1394/6/11 ۰۹:۱۲
ایلام‌شناس نامدار و پژوهشگر و متخصص زبانهای باستانی اکدی (آشوری و بابلی)، سومری، ایلامی، اوستایی و پهلوی، استاد دکتر عبدالمجید ارفعی در ۹ شهریور۱۳۱۸ در کوه گنو بندرعباس به دنیا آمد. پدرش اصالتاً اهل اوز بود. عبدالمجید دوران دبستان را در مدارس بندرعباس و یزد به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۸ به همراه خانواده به تهران آمد و به تحصیل پرداخت.
در سال ۱۳۴۴ به آمریکا رفت و هشت سال در دانشگاه شیکاگو زیر نظر ریچارد هلک، به یادگیری زبان ایلامی و اکدی مشغول شد. در همان زمان با گل‌نوشته‌های ایلامی و کتیبه‌های تخت جمشید که به امانت نزد دانشگاه شیکاگو بود و هلک در حال بررسی، خواندن و ترجمه آنها بود، آشنا شد. هلک هر شب چند کتیبه خوانده شده را به ارفعی می‌داد تا او از روی متن ترجمه‌شده، کتیبه‌ها را بخواند و پس از مدتی کتیبه‌های خوانده نشده را هم به او می‌داد. این تجربه بعدها به ارفعی در نوشتن کتاب «گل‌نوشته‌های باروی تخت جمشید» کمک کرد. ارفعی اولین ایرانی است که در این رشته تحصیل کرد و تنها متخصصی است که می‌تواند آن کتیبه‌ها را بخواند و ترجمه کند.
دکتر ارفعی سال ۱۳۵۳ به تهران بازگشت و در فرهنگستان ادب و هنر ایران به کار پرداخت.
فعالیت‌ها
نتیجه همکاری ارفعی با دکتر خانلری، گردآوری گنجینه بی‌شماری از مجلات، مقالات و کتابهای گوناگون درباره تاریخ ایران و جهان و گل‌نوشته‌ها و خطهای خوانده شده است که در پژوهشکده علوم انسانی نگهداری می‌شود.
تالار کتیبه‌ها در موزه ملی ایران بین سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ توسط او و شاهرخ رزمجو آماده شد و بسیاری از الواح گلین تخت جمشید و متنهای حقوقی بین‌النهرین از روی کتیبه‌های تاریخی با تلاش او ترجمه شده است. همکاری او با بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد، منجر به خوانده شدن کتیبه‌های خزانه تخت‌جمشید شد که در موزه همان جا نگهداری می‌شد.
او نخستین ترجمه فارسی منشور کورش را همراه با نسخه‌برداری جدید انجام داد و در حال تحقیق و بررسی ترجمه دو کتیبه از بیستون بخش زبان ایلامی و بابلی (اکدی) است.
گل‌نبشته‌های باروی تخت‌جمشید
کتاب «گل‌نبشته‌های باروی تخت‌جمشید» پژوهشی است بر روی ۱۵۰ گل‌نبشته‌ای که مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو در سال۱۳۲۷ به ایران پس فرستاد. علاوه بر این مقدار، تعدادی از گل نبشته‌هایی که در بخش تاریخی موزه ملی ایران نگاهداری می‌شوند و گل‌نبشته منفرد دیگری از باروی تخت جمشید برای نخستین بار بازخوانی و به همراه تصاویرشان منتشر شدند. اینها اسناد اداری و مالی بین سالهای سیزدهم (۵۰۹ پ.م) تا بیست و هشتم (۴۹۴ پ.م) پادشاهی داریوش بزرگ هستند که در آنها به حمل و نقل کالا، دریافت، جابجایی، ذخیره و پرداخت کالا در ازای حقوق کارگزاران، مسافران و کارگران دولتی اشاره شده است.
این کتاب در هشتمین دوره جایزه کتاب فصل ویژه آثار منتشره در زمستان سال ۱۳۸۷ در حوزه زبان و در بخش زبانهای باستانی به عنوان کتاب برتر شناخته شد.
آثار
ـ کتاب فرمان کوروش بزرگ، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی،۱۳۸۹
ـ گل‌نوشته‌های باروی تخت جمشید، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷
ـ فرهنگ، (با مهدی مداینی)، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۹
ـ ترجمه متنهای حقوقی بین‌النهرین از روی کتیبه‌ها.
دغدغه‌ها
استاد ارفعی می‌گوید: گل‌نبشته‌های باروی تخت جمشید در کاوشهای سالهای ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ در دو اتاق در استحکامات تخت جمشید یافت شد. ترس من از این است که گل‌نبشته‌ها برای همیشه فراموش بشوند. چون از سال ١٩٨٠ که هلک درگذشت، یک گل‌نبشته هم در دانشگاه شیکاگو خوانده نشده است و دیگر در دانشگاههای آمریکا چنین کرسیی نداریم. در ایران من زمان کوتاهی بر روی گل‌نبشته‌ها کار کردم؛ اما پس از این چه خواهد شد؟ در دانشگاههای ما هم زبانهای ایلامی و اکدی و سومری و اورارتویی درس گفته نمی‌شود.
اینها بخشی از تاریخ کهن این مرز و بوم است و اسنادی اداری‌اند که افزون بر واژگان ایلامی، سرشار از نامها و واژگان ایرانی و نام شهرهاست. این گل‌نبشته‌ها سندهای امور مالی ایالت فارس هستند و آگاهی بسیاری از آنچه در زمان داریوش در ایالت فارس می‌گذشته به ما می‌دهند.
خواندن زبان ایلامی آسان نیست و به جز چند نفری در آلمان، انگلیس و فرانسه، کسی دیگر نمی‌تواند در دنیا خط میخی ایلامی را بخواند. امیدوارم فرصتی داشته باشم که دست کم یک دو شاگرد در زمینه تخصصی زبان ایلامی پرورش بدهم که پس از من کتیبه‌ها را بخوانند.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید