جشن امردادگان جشن حفظ گيتي و اقامه غذاها

1394/5/6 ۰۹:۴۶

تاریخ ایران باستان، همواره پر بوده از جشن و شادی و پایکوبی، در طول تاریخ بیگانگان بارها و بارها به این کشور حمله کردند ولی این روحیه شاد و قوی ایرانیان بود که باعث شد زخم های وارد شده را تاب بیاورند و پابرجا بمانند. در فرهنگ ایران باستان، جشن و شادی امري اجتناب ناپذير است.

تاریخ ایران باستان، همواره پر بوده از جشن و شادی و پایکوبی، در طول تاریخ  بیگانگان بارها و بارها به این کشور حمله کردند ولی این روحیه شاد و قوی ایرانیان بود که باعث شد زخم های وارد شده را تاب بیاورند و پابرجا بمانند. در فرهنگ ایران باستان، جشن و شادی امري اجتناب ناپذير است. ایرانیان، هر ماه، یک روز را به مناسبت هم نام شدن با ماه، جشن می گرفتند و شکر و سپاس خداوند را به‌خاطر نعمت‌ها و زیبایی های آن ماه به‌جا می آوردند که این خود باعث بود كه بیماری و افسردگی در بین ایرانیان به‌ندرت دیده شود. امردادگان نیز یکی از این جشن هاست.

روز هفتم امرداد در گاهشمار ایران باستان و سوم مرداد در تقویم ایران کنونی، روز جشن امردادگان است.

دلیل این اختلاف زمان بر گزاری دیروز با امروز، تغییر سال شمار نیاکانمان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می شد. اما امروز شش ماه اول سال به سی و یک روز و پنج ماه بعدی به سی روز و ماه آخر سال به بیست و نه روز و اگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم می گردد. به همین دلیل جشن امردادگان، نسبت به سال شمار کهن، چهار روز جلوتر، یعنی سوم امرداد ماه برگزار می شود که این روز منطبق با روز هفتم امرداد ماه، در دوران نیاکان‌مان است.

امرداد در اوستا، آمره تات و در پهلوی آمردات، به معنای جاودانگی و بی مرگی ا ست. امرداد در باورهای ایرانی، نگهبان و سرپرست گیاهان و رستنی ها در جهان خاکی به‌شمار می‌رود.این نام در اوستا بویژه در گات ها، صفتی است که برای زوال ناپذیری و پایندگی خداوند به‌کار می رود. این جشن سزاوار شادمانی و نشاط و بی مرگی، امروز به غلط تحت نام مردادگان، در بین مردم رایج است. مرداد به معنی نیستی و مرگ است اما وقتی که حرف الف در اول آن قرار می گیرد آن را نفی می کند و به بی مرگی و جاودانگی، تغییر معنی می دهد.

از جلوه های این ماه، طبیعت سبز، بی مرگی طبیعت، وفور نعمت، وفور میوه، فراوانی آب رودها، آبشارها و رودخانه‌ها، گل‌های بسیار زیبا با رنگ‌های شاد و فرحبخش و آسمانی صاف پر از ستاره است. این جشن متعلق به امشاسپند امرداد که مظهر جاودانگی و تندرستی و دیر زیستن است، است و فرشته امشاسپندان، نماینده آبادی زمین و پاکی و نظافت است. ایرانیان این روز را جشن می گرفتند و خود را برای پیروی از فرشته مذکور آماده می ساختند. در آیین زرتشت، خرداد و مرداد، امشاسپندان دركمال و دوام درجهان مینوی و پرستاران آب و گیاه درجهان خاكی، ‌همواره دركنارهم جای دارند. به رغم نقش این دو، در قانون كمال و تداوم در تكامل و همچنین برخلاف نقش‌شان در پرستاری از آب و گیاه، كم‌تر ازهر امشاسپندی ازآن ها یادشده است با توجه به ارزش ویژه كمال درآیین زرتشت و باتوجه به این كه سرزمین ما روی هم رفته، از دید پوشش گیاهی و آب فقیر است، باتوجه به شیوه برخورد ایرانیان، با دشواری كم آبی و كم گیاهی توسل همیشگی، بر نیروهای مینوی و آسمانی این كم توجهی شگفت انگیز است. مگر این كه بپذیریم، نیایش های مربوط به این دو امشاسپند بلندپایه از میان رفته باشند.

در این روز، ایرانیان به کنار چشمه و باغ و مزارع می‌رفتند و پس از شادی و جشن، به پرستش و نیایش خداوند

 می پرداختند. درباره چگونگی اجرای مراسم اطلاعات چندانی در دست نیست اما ایرانیان امروزه با سرود و نیایش و سخنرانی درباره شناخت و نزدیک شدن به خداوند، جشن را برگزار می‌کنند.

«ابوریحان بیرونی» در «آثارالباقیه» در باره نگهبانی امشاسپند امرداد از گیاهان می گوید:

    مرداد ماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزه پیش آمدن دو نام با هم جشن می گرفتند. معنای مرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد و مرداد فرشته‌ای است که به حفظ گیتی و اقامه غذاها و دوایی که اصل آن نبات است و مزید جوع و ضرر و امراض هستند، موکل است.

«خیام» در «نوروز نامه» می نویسد:

    مرداد ماه یعنی خاک، داد خویش بداد از برها ومیو ه‌های پخته که در وی به کمال رسد و نیز هوا در وی مانند غبار خاک باشد و این ماه میانه تابستان بود و قسمت او از آفتاب، مر برج اسد را باشد.

و در این باره در «زراتشت نامه» چنین سروده شده است:

    چو گفتار خردادش آمد به سر

    همان گاه امرداد شد پیش تر

    سخن گفت درباره رستنی

    که زرتشت گوید ابا هر تنی

    نباید به بیداد کردن تباه

    به بیهوده بر کندن از جایگاه

    کزو راحت مردم و چارپاست

    تبه کردن او، نه راه خداست

قانون