نگاهي به مراسم ازدواج كردهاي آذربايجان / امين حسيني

1392/10/7 ۰۸:۴۳

كشور ما از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق داراي آداب و رسوم، لهجه وگويش خاص مناطق است، حتي از شهري تا شهر ديگر و از روستايي تا روستاي ديگر هرچند فاصله هم كم باشد ولي آداب و رسوم و گويش هم فرق مي‌كند، اين از بزرگ‌ترين ويژگي‌هاي فرهنگ‌ ما ايرانيان است. ازدواج از آداب حسنه است كه هر دختر و پسر در دوران زندگي‌شان با مراسم خاصي آن را برگزار مي‌كنند.

كشور ما از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق داراي آداب و رسوم، لهجه وگويش خاص مناطق است، حتي از شهري تا شهر ديگر و از روستايي تا روستاي ديگر هرچند فاصله هم كم باشد ولي آداب و رسوم و گويش هم فرق مي‌كند، اين از بزرگ‌ترين ويژگي‌هاي فرهنگ‌ ما ايرانيان است. ازدواج از آداب حسنه است كه هر دختر و پسر در دوران زندگي‌شان با مراسم خاصي آن را برگزار مي‌كنند. همان‌طوري كه مي‌دانيم و شنيده‌ايم جهيزيه كامل و يا نصف آن به عهده عروس است و بوده ولي در منطقه كردنشين آذربايجان كل جهيزيه به عهده پسر بوده و هست، خانواده داماد بعد از آشنايي دختر و پسر يك نفر را براي اجازه گرفتن خواستگاري مي‌فرستند و از طرف عروس جواب خوش‌آمدي يا نه را مي‌گيرند. اگر بله بود در اولين فرصت قرار مي‌گذارند و پدر، مادر، داماد و يك يا چند نفر از بزرگان طايفه جهت آشنايي و خواستگاري راهي خانه عروس مي‌شوند. اگر دختر و پسر يا همان عروس و داماد از قبل با هم آشنايي داشته باشند نيازي به معرفي دختر و پسر نيست وگرنه دختر و پسر جهت آشنايي بايد با همديگر صحبت كنند، بعد از آشنايي بگو بخند جلسه آشنايي به پايان مي‌رسد و طرف عروس از داماد وعده يك تا 10 روز مي‌گيرند تا با مشورت با خانواده و تحقيقات و پرس‌وجو از محل كار و زندگي پسر، صلاحيت به عمل آيد تا جواب بله يا خير را به طرف داماد بدهند كه در صورت بله داماد با خريد يك عدد انگشتر و شيريني كه عروس هم انگشتري از قبل آماده كرده قرار وعده ديگري براي ادامه مراحل خواستگاري مي‌گذارند. اين جلسه با جلسه قبلي فرق دارد. اين بار قبول كردن ليست جهيزيه‌يي است كه داماد بايد آن را بخرد. خانواده عروس ليستي از كل وسايل جهيزيه كه مورد نياز عروس است از قبل آماده كرده‌اند و در اختيار داماد و حاضران در جلسه مي‌گذارند و يكي از طرف داماد ليست را قرائت مي‌كند و بعد از خواندن ليست هر دوطرف وارد گفت‌وگو مي‌شوند. اگر هزينه‌يي كه در ليست يا وسايلي كه نوشته شده است از وسايل‌هاي گرانقيمت يا اصلا وسايل اضافه نوشته شده باشد با اعتراض طرف داماد جهت اصلاح آن از خانواده عروس مي‌خواهند كه از وسايل‌هاي ارزان يا كمتر كه هزينه‌ زيادي به دست داماد ندهد قبول كنند. اگر دو طرف به توافق رسيدند يعني يا عروس از جهيزيه‌ درخواستي كه مورد توافق داماد است كوتاه مي‌آيد يا نه داماد از ليستي كه طرف عروس تهيه كرده‌اند راضي به خريد آن است ولي اگر يك طرف سماجت كند، مثلا طرف عروس از تخفيف ليست نگذرد طرف داماد مجبور به رفت و آمدهاي چندروزه به خانه عروس البته با ريش‌سپيدان و بزرگان طايفه است تا تخفيف بگيرند حتي وقتي كه وارد خانه عروس مي‌شوند لب به هيچ چيزي نمي‌زنند تا تخفيف گرفته شود و به توافق برسند. البته اين اصرارها به خواسته داماد يا عروس است چرا كه اگر اين داستان ادامه داشته باشد و با خواسته‌هاي داماد از چنين خواستگاري دست مي‌كشند. از آنجايي كه جهيزيه با داماد است مقدار مهريه 19مثقال ونيم است در اكثريت مراسم ولي در همين چند روز برو و بيا كل اعضاي هر دو خانواده از اخلاق و رفتار همديگر باخبر مي‌شوند كه در همين وهله اول نكته مثبت براي دوطرف است و بعد از توافق طبق معمول طرف عروس حنابندان و طرف داماد هم شيريني‌خوران دارند. مراسم را هم در يك روز خاص قرار مي‌دهند مثل روز جمعه معمولا يا در تالار يا در خانه البته در قديم‌ها تالار نبود و مراسم در خانه اجرا مي‌شد و قبل يا بعد از ناهار كل مهمان‌ها جهت آوردن عروس راهي خانه پدر عروس مي‌شدند. با آمدن عروس، داماد به پشت‌بام رفته و از قبل ميوه‌هايي كه آماده كرده به طرف جوانان و مهمان‌هايي كه عروس را راهي كرده‌اند پرتاب مي‌كند.معمولا از سيب، انار و پرتقال استفاده مي‌كردند كه حالا اين حركت از بين رفته و اجرا نمي‌شود و روز بعد هم جهت سركشي و دعوت به خانه عروس جمعي 10 تا 20 نفري روانه خانه داماد مي‌شوند.

بعد از آخرين مراسم كه همان مراسم سه‌روزه است هفته بعد داماد با عروس براي اولين بار راهي خانه پدر عروس مي‌شوند كه در گويش كردي «دزه باوانه» يعني جهت دزدي از خانه پدر عروس مي‌روند. مادر يا بزرگ آن خانه كادويي به رسم يادبود خريده و از قبل در جايي پنهان مي‌كند و دهن به دهن چرخيدن جاي كادو يا در دسترس بودن آن باعث مي‌شود عروس بعد از يك شب ماندن در خانه پدر آن كادو را براي يادگاري از آن خانه ببرد.