جشن پارسبانج؛ قدیمی ترین آیین گندمی ایران

1394/5/18 ۱۰:۵۱

جشن‌های آیینی یکی از همزادان مردم از سپيده دم تاريخ تا به امروز بوده و هست. این مراسم ها که هر کدام برپایه تفکر و اندیشه‌ای برپا شده و می‌شود، يكي از قوي‌ترين منابعی است که توانسته هویت فرهنگی نسل‌های گذشته انسان‌ها را برای فرزندان امروز و البته آینده آنان حفظ کند. البته این آیین‌ها و جشن‌ها به رغم داشتن شباهت‌های هویتی و ریشه‌ای با هم به دلیل تاثیر عناصر مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و قومیتی با گذشت زمان تغییرات بسیاری پیدا کرده‌اند و حتی برخی از آنها به طور کامل نابود شده و تنها اسمی از آن در کتب باقی مانده و با گذشت ادوار تغییرات گوناگونی در آن رخ داده است و در بسیاری از مناطق به فراموشی سپرده شده و در برخی از مناطق زمان اجرای آن تغییر کرده است.

جشن‌های آیینی یکی از همزادان مردم از سپيده دم تاريخ تا به امروز بوده و هست. این مراسم ها که هر کدام برپایه تفکر و اندیشه‌ای برپا شده و می‌شود، يكي از قوي‌ترين منابعی است که توانسته هویت فرهنگی نسل‌های گذشته انسان‌ها  را برای فرزندان امروز و البته آینده آنان حفظ کند. البته این آیین‌ها و جشن‌ها به رغم داشتن شباهت‌های هویتی و ریشه‌ای با هم به دلیل تاثیر  عناصر مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و قومیتی با گذشت زمان تغییرات بسیاری پیدا کرده‌اند و حتی برخی از آنها به طور کامل نابود شده و تنها اسمی از آن در کتب باقی مانده و با گذشت ادوار تغییرات گوناگونی در آن رخ داده است و در بسیاری از مناطق به فراموشی سپرده شده و در برخی از مناطق زمان اجرای آن تغییر کرده است.  این آیین که با خود حرف‌ها و نكته‌هاي جالبي از روزگاران بسیار دور به همراه دارد،اکنون همه ساله در روستاهاي پسته دره، چورلي، ميلاق قشلاقي، كووعن دره، قاراچاناق، چمبك قلعه، قصبه، كعت يري، اوزون دره، فاطماياتان، اوزون بلاق، آق يول، دربند، داشلوبلاق، بازارقلي، دوولو، باش بلاق، بيرام بلاق و دلاوك از توابع استان قزوين با شيريني خاصي اجرا مي‌شود اما هيچ كدام از این جشن‌ها به زیبایی و پر مغزی مراسمی که در  روستاي «پارسبانج» آوج برگزار می‌شود، نيست. اين جشن بسيار قديمي بر خلاف اغلب نقاط کشور در پارسبانج همه ساله پيش از دروي گندم  و نه بعد از آن در كنار دریاچه کوچک و زیبای «دريابك» يا همان «دالوک» و با شركت گسترده اهالي روستاهاي همجوار اجرا  مي‌شود. در اين مراسم پس از خواندن دعا و نماز شکر، حاضران در جشن به  ازاي هر خانواده در جوار بركه گوسفندي را قرباني و پس از برپایی مراسم جشن و شادی درو محصول را آغاز می‌کنند.

 همان گونه که در بالا بدان اشاره شد جشن درو گندم در پارسبانج آوج دارای دو ویژگی خاص نسبت به جشن‌های مشابه در سایر نقاط قزوین وحتی کشور است. نخستین این موارد زمان برگزاری آن است. در بيشتر مناطق روستايي ايران كه اقتصادشان بر محور كشاورزي استوار است، معمولاجشن‌های محصول حال جشن برداشت گندم یا برنج یا چغندر و یا هر محصول دیگری که باشد را  پس از برداشت محصول تحت عنوان جشن خرمن بر پا مي‌کنند تا با اين كار بتوانند پس از يك سال تلاش بي وقفه هم تفريح و استراحتي داشته و هم شكرانه‌اي به درگاه ايزد متعال كرده باشند، اما «جشن گندم در آوج» برخلاف آن  پيش از درو برگزار مي شود كه اين موضوع گواهی بر قدمت برپایی جشن  فوق در پارسبانج است.

نکته دومی که جشن گندم روستاي «پارسبانج» را از سایر موارد مشابه برجسته‌تر می‌کند، برگزاری آن در کنار آب همراه با قربانی کردن گوسفند است. قرباني كردن در كنار آب در واقع يكي از كهن ترين آيين‌هاي ايراني و شاید جهانی  است.آب، يكي از مقدس‌ترين عناصر طبيعي در باستان است. براساس باورهاي اساطيري ايرانيان باستان، آب در مرحله دوم آفرينش هستي آفريده شده است و زمان آفرينش آن ميانه تير ماه بوده است. بر همين باور، خلقت آب پس از آفرينش آسمان و پيش از آفرينش ساير موجودات صورت پذيرفته است و نخستين چيزي كه قبل از جانوران آفريده شد، آب بود. نقش آفرينندگي و زايايي آب از روزگاران كهن براي ايرانيان باستان شناخته شده بود. آناهيتا نيز به عنوان ايزدبانوي آب و باروري و پاكيزگي، بارها و به مناسبت‌هاي مختلف در اوستا ستوده و تكريم شده است. ايرانيان باستان آب جاري را مقدس مي‌شمردند و به هيچ وجه آن را نمي‌آلودند و در تميز نگه داشتن آن دقت و توجه خاصي به كار مي‌بردند. همچنين با انجام مراسم ويژه‌اي به مناسبت هاي خاص براي آب قرباني مي‌كردند. آنها براي اينكه آب آلوده نشود به اين منظور گودالي كنار رود يا دريا يا سرچشمه حفر مي‌كردند و خون قرباني را در آن مي‌ريختند. با توجه به این امر انجام مراسم جشن گندم در کنار دالوک توسط اهالی پارسبانج نیز گواه دیگری بر قدیمی بودن این سنت است به نوعی که می توان جشن گندم این روستا را قدیمی‌ترین نمونه از این نوع جشن در کشور لقب داد.

روزنامه قانون