1394/9/29 ۰۹:۲۵
ناهید مطلّبی: درست در روزهایی که روابط سیاسی ایران و ترکیه بر اثر پاره‌ای مسائل منطقه‌ای خالی از تنش نیست، گروهی از معماران و پژوهشگران ایرانی و ترک در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور گرد آمدند تا درباره دو معماری بزرگ از دو کشور همسایه سخن بگویند و میراث عظیمی را که این دو به یادگار نهاده‌اند، مورد بازشناسی قرار دهند: معمار علی اکبر اصفهانی و معمار سنان.
گزارشی از نشست «معماران تمدن، معمار سنان و معمار علی اکبر اصفهانی»
نخستین آنها کسی است که اگرچه همه ایرانیان با آثار سترگش آشنایی دارند، اما اطلاع چندانی از زندگی او در دست نیست و تنها عده کمی از ایرانیان نامش را به خاطر سپرده‌اند؛ استاد علی اکبر اصفهانی همان معمار چیره دستی است که مسجد جامع عباسی در میدان نقش جهان را به روزگار سلطنت شاه عباس اول (1588 تا 1629 م) طراحی و بنا کرد تا معماری مساجد ایرانی را به اوج شکوه برساند. معمار سنان گویا در همان سالی که شاه عباس بر تخت سلطنت تکیه زد، چشم از جهان فروبست اما او برخلاف همکار ایرانی خود، شهرتی عظیم در ترکیه دارد و حتی دانشگاه دولتی هنرهای زیبای استانبول به نام او دانشگاه معمار سنان خوانده می‌شود. سنان آثار زیادی را از خود برجای نهاد که از جمله آنها می‌توان به مسجد سلیمیه در ادرنه و دو مسجد شاهزاده و سلیمانیه در استانبول اشاره کرد. اینها بناهایی هستند که با ساخت‌شان سبک معماری معروف به معماری عثمانی قوام و دوام یافت.
هفته گذشته، در روز دوشنبه 23 آذرماه 1394 به همت سه نهاد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ ایکوم ایران؛ و مؤسسه یونس امره ترکیه نشستی با عنوان «معماران تمدن،معمار سنان- معمار علی اکبر اصفهانی» در محل پژوهشگاه برگزار شد که هدف آن بازشناسی و معرفی میراث مشترک این دو معمار بزرگ بود.
اهمیت روابط فرهنگی در دوره کدورت‌های سیاسی
در این نشست، سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: «معمار سنان و استاد علی اکبر اصفهانی در مقام و جایگاهی در تاریخ معماری ترکیه و ایران قرار دارند که اگر بخواهیم یکی را به عنوان نماینده انتخاب کنیم، هر دو تمام ویژگی‌های لازم را دارند. عجیب تر اینکه بیشترین آثاری که از این دو معمار هم‌عصر بر جای مانده، مسجد است؛ به گونه‌ای که شاخص ترین نمونه‌های مسجد در هر دو کشور کار آنهاست.» بهشتی، گویی که نیم نگاهی به وضعیت کنونی روابط ایران و ترکیه داشته باشد، به کنایه گفت: «در زمان حیات این دو معمار میان ایران و عثمانی، رقابتی همراه با سوء تفاهم وجود داشت اما در عرصه فرهنگ شاهد چنین وضعیتی نیستیم و در این عرصه نشانه‌های فراوانی از گفت‌و‌گوهای صمیمانه در دست داریم.»
رضا هاکان تکین، سفیر ترکیه در تهران نیز سخنان خود را به اشتراک‌ها و روابط فرهنگی دو ملت ایران و ترکیه معطوف ساخت. او با اشاره به فراز و نشیب‌های ارتباط میان ایران و ترکیه گفت که «با نگاهی به تاریخ می‌توانیم به وضوح اشتراک‌های فرهنگی این دو ملت را ببینیم.» هاکان تکین،معمار سنان را یک نابغه معماری دانست و افزود: «او نه تنها یک ارزش برای جهان اسلام تلقی می‌شود بلکه برای جهان نیز یک ارزش فرهنگی بزرگ بشمار می‌آید.سنان معماری است که با وجود گذشت 500 سال همچنان تحقیق روی آثارش ادامه دارد و هنوز این پرسش در ذهن همگان وجود دارد که با وجود امکانات آن دوره، سنان چطور توانسته است این آثار را از خود بر جای گذارد.» سفیر ترکیه در ایران اظهار امیدواری کرد که برگزاری این سلسله نشست‌ها به شناخت متقابل مردم ترکیه از استاد علی اکبر اصفهانی و ایرانی‌ها از معمار سنان بینجامد.
ایران، سرزمین شعر و معماری
در این نشست، شامیل اوچال، رئیس مؤسسه یونس امره ترکیه ماندگاری آثار معماری گذشتگان را بر پایه یک دلیل فلسفی استوار دانست و گفت که وجود این فلسفه در هنر به صورت عام و درمعماری به عنوان یکی از نشانه‌های هنر وجود دارد. او با اشاره به اینکه ما ایران را با دو ویژگی شعر و معماری می‌شناسیم، افزود: «یکی از دلایلی که جهانگردان ترکیه‌ای از ایران بازدید می‌کنند کنجکاوی در مورد معماری این کشور است.» اوچال با مهم خواندن این قبیل نشست‌ها برای شناساندن معماری دو کشور به یکدیگر خاطر نشان ساخت که دلیل برگزاری این نشست حضور استادان معماری ایران و ترکیه و برقراری ارتباط نزدیک میان این دو است و در دومین نشست از این سلسله نشست‌ها که در ترکیه برگزار می‌شود به معرفی آثار استاد علی اکبر اصفهانی از سوی معماران ایرانی خواهیم پرداخت.
دو معمار، معرّف دو کشور
دیگر سخنران این نشست پرفسور سبحی ساعتچی، استاد دانشگاه سلطان محمد فاتح استانبول بود که با اشاره به آثار معماری سنان گفت: «ایرانیان خود را از طریق استاد علی اکبر اصفهانی و مردم ترکیه خود را از طریق معمار سنان به جهان معرفی می‌کنند.» او افزود: «همزمان با اوج‌گیری قدرت امپراتوری عثمانی در قرن 16 میلادی و تبدیل استانبول به شهری جهانی، معمار سنان توانست با بکار‌گیری شیوه‌های منحصر به فرد در ساخت گنبدها، گام‌های بزرگی در معماری مساجد بردارد.» در ادامه، پرفسور سلجوق ملایم استاد دانشگاه مرمر استانبول، رشته سخن را به دست گرفت و به شرایطی اشاره کرد که استاد سنان در آن زاده و پرورده و موجب شد که او به عنوان متولد روستایی کوچک در قلمرو امپراتوری عثمانی به بزرگترین معمار جهان تبدیل شود. سلجوق ملایم حاضران را به این نکته توجه داد که «آگاهی از جنبه‌های اخلاقی این استاد معماری، در کنار بررسی آثار وی مهم به نظر می‌رسد.»
در این نشست، نگار صبوحی، معمار و استاد دانشگاه هنر و مهدی گلچین عارفی، نویسنده و مترجم نیز درباره جنبه‌های گوناگون آثار دو معمار بزرگ ایران و ترکیه سخن گفت. سید احمد محیط طباطبایی، قائم مقام ایکوم ایران با اشاره به برگزاری نشست بررسی آثار علی اکبر اصفهانی که این هفته در ترکیه برگزار خواهد شد، گفت: « آرزوی تمامی معماران این است که بتوانند اثری برجسته از خود برای آیندگان برجای گذارند.استاد علی اکبر اصفهانی با طراحی و ساخت میدان نقش جهان اصفهان توانست به این آرزو جامه عمل بپوشاند و نمونه‌ای از اصفهان زمان خودش برای آیندگان باقی گذارد.»
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید