اصل تطابق هدف و وسيله در سياست خارجي / نصرت الله تاجيك

1392/9/11 ۱۰:۰۸

بديهي ترين شرط نيل به اهداف تدوين شده در سياست خارجي كشور رعايت اصل تطابق هدف و وسيله است. اهداف بزرگ، اراده ملي، عزم مسوولان، تصميم گيري و امكانات فراوان مي طلبد كه صرفا كمي هم نيستند بلكه پشتوانه آن بايد عقلانيت نهادينه شده در چگونگي مديريت تحولات داخلي و خارجي قرار گيرد.

 بديهي ترين شرط نيل به اهداف تدوين شده در سياست خارجي كشور رعايت اصل تطابق هدف و وسيله است. اهداف بزرگ، اراده ملي، عزم مسوولان، تصميم گيري و امكانات فراوان مي طلبد كه صرفا كمي هم نيستند بلكه پشتوانه آن بايد عقلانيت نهادينه شده در چگونگي مديريت تحولات داخلي و خارجي قرار گيرد. طبيعي است كه وجود امكانات كمي قابل توجه شرط لازم است و مي توان براي اهداف بزرگ اقدام كرد و نه شرط كافي. لذا اهداف بزرگ نظير ظهور و بروز به عنوان يك قدرت منطقه يي و دستيابي به آنها، نيازمند يك روش شناسي فراملي، فراجغرافيايي و پشتوانه اعتقادي است و عقلانيت بايد در خدمت اين روش شناسي قرار گيرد كه جنبه جهانشمول و عمومي دارد. بسيج امكانات و افزايش و توليد ثروت براي كسب قدرت و دستيابي به اهداف كلان بايد به عنوان مهم ترين كار فكري و سازماني نخبگان قرار گيرد. البته هر سطحي از اهداف نيازمند مجموعه توانمندي هاي خاص و مرحله يي خودش بوده و ايجاد يك منطق يكنواخت و پايدار دروني ميان اهداف از يك طرف و ميان اهداف و وسايل از طرف ديگر نيز از اهميت بسزايي در دستيابي به اهداف تدوين شده در سياست خارجي برخوردار است. رويكرد، نتايج و دستاورد ژنو 3 نه خواسته يي ايده آل طرفين بلكه نقطه تقاطع واقع گرايي ايران و امريكا در نگاه به روابط بين المللي است. بايد به دنبال طراحي راهبردي بود كه اين روند به شناسايي قدرت منطقه يي ايران توسط امريكا و برخورد ايجابي با ايران براي ايفاي يك نقش مثبت و مسوولانه در سطح منطقه و جهان بيانجامد. شكوفايي روابط بين المللي و منطقه يي ايران تمامي ضرر و زيان دوران دولت پيشين را هم جبران مي كند. اگر چه اعتماد به امريكا مشكل است ولي هم نشدني نيست و هم ريسك پذيري يكي از شاخصه هاي سياستمداران در سياست خارجي است كه بي شك بايد در پرتو استفاده موثر و به موقع از اهرم هاي قدرت همراه باشد. نتيجه اين اجلاس نشان دهنده نياز دو طرف به رسيدن به پايه و فهم مشتركي براي تفاهم در صحنه بين المللي است تا از درجه هرج و مرج كه شاخصه اصلي نظام بين الملل است كاسته شود و اين خود دستاورد بزرگي است. نگاه به سياست خارجي ايران و تعريف آن در درون سياست بين الملل در درجه اول ناشي از تعريف جايگاه و عملكرد كشور يا به قولي نقش سياست و حكومت و جهت گيري هاي آن در مديريت و هدايت تحولات داخلي و معادلات جهاني است. در عرصه سياست، قدرت يابي اصل اوليه بوده و اين امر از مسائل مهم حكومت ها است كه نياز به آشنايي با مسائل قدرت، ثروت، فهم مسائل جهاني و مديريت آن داشته و براي طراحي و اجراي سياست ها به افرادي با شخصيت منزه و انديشه والابا اطمينان به نفس، آماده يادگيري و پيچيدگي ذهني و رفتاري همراه با قابليت هاي كارهاي گروهي نياز دارد. دست اندركاران و طراحان سياست خارجي ايران بايد با توجه به مجموعه شرايط حاكم بر جهان، منطقه و كشور به نظريه پردازي در روابط بين الملل و سياست خارجي، استفاده بهينه از قدرت نرم و پتانسيل كشور، گفتمان سازي در صحنه جهاني و حضور طراحي شده و با برنامه در نقاط مختلف دنيا براي ايجاد همسويي و پيدا كردن زمينه همكاري مخصوصا در حوزه هاي تمدني ايران، تقويت رابطه با مللي كه از جهت فرهنگي و قومي به اهداف ايران نزديك هستند و تبديل روابط تجاري به همكاري هاي عميق و همه جانبه و استفاده از روش هاي علمي و نوين به عنوان نمونه روش ايمن سازي در مديريت سياست خارجي بپردازند.