بزرگداشت شادروان سید جمال ترابی طباطبایی، پیشکسوت دانش سکه‌شناسی

1392/10/21 ۰۸:۵۳

بزرگداشت شادروان سید جمال ترابی طباطبایی، پیشکسوت دانش سکه‌شناسی

بزرگداشت شادروان سید جمال ترابی طباطبایی، پیشکسوت دانش سکه‌شناسی، سندشناسی و مورخ به همت پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، موزه ملک، انجمن ایرانی تاریخ و مرکز دایره المعارف انسان‌شناسی، موزه آثار نسخ خطی و فرهنگی هنری دکتر محمدصادق محفوظی، در تاریخ سه شنبه 24 دی ماه 1392 از ساعت 16 تا 19 در سالن ایران فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران ]میدان ولیعصر (عج)، نرسیده به تقاطع طالقانی، شماره 1552[ برگزار می‌شود.

 

بزرگداشت شادروان سید جمال ترابی طباطبایی، پیشکسوت دانش سکه‌شناسی، سندشناسی و مورخ به همت پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، موزه ملک، انجمن ایرانی تاریخ و مرکز دایره المعارف انسان‌شناسی، موزه آثار نسخ خطی و فرهنگی هنری دکتر محمدصادق محفوظی، در تاریخ سه شنبه 24 دی ماه 1392 از ساعت 16 تا 19 در سالن ایران فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران ]میدان ولیعصر (عج)، نرسیده به تقاطع طالقانی، شماره 1552[ برگزار می‌شود.

شادوران سید جمال ترابی طباطبایی پدر دانش سکه‌شناسی معاصر؛ بیش از شصت سال پژوهش در زمینه سکه‌شناسی ایرانی و اسلامی و همچنین فرهنگ عامه فعالیت کرد. گردآوری، ثبت و شناسایی سكه‌های سلسله‌های مختلف ايران دوران اسلامی، راه‌اندازی موزه آذربایجان و تالیف آثاری ارزشمند درخصوص دانش سکه‌شناسی و تاریخ ایران از دیگر فعالیت‌های او است. سید جمال ترابی طباطبایی، متولد سال ۱۳۰۴ در محله مهاد مهین (میار میار) تبریز و از نسل ميرزا محمدرضی الحسنی الحسينی بود كه نسبت ایشان با سی و سه پشت به حضرت امام حسن مجتبی(ع) می‌رسید. وی تحصيلات خود را در تبریز، دبستان تمدن، دبيرستان‌های رشديه و فردوس پايان رسانید. سپس در رشته تاریخ، جغرافیا و علوم تربیتی از سال ۱۳۲۶ تا۱۳۳۰ در دانشسرای عالی تهران مشغول به تحصيل شد. بعد از دریافت رتبه یک دبیری در وزارت فرهنگ استخدام شد و سال‌ها در شهرهای ساوه و دامغان تدریس نمود. بعدها به تبریز منتقل شد و از سال از سال ۱۳۴۰ خورشیدی در دانشسرای مقدماتی پسران و دختران و دبيرستان های دهخدا و ايراندخت تبریز به آموزش علوم اجتماعی، زبان فرانسه و رسم فنی مشغول شد. استاد ترابی‌طباطبایی در گروه تاریخ دانشگاه تبریز به تدریس سکه‌شناسی پرداخت و تجربه‌های خود را در زمینه‌های خط‌شناسی و کتیبه‌خوانی به نسل‌های بعد منتقل کرد ایشان معتقد بود: «عقيده بر اين دارم كه اندوخته علمی و معنوی را نبايستی به گور برد.»

شادروان ترابی طباطبایی در سال ۱۳۳۷ مامور ایجاد و تدوين موزه آذربایجان شد و تا سال ۱۳۴۰ نیز به عنوان ریيس موزه فعالیت کرد. وی در سال ۱۳۴۶ به عنوان كارشناس آثار باستانی و فرهنگ عامه به وزارت فرهنگ و هنر منتقل شد و برای دومین بار تا سال ۱۳۵۲ در سمت رییس موزه آذربایجان به خدمت پرداخت. سپس تا سال ۱۳۵۷ در سمت رییس اداره باستان شناسی و فرهنگ عامه آذربایجان شرقی به خدمت پرداخت تا بازنشسته شد. در دوران بازنشستگی بسیار پر تلاش تر بود و جمع آوری و تدوین آثار علمی‌و پژوهشی پرداخت.

استاد ترابی طباطبایی در معرفی و شناسایی سکه‌های دوران ایران اسلامی نقش مهمی ایفا کرد و بر این باور بود که که ایران به لحاظ سکه‌شناسی رتبه نخست دنیا را در اختیار دارد. وی بیش از سه هزار و پانصد سکه را جمع‌آوری کرد. شهرت جهانی و تخصص ایشان در سکه‌شناسی ایرانی و زمینه‌ساز همکاری‌های وی با سکه‌شناسان و پژوهشگرانی همانند دكتر جرج مایلز، دیوید سلوود، والتر هینتس، برت فراگنر، اینگر كریر، ریچارد فرای، هاری فلدمن و گوتفرید هرمان بود. شادوران ترابی طباطبایی در زمینه‌های مختلف علمی و فرهنگی از استادان بزرگی همانند عباس اقبال آشتیانی، وحیدالملک شیبانی، نصرالله فلسفی، علی اکبر بینا، مجیر شیبانی، پرویز ناتل خانلری، احمد مستوفی، محمد معین، مسعود خان كيهان و محمدباقر هوشيار بهره برد.

او به هنر علاقه بسیار داشت و در زمینه خوشنویسی و نقاشی آبرنگ فعالیت می‌کرد. وی از دوستداران شهریار بود. در زمینه عکاسی نیز بصورت حرفه‌ای فعالیت داشت و تصاویر ارزشمندی از مناطق مختلف ایران به ویژه تبریز قدیم تهیه کرد که بخشی از آنها را به موسسه دایره المعارف بزرگ اسلامی و سازمان اسناد ملی ایران تقدیم کرد.

نام شادروان ترابی طباطبایی در سالنامه جاودانه‌ای ایران به ثبت رسیده است و زندگی نامه ایشان نیز در کتاب «راهنمای محققین تاریخ و فرهنگ آسیای مرکزی» به چاپ رسیده است. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه هاروارد و به زبان انگلیسی در سال ۱۹۹۵ میلادی منتشر شده است.

او در طول شصت سال فعالیت و پژوهش هزاران سند و عکس تاریخی را گردآوری و به سازمان‌ها و موسسه‌های مختلف اهدا کرد:

  • تعداد ۲۰۰۰ سند تاریخی به سازمان اسناد ملی ایران (تلگراف‌هایی که بین علمای شیراز، تبریز و تهران مبادله شده، دست خط میرزای شیرازی در تاکید بر حرام بودن تنباکو، نامه‌های حاجی میرزا حسن مجتهد تبریزی، فرمان شیخ الاسلامی در زمان کریم خان زند و فرمان شاه طهماسب دوم به ایلات و عشایر برای جنگ با روس‌ها).
  • تعداد ۸۰۰۰ قطعه عکس تاریخی به سازمان اسناد ملی ایران
  • تعداد ۶۰۰۰ قطعه عکس و فیلم مربوط به سکه های ایران را به موسسه دایره المعارف بزرگ اسلامی
  • تعداد ۴۰۰۰ قطعه فیلم مربوط به آثار باستانی آذربایجان شرقی به موسسه دایره المعارف بزرگ اسلامی

از وی بیش از سی و پنج کتاب و مقاله علمی در زمینه‌های سکه‌شناسی و فرهنگ عامه بر جای مانده که فهرست بخشی از آنها عبارت است از:

کتاب‌ها

  • "سكه‌های اسلامی دوره ايلخانی و گوركانی" (1347).
  • "نقشها و نگاشته های مسجد كبود تبريز " (1349).
  • "سكه های شاهان اسلامی ايران"، (۱۳۵۰).
  • "رسم‌الخط ايغوری و سيری در سكه شناسی" (۱۳۵۱).
  • "سكه های آق قویونلو و مبنای وحدت حكومت صفويه در ايران" (۱۳۵۵).
  • "آثار باستانی آذربايجان" (۱۳۵۵).
  • "سكه های ماشينی ايران و مقدمه ای بر سكه شناسی" (۱۳۷۱).
  • "نسب نامه شاخه ای از طباطبايی های تبريز " (۱۳۷۶).
  • "كليبر" (سرزمين دژهای تسخير ناپذير) (۱۳۸۱).
  • "مسجد صفوی خسروشهر" (به انضمام دستنوشته های حسنعلی خان امیرنظام گروسی) (۱۳۸۲).
  • "آثار باستانی شهرستان سراب" (۱۳۸۳).
  • "سفینه نامه (دفتر اول)" (۱۳۸۳)).
  • "تاریخ تبریز به روایت سکه و ضمائم" (۱۳۸۴).
  • "آثار باستانی اهر ارسباران" (۱۳۸۴).
  • "آثاری باستانی از مناطق مختلف آذربایجان" (۱۳۸۴).
  • "سفینه نامه (دفتر دوم)" (۱۳۸۶).
  • "آثار باستانی استان اردبیل" (۱۳۸۷).

مقاله‌ها

  • "چند سند تاريخی از صفويه تا قاجاريه"
  • "بوشهر به روايت تاريخ، سكه، تمبر"
  • "وقف نامه طالبيه تبريز"
  • "فرامين بقعه شيخ صفی"
  • "مغازه های مجيدالدوله يا مجيديه"
  • "تاريخ سردرود به هزار سال قبل از ميلاد می رسد"
  • "اولين سكه ها"
  • "سكه های تامارای گرجی"
  • "سكه‌هايی متنوع از اباقا آن"
  • "خوانندگان و ما"
  • "چند سكه معرفی نشده"
  • "از زوايای تاريخ"
  • "تاج و تاجداری"
  • "کلیسای سن استپانوس"، بررسی های تاریخی، فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۳، شماره ۵۰. مقاله مشترکی با همکاری عبدالعلی کارنگ.
  • "سكه های قره قويونلو و آل جلاير"
  • "حيدربابا از نظرگاهی ديگر"
  • "سيری در عكاسی تبريز"
  • "سياه قلم كاری گمنام از خمسه نظامی"
  • "سياه قلم كاران شاهنامه اميربهادری"
  • "سكه های ضرب تبريز (شهرستان رشيدی، بوسعيد، قيصريه، تبريز).
  • " وقف نامه سيدمحمد كچه"

کتاب "سكه‌های آق قویونلو و مبنای وحدت حكومت صفويه در ايران" که در سال ۱۳۵۵ چاپ شدبود به عنوان كتاب سال ایران معرفی شده و این جايزه ارزشمند را از آن خود کرد.

شادوران سید جمال ترابی طباطبایی در بیست و دوم مهر ماه سال ۱۳۸۸ به علت کهولت سن درگذشت و در قطعه هنرمندان آرامگاه وادی رحمت شهر تبریز به خاک سپرده شد.

 

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

برچسب ها

اخبار مرتبط

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: