1394/8/19 ۱۱:۰۹
الهه باقری- نویسنده وپژوهشگر تاریخ : هاجر تربیت (1352-1284ش/1973-1905م) جزو بانوانی بود که نماینده تهران در دوره‌های بیست‌ویکم و بیست‌ودوم مجلس شورای ملی شد. او یکی از زنان فعال و متجدد زمان خود بود. وی چندین‌بار از تریبون مجلس سخنرانی کرد. موضوعاتی که درباره آن‌ها گفت‌وگو کرد، عبارت‌انداز: نقص بهداشت، تحصیل جوانان در خارج، بازنگشتن جوانان ایرانی از خارج، کنگره زنان ایران، شرکت زنان در کلاس‌های مبارزه با بی‌سوادی، هفته کتاب، اعلامیه حقوق‌بشر و خانواده ایرانی، روز مادر و... .
هاجر تربیت در استانبول ترکیه در روزهای پر تب‌وتاب انقلاب مشروطه به دنیا آمد. پدر او، حسین‌قلی تربیت از کارمندان دولت و از اعضای محلی سفارت ایران در استانبول بود. بدین‌ترتیب، هاجر تحصیلات دروس دوره متوسطه را در استانبول فرا گرفت. وی به سه زبان عربی، فرانسه و انگلیسی آشنایی داشت و در سفارت ایران در عثمانی مشغول به کار شد. در همین زمان بود که با محمدعلی تربیت یکی از روشنفکران سرشناس و از آزادی‌خواهان مشروطیت آذربایجان آشنا شد. محمدعلی تربیت همسر اول خود (همسر اول محمدعلی تربیت خواهر سیدحسن تقی‌زاده بود) را از دست داده بود و همین آشنایی منجر به ازدواج با هاجر در سال 1301ش/1922م شد. او پس از ازدواج با محمدعلی تربیت به ایران آمد.
هاجر به‌مدت ده سال از عمر خود را که در تبریز بود صرف خدمت به فرهنگ و اصلاح مدارس و تشویق دختران کرد و یکی از دغدغه‌های اصلی او آموزش و تربیت دختران ایران بود و موضوعی که بعدها بارها از تریبون مجلس به آن اشاره کرد و خواستار آموزش برای بانوان بود. وی به‌عنوان کسی که سال‌ها وقت خود را به آموزش دادن دختران صرف کرده بود، معتقد بود: «آموزش‌وپرورش افراد را اول در دامان مادر و بعد در مدارس و بالاخره در جامعه تقویت کرد.»
محمدعلی تربیت زمانی‌که به ریاست فرهنگ آذربایجان منصوب شد، دبستان «دوشیزگان» را برای دختران تأسیس کرد و مدیریت آن را بر عهده هاجر گذاشت. هنگامی که محمدعلی تربیت در سال 1311ش/1932م به‌علت انتخاب به‌سمت نمایندگی مجلس شورای ملی، تبریز را ترک کرد و به‌اتفاق همسرش به تهران آمد، هاجر به دلیل سوابقش در مدارس تبریز، در تهران به ریاست «دارالمعلمات تهران» که همان دانش‌سرای مقدماتی دختران بود، انتخاب شد. در اردیبهشت 1314ش/1935م رضاشاه به وزیر معارف وقت خود، علی‌اصغر حکمت، دستور برپایی جمعیتی از زنان آزادی‌خواه تهرانی را صادر کرد. بعدها این جمعیت به نام «کانون بانوان» نامیده شد. هاجر تربیت نخستین مدیر این کانون بود.
در 1318ش/1939م زمانی‌که رضاشاه دستور داد مدارسی را که به وسیله خارجیان اداره می‌شود، بسته یا ریاست آن‌ها به ایرانیان واگذار شود، هاجر تربیت به ریاست دبیرستان «نوربخش» (مدرسه آمریکایی سابق) منصوب شد. هشت سال بعد ریاست دبیرستان به زن دیگری محول شد و هاجر با سمت بازرس فعالیت خود را ادامه داد. در سال 1319ش/1940م هنگامی که بنگاه حمایت مادران تأسیس شد، تربیت نیز به عضویت هیئت مدیره بنگاه آن انتخاب شد و سمت دبیری کل آن بنگاه را به عهده داشت. وی بارها از تریبون مجلس به‌مناسبت تأسیس بنگاه حمایت مادران و کودکان که روز مادر نام‌گذاری شده بود، سخنرانی کرد. ضمن اشاره به اینکه دراین بنگاه خدمت می‌کند، افزود: «یکی از بهترین و مهم‌ترین مؤسساتی است که تا حال به صحت و سلامت مادران و کودکان خدمات شایانی کرده است.»هاجر تربیت از اعضای فعال حزب زنان بود. این حزب در مهر1322ش/ اکتبر1943م با هدف حفظ و گسترش حقوق اجتماعی بانوان و آشنا نمودن آنان به وظایف و حقوق خود در تهران تشکیل شد. حزب زنان در سال 1324ش/ 1945م به «شورای زنان ایران» تغییر نام داد. در 24 مهرماه 1323ش/ 16اکتبر1944م تربیت به‌اتفاق فاطمه سیاح از طرف حزب زنان برای مطالعه و تأسیس رابطه با زنان ترک به کشور ترکیه مسافرت کرد و هاجر شرح مبسوطی از این سفر را در روزنامه اطلاعات آورده است. غیراز فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی او، در روزنامه‌ها و مجله‌های گوناگون هم مقالاتی می‌نوشت که از آن جمله می‌توان به‌روزنامه اطلاعات اشاره کرد. در سال 1324ش/1945م ازسوی بانوان اعضای شورای زنان به شهرداری تهران پیشنهاد شد که در اداره امور بنگاه‌های خیریه با شهرداری تشریک مساعی کنند. بدین‌ترتیب انجمن معاونت عمومی زنان شهر تهران دائر شد که تربیت یکی از اعضای فعال دبیرخانه و نایب‌رئیس این انجمن بود و از طرف بانوان فعال بخش شیر و خورشید بانوان تأسیس شد؛ تربیت نیز به عضویت در کمیته مرکزی این جمعیت و ریاست کمیسیون سازمان دختران انتخاب و دراین راه به فعالیت مشغول شد. تربیت در سال 1328ش/1949م از طرف وزارت کشور به‌سمت ریاست اداره امور اجتماعی وزارت کشور و چهار دایره فرهنگی، بهداشتی، تربیتی و خیریه (اجتماعی) منصوب شد. چهار سال بعد دولت این اداره را منحل کرد و هاجر تربیت به‌سمت بازرس منصوب شد. او همچنین کودکستانی را تحت‌نظر خود، در وزارت کشور دایر کرد. وی همچنین علاوه‌براین فعالیت‌ها به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. بعدها در دوره ششم مجلس سنا نام هاجر تربیت هم در فهرست سناتورهای زن قرار گرفت. او تألیفات زیادی هم از خود به‌جا گذاشت که از آن جمله: رساله زن در قرن بیستم و ترجمه بیش از120 داستان از انگلیسی و فرانسه و صدها مقاله علمی و ادبی و اجتماعی است. وی در سال1345ش/1966م، نامه‌ای به ریاست مجلس شورای ملی می‌نویسد «مبنی بر تقاضای حق استعلاج» که مبتلا به‌درد مفاصل و فشار خون است و به استراحت و معالجه نیاز دارد. سرانجام تربیت در 29 دی ماه 1352 در دوره سناتوری‌اش درگذشت.
عملکرد این بانوی آذربایجانی که در دوره‌های بیست‌ویکم و بیست‌ودوم وارد مجلس شد، در حوزه زنان، طرح و تصویب لایحه حمایت از خانواده، توسعه مراکز سوادآموزی و حرفه‌آموزی، همکاری با وزارت بهداری در امر بهداشت و تنظیم خانواده بود. شعارهای او مبنی بر سهیم شدن زنان روستایی در درآمد مزارعی که روی آن کار می‌کردند و نیز سهیم شدن زنان در دارایی خانواده بود.
منبع روزنامه بهار
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید