امام رضا(ع) وشکوفايي تمدن اسلامي / آيت ا... علوي گرگاني

1392/10/11 ۱۸:۲۶

امام رضا(ع) در دوران حيات مبارک خويش نقش مؤثري در شکوفايي فرهنگ و تمدن اسلامي ايفا کردند، آن حضرت با جلسات علمي مکرر مسير روشن علم را باز کردند و دروازه‌هاي علوم مختلف را به روي ايران گشودند.

امام رضا(ع) در دوران حيات مبارک خويش نقش مؤثري در شکوفايي فرهنگ و تمدن اسلامي ايفا کردند، آن حضرت با جلسات علمي مکرر مسير روشن علم را باز کردند و دروازه‌هاي علوم مختلف را به روي ايران گشودند.
آثار برجا مانده از گفتار و روايات آن حضرت در مباحثي چون پزشکي، خداشناسي، نجوم،‌ فيزيک، علوم انساني و ... گواهي بر اين مسأله است که حضرت با احاطه الهي بر تمامي علوم و گرم نگه داشتن جلسات مناظره راه توسعه علوم را هموار کردند.مناظرات آن حضرت از جمله با «صباح بن نصر هندي» و «عمران صابي» درباره خدا، پيدايش زمين، تغيير اشيا و مسايل علمي ديگر، کلمات آن حضرت درباره مسايل فقهي و بيان فلسفه احکام و نيز مباحث اخلاق همه و همه حاکي از گستردگي معلومات آن حضرت است و مسلّماً‌ کسي که از چنين موقعيت علمي برخوردار باشد، وجود او اصلاً در ايجاد نهضت علمي مؤثر است.
رساله ذهبيه درباره امور پزشکي توسط حضرت رضا(ع) تدوين و تأليف شده است که جزئيات احکام درباره بهداشت صحيح، خوراکي‌ها و آشاميدني‌هاي لازم و زمان خوردن و آشاميدن و آنچه مربوط به تقويت قواي جسماني و خلاصي از امراض و بيماري‌هاست.
سفرهاي مکرر علمي امام رضا (ع) نيز در تحقق نهضت علمي تأثير بسزايي داشته است که در جاي خود قابل توجه است و مي‌توان گفت، عمده ترين مؤلفه و پيش زمينه حرکت امام در راستاي نهضت علمي مسلمين آموزه‌هاي ديني مربوط به کتاب و سنت بوده است که عقلانيت تحصيل علم نيز مي‌تواند يکي از اين پيش زمينه‌ها بوده باشد.
اما نکته مهمي که آن امام همام به آن اهتمام ويژه داشتند و در به اوج رساندن تمدن اسلامي نقش آفريني کرد،‌ اعتقاد شديد آن حضرت به لزوم ارتقاي علمي مسلمين در سطح بين المللي است. آن حضرت مي‌دانستند اگر مسلمين بخواهند در جامعه علمي جهان منشأ‌ اثر باشند و جايگاه مناسب شأن خود را پيدا کنند، لازم است جنبه علمي خود را ارتقا دهند.
آن حضرت در راستاي تحقق اين مسأله از مناظرات علمي با انديشمندان و سران ساير اديان الهي که از سرزمينهاي مختلفي راهي ايران مي‌شدند، بهره بردند تا علوم از ايران به سرزمينهاي ديگر منتقل شود و علوم ساير بلاد به ايران بيايد که در بررسي آثار بر جا مانده در تاريخ اسلام به اين نتيجه مي‌رسيم که اوج گيري تمدن اسلامي مرهون مجاهدتهاي حضرت رضا(ع) است.