گفت‌و‌گو باعلیرضا مشایخی از «جشنواره‏ موسیقی کلاسیک تا معاصر»

 سحر طاعتی : در کشوری که شعر و ادبیات در کنار موسیقی می‌نشیند و گوش مخاطبانش را نوازش می‌دهد، شاید کمتر علاقه‌مندانی باشند که ذائقه شنیداریشان، موسیقی کلاسیک باشد مگر کسانی که در این زمینه تخصصی فعالیت داشته‌اند یا یک قشر خاصی ازنسل امروز. اما علیرضا مشایخی کسی که در حوزه موسیقی کلاسیک تلاش‌های زیادی در سال‌های گذشته انجام داده است، در این باره نظر دیگری دارد:«اگرمی‌خواهیم کشور متمدنی باشیم باید جریان موسیقی برایمان اهمیت داشته باشد چرا که هیچ پیشرفتی نمی‌تواند مجزا از کار فرهنگی باشد.» این آهنگساز که به شکلی گسترده پیام‌آور نوگرایی در موسیقی ایران است. او با هدف آشنایی مخاطبان ایرانی بخصوص جوانان تحصیلکرده در رشته موسیقی با موسیقی مدرن «جشنواره‏ موسیقی کلاسیک تا معاصر» راپایه گذاری کرده است و تا به امروز توانسته این جشنواره غیر رقابتی را به دوره پنجم هم برساند. برگزاری این جشنواره بهانه‌ای بود تا در گفت‌و‌گویی کوتاه از محتوای این جشنواره  با خبر شویم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:

پنجمین «جشنواره‏ موسیقی کلاسیک تا معاصر» با چه رویکردی برگزار می‌شود و با توجه به اینکه پنج دوره از عمر این جشنواره می‏گذرد، چه‏قدر توانسته‏اید به اهدافی که از ابتدا برای آن در نظر گرفته‏ بودید،  برسید؟
همان‏طور که مطلع هستید، حدود 25 سال پیش با همراهی استاد پیانو فریماه قوام‏صدری، «گروه موسیقی تهران» پایه‏گذاری شد. در روند برگزاری کنسرت‏های این گروه، شاهد فقر و فقدان آموزش مناسب در ارتباط با اجرای موسیقی کلاسیک بودیم. این فقدان، به دیگر موضوعات نیز قابل تعمیم بود؛ از جمله شناخت صحیح از مبانی موسیقی. به همین ‏ منظور اقدام به برگزاری برنامه‏هایی کردیم که این کمبود در سطح اجرا و آهنگسازی جبران شود. اما نکته‏ای که باید در نظر گرفت این است که اصولاً به‏قدری در موسیقی کلاسیک  عقب هستیم که فرصتی برای بازگویی کمبودها نیست؛ و همه‏اش کمبود است. این کنسرت‏ها در قالب برنامه‏هایی با عنوان «دیروز و امروز»، «نگاهی دیگر» و مجموعه کنسرت‏های پژوهشی برگزار شده‌اند. همچنین دوسالانه‏های نوازندگی از دیگر برنامه‏هایی بودند که در جهت بهبود فضای آموزش موسیقی علمی برگزار شدند. این‏ها مقدماتی بود که در نهایت به طرح ایده‏ «جشنواره موسیقی کلاسیک تا معاصر» منجر شد که شاهد برگزاری پنجمین دوره آن هستیم. این جشنواره در روزهای 5 و 6 دی‏ماه در تالار شهید آوینی پردیس هنرهای زیبا و 9، 10، 11 و 12 دی‏ماه در تالار رودکی اجراخواهد شد. ما قصد داریم در هر دوره، بر موضوعی تأکید کنیم. در این دوره از جشنواره، تقاضا برای اجرای آثار من از سوی نوازندگان مطرح می‏شد و از این‏رو تصمیم گرفته شد که موضوع جشنواره‏ امسال «نگاهی بر آثار علیرضا مشایخی» باشد. نکته‏ دیگری که باید بر آن تأکید کرد و از رویکردهای بنیانی «گروه موسیقی تهران» در برنامه‏های مختلف از جمله «جشنواره‏ کلاسیک تا معاصر» بوده است، توجه به «موسیقی تفکر»است. -‏موسیقی‏ای که محتوای آن تفکر است- و نگاه جامع به دوره‏های متفاوت موسیقی زیر چتر یک جشنواره است. در ایران به موسیقی تفکر توجه نشده یا توجهات در محدوده‏ تفکر موسیقایی اروپایی قرون گذشته متوقف شده است.
ارکسترهایی که در این دوره اجرا دارند بر چه اساسی انتخاب شده‏اند؟ آیا قرار است همگی رپرتواری از آهنگسازان بخصوصی را اجرا کنند یا اجرا کاملاً آزاد است؟
علاوه بر ارکسترهایی که زیرمجموعه‏ «گروه موسیقی تهران» هستند، با همکاری انجمن موسیقی و پیشنهاد استاد فریماه قوام‏صدری، نوازندگان برتر «جشنواره‏‏ موسیقی جوان» نیز در این جشنواره -‏همچون سال قبل‏- حضور دارند. هدف از این کار، هموار کردن راه ورود این نوازندگان به زندگی حرفه‏ای نوازندگی، فارغ از جنبه‏های رقابتی است. همچنین ارکسترهای «گروه موسیقی تهران» نیز آثاری را اجرا می‏کنند. «ارکستر مجلسی شرق» و «ارکستر ریکوردِر پارس» به‏رهبری مهرداد تیموری، «ارکستر موسیقی نو» و «ارکستر زهی موسیقی نو» به‏رهبری سعید علیجانی و آنسامبل «متاایکس» به‏رهبری خود من به اجرای برنامه خواهند پرداخت. «ارکستر ریکوردِر پارس» با همراهی آیدا سیغاریان دو اثر با عنوان «داستان‏های کوتاه» و «کنسرتو برای پیانو و ارکستر زهی شماره‏ 2» و با همراهی علیرضا خیابانی «متاایکس شماره‏ 5»، «ارکستر موسیقی نو» با همراهی نیایش جواهری  دو اثر با عنوان «جشن» و «سونات شماره‏ 1 برای پیانو و ارکستر»، و «ارکستر زهی موسیقی نو» با همراهی صنم قراچه‏داغی قطعه‏ مانلی را اجرا خواهند کرد. همچنین صنم قراچه‏داغی به‏رهبری من و با همراهی «ارکستر مجلسی شرق» و «ارکستر ریکوردِر پارس» قطعه‏ «کادانس» را می‏نوازد. لازم به ذکر است این اثر با همراهی «ارکستر موسیقی نو» نیز اجرا خواهد شد. در اینجا مایلم به اطلاع برسانم که در این جشنواره سولیست‏هایی که از اعضای قدیمی «گروه موسیقی تهران» هستند، به جمع ما پیوسته‏اند؛ صنم قراچه‏داغی و نینا مقصودلو از فرانسه، آیدا سیغاریان از پرتغال، علیرضا خیابانی از آلمان و نیایش جواهری از اتریش.
با گذشت پنج دوره از جشنواره  قرار نیست  بخش‏های پژوهشی به این جشنواره اضافه شود؟
برنامه‏های پژوهشی داشته‏ایم و خواهیم داشت، اما نیازی نیست آن را در ضمن برنامه‏های جشنواره و برای حفظ ظاهر انجام بدهیم. توجه داشته باشید که گاهی  برنامه‏های پژوهشی فجر، به گپ دوستانه‏ استادان موسیقی تبدیل شده که رابطه‏ای با پژوهش ندارد.
شما سال های دور دوسالانه‌های نوازندگی پیانو را برگزار می‌کردید که متأسفانه هم اکنون جای خالی آن احساس می‌شود، چرا این برنامه متوقف شد و جای خودش را به جشنواره داد؟ آیا نمی‌شد هر دو در کنار هم پیش بروند؟
همان‏طور که اشاره کردم، صحبت از توقف نیست. نسل جوان را برای رفتن به صحنه آماده کرده ایم، که با برنامه‏های انجمن موسیقی با عنوان «جشنواره‏ جوان» همزمان شد. به‏دلیل تمرکز انجمن بر این جشنواره و گردهمایی استادان برجسته‏ موسیقی کلاسیک، این مهم به‏دست انجمن موسیقی درحال تحقق است. ما امیدواریم طی سال‏های آینده آهنگسازان، نوازندگان و ارکسترهای دیگری به جمع ما بپیوندند و «جشنواره‏ موسیقی کلاسیک تا معاصر» به‏عنوان یک رویداد مهم فرهنگی در سطح گسترده‏تری مخاطبان وسیع‏تری را با جریان «موسیقی تفکر» همراه کند. چراکه از رسالت‏های مهم «گروه موسیقی تهران» توجه‏دادن مردم به موسیقی، به‏شیوه‏ای علمی بوده است و این مهم با پیوستن دیگر هنرمندان به تحقق خود نزدیک خواهد شد.