1392/10/7 ۱۱:۴۲
ستاره حجتی / خانه فاطمی یکی از بناهای به یادگار مانده و شاخص عهد قاجار در گرگان، همچنان در انتظار مرمت ایستاده است. این خانه که در کوچه یازدهم محله سرخواجه گرگان قرار دارد، مدت‌هاست که بی سقف و به شکل عریان زیر باد و باران زمستان و آفتاب سوزان تابستان سخت ترین روزهای حیات خود را می گذراند.
خانه فاطمی که به دلیل تخریب‌های زیاد بر اثر اجرای طرح آفتاب ( طرح نوسازی بافت فرسوده) و تخریب 5 هکتاری بافت تاریخی در محدوده محله سرخواجه، این روزها جزو معدود بناهای باقی مانده محل ذکر شده است، دارد به سرنوشت محتوم بسیاری از بناها و مجموعه‌های تاریخی در گرگان دچار می‌شود. مرگی که به گفته "حمید عمرانی" معاون حفاظت میراث فرهنگی "اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان" به دلیل نبود اعتبار کافی اتفاق می افتد.
خانه فاطمی تک بنایی بزرگ با 47 اتاق در فضای اندرونی و بیرونی، حیاط خلوت، تالارها و عناصر معماری منحصر به فردی است که آن را از بناهای هم دوره خود متمایز می‌کند. این خانه جز چهار خانه است که در طرح پردیسان قرار بر احیا آن‌ها بود. مدرسه عمادیه،خانه باقری، خانه فاطمی و خانه امیر لطیفی از خانه های طرح پردیسان در گلستان است.
طرح مرمت این بنا که تا این لحظه به سرانجام نرسیده است، سال 1388 آغاز و به طور رسمی در سال 1390 و در سفر سوم استانی رییس جمهور سابق به گلستان، به تصویب رسید. در این طرح هدف از مرمت بنا، احیا آن برای ایجاد موزه اسناد و مدارک عنوان شده بود.
اراده کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان گلستان در حالی نخستین مراحل اجرایی این طرح مرمتی را آغاز کرد که بودجه کافی برای انجام آن در اختیار نداشت. بنابراین مانند بسیاری از طرح‌های دیگر، این بنا که امروز نه فقط به دلیل آسیب‌های ناشی از طول عمر، بلکه به دلیل دخل و تصرف‌های انسانی که به نام مرمت و حفاظت بر آن وارد شده بود، در شرایط نابسامانی قرار گرفت و پس از آن در همان حال رها شده است. به طوری که همسایه های ساکن در محله سرخواجه آخرین عملیات‌های مرمتی بر بنا را به یاد نمی آورند. یکی از محدود کارهای انجام شده بر این بنا کشیدن فنس در اطراف آن ( دور صحن خانه) به جای دیوارهای فروریخته است.
حمید عمرانی در پاسخ به سوالی، علت توقف طولانی طرح را، نبود بودجه می‌داند و می‌گوید:« نه تنها این بنا، بلکه بسیاری از عملیات‌ها و طرح‌های استان به دلیل دریافت نشدن اعتبارات کافی متوقف می‌شوند. متاسفانه در استان گلستان برای بسیاری از بناها این اتفاق می‌افتد. بدون داشتن بودجه کافی امکان ادامه کار وجود نخواهد داشت.»
اما "جاوید ایمانیان" کارشناس ارشد مرمت و احیای بناهای تاریخی مشکل خانه فاطمی و حوزه مرمت در ایران را ریشه ای تر از نبود اعتبار می داند و این مشکل را در استان گلستان نسبت به سایر استان های دیگر پررنگ تر می بیند.
ایمانیان در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت خانه فاطمی می‌گوید: « اولین مشکل در خانه فاطمی نبود طرح مرمتی است. هر بنایی پیش از دست زدن به کالبد بنا باید دارای یک طرح مرمت و حفاظت از پیش تعیین شده باشد. وقتی بنایی طرحی ندارد که مطابق با آن بشود برنامه ریزی دقیق مالی و اعتباری آن را نیز تنظیم کرد، طبیعتا با مشکل کمبود منابع مالی مواجه می شود.»
او دخل و تصرف های رخ داده در بنا را خطری جدی برای این خانه می داند و می‌گوید: « امروز بنا در حالی رها شده است که برداشته شدن قسمتی از سقف و تصرف های دیگر در سایر بخش ها خود به عاملی برای تخریب تبدیل شده اند. طرح مرمتی باید قابلیت اجرایی داشته باشد و پیش از هر اقدامی، مطالعه دقیق و آسیب شناسی علمی انجام شود. این موضوع تنها مربوط به استان گلستان نمی‌شود. در بیشتر نقاط کشور این مسئله خودش را نشان می دهد. تا زمانی که توجه به این نکته‌ها و اصل‌ها وجود نداشته باشد، بسیاری از آثار تاریخی ما به همین سرنوشت دچار می شوند. مرمت در چنین شرایطی ممکن نیست و تنها اثری عکس و منفی خواهد داشت.»
شاید خانه فاطمی این زمستان هم از هجوم باد و باران بی امان، جان سالم به در برد. کسی چه می‌داند شاید خیلی دیر و یا خیلی زود مرگ این خانه هم فرا برسد. اما سوال اینجاست که چند بنای دیگر در سراسر استان گلستان و یا ایران در شرایطی این چنینی قرار دارند؟ تکلیف بودجه هایی که بی‌نتیجه خرج می‌شود و طرح هایی که به ثمر نمی نشیند و میراث کهن ما که همچنان در خطر نابودی قرار دارند چیست؟
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید