1392/9/13 ۱۲:۳۲
دبا : نشست یاد حافظ در هند با عنوان «شارحان هندی دیوان حافظ شیرازی»، با حضور محمود دولت‌آبادی، بهاءالدین خرمشاهی و سفیر هند در ایران عصر دوشنبه 11 آذرماه 1392 در سفارت هند برگزار شد.
در اين مراسم كه با همکاری مجله بخارا، مؤسسه فرهنگی هنری ملت، سفارت هند در ایران و انجمن دوستی ایران و هند تدارک دیده شده بود، دی.پی.سری واستوا، سفیر هند در ایران، طی سخنانی کوتاه، گفت: «حافظ تنها شاعر شما نیست؛ در هند نیز بسیار گرانقدر است. او شاعر تمام آسیا و البته شاعر تمام جهان محسوب میشود. باید اعتراف کنم چون به زبان فارسی تسلط ندارم، فقط توانستهام دیوان حافظ را به زبان انگلیسی بخوانم. من اهل شهر لکهنو هستم و زبان اردو زبان من است. با اين همه، زبان فارسی نيز در شهر لکهنو رواج دارد.»
او ضمن يادآوري اين موضوع به رابطه فرهنگي ايران و هند اشاره كرد و گفت: «بین ایران و هند پیوندهای زبانی و فرهنگی وجود داشته و ارتباطهایی هم در بخش عرفان و فلسفه همواره بین این دو سرزمین برقرار بوده است. عرفان اسلامی از طریق زبان فارسی به هند راه پیدا کرد.» او درباره حافظ اظهار كرد: «حافظ به اتفاق آرا به عنوان یکی از بزرگترین شاعران عرفانی شناخته میشود. میراث عرفانی حافظ از طریق غزلهایش در تمام جهان پراکنده شده است. تعداد زیادی از غزلهای حافظ در هند مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین توسط خوانندگان هندی استفاده میشود. حافظ، الهامبخش بسیاری از شخصیتهای بزرگ در هند بوده است.»
سفير هند به تاگور اشاره كرد كه در سفرنامهاش درباره دیدار از آرامگاه حافظ چنین نوشته است: «با نشستن کنار مقبره حافظ، پرتوی درخشان از ذهنم گذشت، پرتوی درخشان از چشمهای حافظ، در یک روز بسیار طولانی، همانند تابش خورشید بهاری اینک میتابد. ما همچون همنشینان یک خراباتیم که مینوشیم از پیمانههایی با طعمهای بسیار. احساس بسیار روشنی دارم؛ اگرچه قرنهای بسیاری گذشته است، بسیاری آمدهاند و رفتهاند؛ اما نشستن در کنار مقبره حافظ، سلوک در کنار حافظ است.»
واستوا با بيان اينكه حافظ از جایگاه بسیار مهمی در هند برخوردار است، افزود: «رویداد بسیار بزرگی که از سوی بسیاری از مورخان ادبی تأیید شده این است که حافظ از سوی برخی از پادشاهان به هند دعوت شده بود. سلطان قیاسالدین از بنگال از حافظ دعوت کرد؛ اما حافظ علاقهای نداشت که این مسافت طولانی را طی کند؛ اما به دلیل احترام گذاشتن به دعوت سلطان قیاسالدین غزلی برای او فرستاد: شکرکن شوند همه طوطیان هند/ زین قند پارسی که به بنگاله میرود.»
او در توضيح رابطه فرهنگي ايران و هند، بيان كرد: «هند گنجینه بزرگی از زبان و ادب فارسی دارد. ساليان سال، زبان فارسی، زبان دربار هند بود. تعداد معدودی از نسخ خطی دیوان حافظ در کتابخانههای هند نگهداری میشود. در سال 1992، کتابخانه عمومی نورالدین خدابخش در خارطوم هند، نسخهای بسیار کمیاب به نام «دیوان حافظ نسخه سلطنتی مغول» را منتشر کرد که دارای حاشیهنوشتههای پادشاهان هند از جمله شاه همایون و جهانگیر بود. آنان پس از تفأل به دیوان حافظ، در حاشیه نوشتههایی مینوشتند که بیشتر این نوشتهها دلیل تفأل و نتیجه آن را مشخص میکرد.»
او در ادامه به سفر نخست‌وزیر هند به ایران در سال گذشته اشاره كرد و افزود: «در سال 2012 در جریان اين سفر، نسخهای نادر از دیوان حافظ که در کتابخانه رضا رامپور نگهداری میشود و به عنوان یک نسخه ویژه دوباره انتشار پیدا کرده است، به رهبر جمهوری اسلامی و همچنین رئیس جمهور محترم هدیه شد. این نسخه به دستور اکبر شاه، پادشاه مغول تهیه شده بود.»
او در پايان خرمشاهی و علي دهباشي را خطاب قرار داد و از همكاري آن‌ها در برگزاري چنين مراسم‌هايي در ايران سپاسگزاري كرد و گفت: «آرزو میکنم این فعالیتها در زمینه تقویت روابط فرهنگی و هنری بین تمدن هند و ایران ادامه داشته باشد.»
پس از آن نوبت به خرمشاهی رسید تا درباره شارحان هندی دیوان حافظ سخن بگوید. او در ابتدا به بيان اين نکته پرداخت که دیوان حافظ پیش از آن که در ایران منتشر شود، نخستین بار در سال 1791 در کلکته به چاپ رسید. او در ادامه گفت: « ظاهرا کهنترین کتابی که مطلبی از زندگی حافظ در آن آمده، کتاب لطایف اشرفی است که یک عارف مقیم هندوستان به نام سیداشرف‌الدین جهانگیر سمنانی نوشته است. اگر چه در بخشهایی از این کتاب از دیدار سیداشرف‌الدین با حافظ که با عنوان «مجذوب شیرازی» از او یاد میکند صحبت کرده است.»
به گفته اين حافظ‌پژوه، آذری توسی شاعر دیگر پارسی‌گوی است که در دربار سلاطین دکن از حافظ به تفصیل یاد کرده است. او در ادامه افزود: «کمتر از یک قرن از درگذشت حافظ، ابراهیم قوام فاروقی در شرفنامه منیری یا فرهنگ ابراهیمی از حافظ اشعاری را نقل کرده است. بنا به شواهدی، شاعران بزرگ هند متأثر از اشعار حافظ بودهاند و ظاهرا باید اشعار حافظ از همان زمان حیات وی به هندوستان رسیده باشد و توجه شعرای فارسی‌زبان آنجا را برانگیخته باشد. شواهدی از این دست: شکر شکن شوند همه طوطیان هند/ زین قند پارسی که به بنگاله میرود.»
از سوي ديگر، خرمشاهي با بيان اينكه محمد گلندام در مقدمه حافظ اشاره کرده که غزلهای حافظ به اقالیم ترکستان و هندوستان هم رسیده است، اظهار داشت: «یکی از دلایل اصلی اقبال حافظ در هند، توجه شاهان گورکانی هند و عادل شاهیان بیجاپور به غزلیات حافظ بوده است. نسخههای بسیار در دوره اکبرشاه، جهانگیرشاه و بسیاری از پادشاهان دیگر از حافظ به دست آمده است. یکی دیگر از زمینههای اقبال حافظ در هندوستان این است که نویسندگان فارسی‌زبان این سرزمین از حافط تأثیر گرفتهاند و آثار خود را با اشعار حافظ تزيین کردهاند. اشاره به اشعار حافظ و توسل به او را در تمام تألیفات شعری این سرزمین میشود دید.» او ادامه داد: «شرحها و تفسیرهای زيادي هم درباره اشعار حافظ وجود دارد و دیوان حافظ به زبانهای بنگالی، پنجابی، هندی مراتهی و انگلیسی چاپ شده است و بیش از30 ترجمه از حافظ به این زبانها وجود دارد و به همین نسبت هم شرح بر دیوان حافظ نوشته شده است و تا 50 سال پیش 400 نسخه خطی حافظ در کتابخانههای هند موجود بوده است. »
در پایان اين مراسم با حضور دولت‌آبادی و سفیر هند، یک شال و نسخهای نفیس از دیوان حافظ که به تازگی در علیگر هند به چاپ رسیده به خرمشاهی و دهباشی اهدا شد.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید