1394/9/23 ۱۱:۰۳
«آقايان آقا سيدعبداللّه بهبهاني و آقا ميرزا سيدمحمد طباطبائي، يا بقول معروف زمان، حجتين آيتين، كماكان در پيشرفت دادن مشروطيت بذل جهد ميكردند و احكام آقايان حاج ميرزا حسين و و ملا كاظم خراساني را كه در ايران مرجع تقليد بودند، با كمال جديت ترويج مينمودند. ... يك قسمت از پيشرفت مشروطه در ايران مرهون زحمات روحانيون و علما بود.
خوش‌نویس، شاعر، فعال سیاسی و ادیب
روزبه رهنما: «آقايان آقا سيدعبداللّه بهبهاني و آقا ميرزا سيدمحمد طباطبائي، يا بقول معروف زمان، حجتين آيتين، كماكان در پيشرفت دادن مشروطيت بذل جهد ميكردند و احكام آقايان حاج ميرزا حسين و و ملا كاظم خراساني را كه در ايران مرجع تقليد بودند، با كمال جديت ترويج مينمودند. ... يك قسمت از پيشرفت مشروطه در ايران مرهون زحمات روحانيون و علما بود. بعد از كودتاي محمدعلي شاه هم اگر زحمات و فداكاري اين طبقه در كار نميآمد، استبداد صغير بآن سهولت بمشروطه كبير برنميگشت. ولي مشروطه‌چيها، بعد از عزل محمدعليشاه، چون خرشان از پل گذشته بود، نميخواستند زير بار روحانيون بروند». روایتی که عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» از فعالیت روحانیان مشهور دوره قاجار در جریان جنبش مشروطیت ایران به دست می‌دهد، تصویری آشنا از حضور این طبقه جامعه در عرصه‌ای جدا از فعالیت همیشگی آنان به عنوان مراجع دینی و مذهبی به دست می‌دهد. واکاوی منابع نوشتاری و تصویری دوره‌های گذشته تاریخ ایران به ویژه دوره قاجار که دوربین عکاسی به ایران وارد شد، بیانگر «حضور» دگرگونه این طبقه از جامعه بوده است. خوش‌نویس، شاعر، سیاستمدار و فعال سیاسی، ادیب و فعال اجتماعی، کسوت‌هایی به شمار می‌آیند که روحانیان در دوره‌های گذشته در کنار جایگاه اصلی خود، بدان‌ها درمی‌آمده‌اند. اینان بدین‌ترتیب می‌توانسته‌اند تصویری دیگر از خود به جامعه ارایه دهند. پیوندی که از این راه میان روحانیان و دیگر بخش‌های جامعه پدید می‌آمده، زمینه را برای تاثیرگذاری بیشتر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آنان فراهم می‌آورده است. بازبینی عکس‌های به جای‌مانده از روزگار قاجار، به روشنی این وضعیت را نمایان می‌کند.
روایت‌نگار امروز، گوشه‌ای از این حضور دگرگونه را به تصویر کشیده است. البته نمایشگاهی از مجموعه تصویرهای حضور روحانیان دوره قاجار در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کتابخانه و موزه ملی ملک به نمایش درآمده است که تا ابتدای دی ١٣٩٤ خورشیدی پابرجا است.
حاجی میرزا نصرالله ملک‌المتکلمین اصفهانی؛ فعال سیاسی/ او از شمار خطیبان مشهور جنبش مشروطیت و از گسترش‌دهندگان مدرسه‌های نوین در ایران بود که در سال ١٣٢٦ قمری پس از اقدام محمدعلی شاه علیه حکومت مشروطه و مجلس شورای ملی، دستگیر شد و در باغ شاه به قتل رسید.
سیدجمال‌الدین واعظ اصفهانی؛ فعال سیاسی و اجتماعی/ وی از واعظان برجسته و در زمره مشروطه‌خواهان استوار بود که در پی تعطیلی بازار تهران در روزهای انقلاب مشروطه در مسجد شاه به منبر رفت و سخنرانی کرد. او نیز پس از کودتای محمدعلی شاه علیه مجلس شورای ملی، دستگیر و کشته شد. سیدجمال واعظ، محمدعلی جمال‌زاده، نویسنده پرآوازه است. جمال‌زاده در مقاله‌ای در مجله راهنمای کتاب، چگونگی استقبال مردم از وعظ‌های سیاسی او را توصیف کرده است «در آن سالهایی که پدرم مرحوم سیدجمال‌الدین واعظ معروف باصفهانی که سپس بشهادت رسید ماههای رمضان (و باز در مواقع و ماههای دیگری) در مسجد شاه تهران ... موعظه میکرد خوب بخاطر دارم که روزها بعد از ظهر موقعی که موعظة پدرم در صحن مسجد که ازدحام عجیبی می‌شد و حتی هر سه در مسجد را می‌بستند ... مردم روی بامها و در گلدسته و بالای منبرها هم مواعظ سید را ... گوش می‌دادند».
تصویر سیدعبدالله بهبهانی؛ فعال سیاسی و رهبر جنبش اجتماعی/ او یکی از دو رهبر فعال روحانی جنبش مشروطیت بود. سیدعبدالله بهبهانی نیز همچون دیگر رهبران راستین جنبش مشروطه ایران، سرنوشتی جز قتل نیافت، اما به گونه‌ای دیگر. او پس از سرنگونی محمدعلی شاه قاجار که در پی فتح تهران به وسیله مشروطه‌خواهان انجام گرفت و با استقرار دوباره نظام مشروطه، در درگیری‌های سیاسی احزاب مشروطه، در بالکن خانه شخصی خود در بازار آهنگران تهران ترور شد.
احمدبن سیدشهاب‌الدین، مشهور به ادیب پیشاوری و شاه بابا؛ شاعر و ادیب/ وی از شاعران ایرانی عصر قاجار بود. پشت تصویر نوشته شده است «مرحوم سیداحمد ادیب پیشاوری در باغ بهاءالملک همدانی در کوچه ارباب جمشید».
محمدبن محمدصادق بقاء اصفهانی؛ هنرمند خوش‌نویس/ او از خوش‌نویسان برجسته و نام‌دار ایران در دوره معاصر به شمار می‌آید. بقاء اصفهانی که به شرف المعالی و اشرف الکتاب شهره بود، آثاری ارزشمند از خود به جای گذارد. یک قرآن نفیس خطی از او در کتابخانه و موزه ملی ملک به یادگار مانده است.
میرزا غلامرضا اصفهانی؛ هنرمند خوش‌نویس/ میرزا غلامرضا از استادان بنام خط نستعلیق و شکسته‌نستعلیق در دوره قاجار به شمار می‌آید. این خوش‌نویس پرآوازه از مراجع بزرگ تاریخ خوش‌نویسی ایران است.
تصویر میرزا محمدعلی خان بن قنبری اصفهانی سدهی؛ شاعر و ادیب/ این روحانی برجسته از شاعران مشهور دوره بازگشت ادبی به شمار می‌آید. او بیش از همه در غزل‌سرایی به سبک عراقی توانا بود.
محمدکاظم صبوری، معروف به ملک الشعرا صبوری؛ شاعر و ادیب/ وی ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی در زمان ناصرالدین شاه به شمار می‌آمد.
منبع: روزنامه شهروند
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید