ديوان شمس به کتابت سال 1058 قمري اهدايي سيد جلال‌الدين تهراني و ديگري منتخب ديوان به کتابت قرن يازدهم است.» وي از مثنوي عرفاني «مرغوب القلوب» به قلم شمس تبريزي ياد کرد و تصريح نمود: «این کتاب در ده فصل، برخي آيات و روايات و گفته‌هاي کوتاه عرفا را در موضوع تهذيب نفس، سير و سلوک و اخلاق پسنديده به نظم کشيده است.»
وی ادامه داد: «نسخه‌اي از اين اثر اهدايي مقام معظم رهبري است که در سال 1067 قمري توسط علي بن موسي ابراهيم کتابت شده، نسخه ديگر اهدايي دکتر فريدون مقتدري به خط محمد فاضل عشقي لاهوري در قرن دوازدهم کتابت شده و ديگري نسخه‌اي به کتابت 1237 قمريست.»
وی در پايان، خاطرنشان کرد: «نسخه‌اي از ديوان شمس به خط محمد ابراهيم استرآبادي که در قرن سيزدهم کتابت شده و نسخه‌اي از کليات شمس اهدايي مقام معظم رهبري، از ديگر آثار ارزشمند اين گنجينه است.»
گفتني است که مولانا جلال‌الدين محمد بلخي پس از فوت پدرش «بهاءالدين» که از علما و صوفيان بزرگ زمان خود بود، تحت تعليم «برهان الدين محقق ترمذي» قرار گرفت. ملاقات وي با شمس تبريزي در سال 642 هجري قمري انقلابي در وي پديد آورد که موجب ترک مسند تدريس و فتواي او شد و به مراقبت نفس و تذهيب باطن پرداخت و در سال 672 هجري قمري در قونيه وفات يافت. از آثار او مي‌توان به مثنوي معنوی، ديوان غزليات يا کليات شمس، رباعيات، مکتوبات، فيه مافيه و مجالس سبعه اشاره کرد.
منبع: بساتین