1392/9/6 ۰۹:۴۶
یونس صادقی / روز ششم آذر 1322 شمسي، سران كشورهاي متفق در جنگ جهاني دوم يعني روزولت، چرچيل و استالين، در حالي كه جهان در آتش اين جنگ مي‌سوخت راهي تهران شدند تا در ايران تسخير شده با يكديگر به بررسي و تكميل نقشه‌هاي جنگي در برابر متحدين و بخصوص آلمان بپردازند. اين نشست در كنار دو كنفرانس معروف يالتا و پوتسدام تكليف جنگ جهاني دوم را در حوزه سران مشخص كرد. طرفه آن‌كه حكومت ايران هيچ‌گاه در جريان مذاكرات قرار نگرفت. از ميان سران، تنها استالين بود كه به ديدن شاه جوان رفت و آنگلوساكسون‌ها اصلاً او را در قامتي تلقي نكردند كه به ديدارش بروند. گزارش صفحه تاريخ روزنامه ايران به بازخواني اين رويداد مهم مي‌پردازد. یونس صادقی / روز ششم آذر 1322 شمسي، سران كشورهاي متفق در جنگ جهاني دوم يعني روزولت، چرچيل و استالين، در حالي كه جهان در آتش اين جنگ مي‌سوخت راهي تهران شدند تا در ايران تسخير شده با يكديگر به بررسي و تكميل نقشه‌هاي جنگي در برابر متحدين و بخصوص آلمان بپردازند. اين نشست در كنار دو كنفرانس معروف يالتا و پوتسدام تكليف جنگ جهاني دوم را در حوزه سران مشخص كرد. طرفه آن‌كه حكومت ايران هيچ‌گاه در جريان مذاكرات قرار نگرفت. از ميان سران، تنها استالين بود كه به ديدن شاه جوان رفت و آنگلوساكسون‌ها اصلاً او را در قامتي تلقي نكردند كه به ديدارش بروند. گزارش صفحه تاريخ روزنامه ايران به بازخواني اين رويداد مهم مي‌پردازد. یونس صادقی / روز ششم آذر 1322 شمسي، سران كشورهاي متفق در جنگ جهاني دوم يعني روزولت، چرچيل و استالين، در حالي كه جهان در آتش اين جنگ مي‌سوخت راهي تهران شدند تا در ايران تسخير شده با يكديگر به بررسي و تكميل نقشه‌هاي جنگي در برابر متحدين و بخصوص آلمان بپردازند. اين نشست در كنار دو كنفرانس معروف يالتا و پوتسدام تكليف جنگ جهاني دوم را در حوزه سران مشخص كرد. طرفه آن‌كه حكومت ايران هيچ‌گاه در جريان مذاكرات قرار نگرفت. از ميان سران، تنها استالين بود كه به ديدن شاه جوان رفت و آنگلوساكسون‌ها اصلاً او را در قامتي تلقي نكردند كه به ديدارش بروند. گزارش صفحه تاريخ روزنامه ايران به بازخواني اين رويداد مهم مي‌پردازد. یونس صادقی / روز ششم آذر 1322 شمسي، سران كشورهاي متفق در جنگ جهاني دوم يعني روزولت، چرچيل و استالين، در حالي كه جهان در آتش اين جنگ مي‌سوخت راهي تهران شدند تا در ايران تسخير شده با يكديگر به بررسي و تكميل نقشه‌هاي جنگي در برابر متحدين و بخصوص آلمان بپردازند. اين نشست در كنار دو كنفرانس معروف يالتا و پوتسدام تكليف جنگ جهاني دوم را در حوزه سران مشخص كرد. طرفه آن‌كه حكومت ايران هيچ‌گاه در جريان مذاكرات قرار نگرفت.
یونس صادقی / روز ششم آذر 1322 شمسي، سران كشورهاي متفق در جنگ جهاني دوم يعني روزولت، چرچيل و استالين، در حالي كه جهان در آتش اين جنگ مي‌سوخت راهي تهران شدند تا در ايران تسخير شده با يكديگر به بررسي و تكميل نقشه‌هاي جنگي در برابر متحدين و بخصوص آلمان بپردازند. اين نشست در كنار دو كنفرانس معروف يالتا و پوتسدام تكليف جنگ جهاني دوم را در حوزه سران مشخص كرد. طرفه آن‌كه حكومت ايران هيچ‌گاه در جريان مذاكرات قرار نگرفت. از ميان سران، تنها استالين بود كه به ديدن شاه جوان رفت و آنگلوساكسون‌ها اصلاً او را در قامتي تلقي نكردند كه به ديدارش بروند. گزارش صفحه تاريخ روزنامه ايران به بازخواني اين رويداد مهم مي‌پردازد.
جنگ جهاني دوم درشهريور1318/سپتامبر1939، با حمله آلمان به لهستان آغاز شد. اين اتفاق شروع فصلي بود براي ايران كه درگير مسائل مهم بين‌المللي شود. در اين بين با توجه به نزديكي رضاشاه به آلمان نازي و همكاري‌هاي گسترده سياسي و اقتصادي كه بين دو كشور وجود داشت، اين خطر را براي متفقين(انگلستان و شوروي) به وجود آورد كه به منافع استراتژيك آن‌ها در جنگ لطمه وارد مي‌كند. با وجود اعلام بيطرفي ايران در طي‌جنگ كه رسماً از سوي مقامات دولتي اعلام شده بود اولتيماتوم‌هاي شديدي از سوي متفقين به ايران داده مي‌شد كه روابط تهران- برلن كاهش پيدا كند. با وجود كاهش روابط ايران و آلمان، متفقين به منظور دستيابي به اهداف‌شان در 3 شهريور1320 ايران را مورد حمله زميني، دريايي و هوايي قرار داده و كشور را تحت اشغال خود درآوردند.
استعفاي رضاشاه از حكومت
اين اتفاق باعث استعفاي رضاشاه از حكومت شد. از اين پس فصل نويني در تاريخ معاصر ايران شكل گرفت. در فاصله شهريور 1320 كه مقارن با رفتن رضاشاه از قدرت و به حكومت رسيدن محمدرضا شاه بود تا سال 1324 كه جنگ جهاني به اتمام مي‌رسد، ايران درگير اشغال متفقين و منازعات بين‌المللي مي‌شود. به‌طور كلي ويژگي اصلي سال 1320 تا 1324 و دغدغه اصلي دولت‌هاي ايران طي آن دوران درگيري با تبعات ناشي از حضور متفقين در ايران و مسائل مربوط به پس از جنگ در حوزه ملي و بين‌المللي بود. در سال‌هاي 1321 تا 1324 كه جنگ جهاني دوم خاتمه پيدا مي‌كند ايران كاملاً درگير جنگ بين‌الملل شده است. دولت‌هاي سهيلي، ساعد، بيات، صدر اشراف و حكيمي روي كار آمدند. هر كدام از اين دولت‌ها برنامه‌اي براي حل مشكلات كشور ارائه كردند، اما شرايط كشور طوري رقم خورد كه دولت‌ها در فواصل كوتاه تغيير‌كردند و هيچ‌كدام از آن‌ها نتوانستند برنامه‌هاي خود را عملي كنند.
پيشنهاد استالين، موافقت روزولت و چرچيل
مهم‌ترين اتفاق در دولت سهيلي حضور سران كشورهاي متفقين در ايران و انعقاد پيمان سعدآباد در تهران بود. در روز ۶ آذر سال ۱۳۲۲ هجري شمسي و در ميانه جنگ دوم جهاني، كنفرانس چهار روزه رهبران سه كشور عضو متفقين، فرانكلين روزولت رئيس‌جمهور امريكا، وينستون چرچيل نخست‌وزير انگليس و ژوزف استالين رهبر اتحاد جماهير شوروي، در تهران آغاز به كار كرد. كنفرانس تهران كه در فاصله روزهاي ششم تا نهم آذر ۱۳۲۲ و همزمان با چهارمين سال جنگ دوم جهاني تشكيل شد، تمام وقت خود را صرف طرح نقشه‌هاي جنگي و مراحل بعدي نبرد تا شكست كامل آلمان و حل مسائل مربوط به بعد از پيروزي را به كنفرانس ديگري موكول كرد. انتخاب تهران براي تشكيل اجلاس رهبران متفقين، از مصوبات وزيران خارجه امريكا، انگليس و شوروي در مسكو بود. نشست مشترك آنتوني ايدن وزير خارجه انگلستان، كوردل‌هال وزير خارجه امريكا و مولوتف وزير خارجه شوروي در مسكو در اولين روزهاي آبان ۱۳۲۲، مقدمه اجلاس رهبران سه كشور در تهران بود و انتخاب تهران براي برگزاري چنين نشستي، پيشنهاد استالين بود كه با موافقت روزولت و چرچيل مواجه شد. در جريان اين مسأله، آقاي سهيلي نخست‌وزير و آقاي ساعد وزير امور خارجه با كميسر ملي امور خارجه اتحاد جماهير شوروي و وزير امور خارجه انگلستان و با ژنرال هولي نماينده مخصوص رئيس جمهوري كشورهاي متحده امريكا ديد و بازديد كردند. در تمام اين جلسات حسن تفاهم كامل بين ايران و متفقين به عمل آمد.
تضمين استقلال و تماميت ارضي ايران توسط دول متفق
سران كشورهاي امريكا، شوروي و انگليس، به منظور تبادل نظر و براي طرح و اجراي نقشه‌اي كه موجب شكست قطعي محور و فتح متفقين گردد، مصمم شدند در تهران حضور به‌هم رسانند و در 7 آذرماه 1322 (نوامبر1942) فرانكلين روزولت، مارشال استالين و چرچيل به تهران آمدند و مذاكرات خود را پيرامون مسائل جهاني و چگونگي شكست قواي محور شروع كردند.كنفرانس سران سه كشور بزرگ در تهران در اعلاميه پاياني خود كه شامل يك مقدمه، ۹ فصل و ۶ ضميمه بود، استقلال و تماميت ارضي ايران را نيز تضمين كرد و تعهد قبلي انگلستان و شوروي را درباره تخليه ايران به فاصله شش ماه بعد از پايان جنگ مورد تأييد قرار داد. سران كشورهاي سه‌گانه پس از چند روز توقف در تهران روز دهم آذرماه 1322 اين شهر را به مقصد كشورهاي خود ترك كردند و مقارن همان روز اعلاميه كنفرانس تهران از طريق شوروي، انگلستان و امريكا به شرح زير انتشار يافت.
پيروزي از آن ما خواهد بود
ما رئيس جمهور امريكا و نخست‌وزير انگليس و نخست‌وزير اتحاد جماهير شوروي در چهار روز اخير در پايتخت ايران، متفق خودمان گرد آمده و سياست مشترك خود را تنظيم و تأييد نموديم. ما تصميم گرفتيم كه ملت‌هاي ما در دوره جنگ و سپس در دوره صلح به اتفاق و همراهي يكديگر كار كنند و راجع به مسائل جنگ افسران ستاد ما در مذاكرات شركت نموده و به منظور انهدام نيروهاي آلماني نقشه‌هاي لازم را طرح و تنظيم كرديم. در خصوص كيفيت و موقع اجراي عمليات از جهات خاور و باختر و جنوب موافقت نظر كامل حاصل گرديد. اين حسن تفاهم مشترك تضمين مي‌كند كه پيروزي از آن ما خواهد بود. راجع به صلح هم ما اطمينان داريم كه در پرتو اتفاق ما يك صلح پايدار برقرار خواهد گرديد. راجع به استقرار يك صلحي كه ناشي از حسن نيت توده ملل جهان بوده و تا چندين نسل خطر و بيم جنگ را مرتفع دارد ما كاملاً به مسئوليت قطعي خود و تمام ملت‌هاي متفق معترف و واقف هستيم. ما مسائل آينده را با كمك رايزنان سياسي خود تحت مطالعه در آورديم. ما از كليه كشورهاي بزرگ و كوچك كه اهالي آن‌ها نيز مانند اهالي كشورهاي ما به‌طور قلبي و روحي تصميم گرفته‌اند كه اصول ظلم و ستمگري و بردگي و آزار و اذيت را از صفحه جهان برچينند متوقع همكاري و مشاركت عملي بوده و خواهيم بود و ابراز موافقت و الحاق آن‌ها را به حلقه ملت‌هاي دموكرات جهان با كمال مسرت استقبال خواهيم كرد. در خصوص اضمحلال و نابودي ارتش‌هاي زميني آلمان و زيردريايي‌ها و صنايع جنگي هوايي آن هيچ دولتي در روي زمين قادر به جلوگيري از تصميم ما نخواهد بود. حملات ما بي‌رحمانه و روزافزون خواهد بود ما با كمال اعتماد منتظر روزي هستيم كه در پرتو اين انجمن‌هاي دوستانه كليه ملت‌هاي جهان بتوانند به آزادي زندگي نموده و دستخوش ظلم و ستم واقع نگرديده و در آمال و آرزوهاي خود كامياب گردند ما با تصميم و اميد به طهران وارد شده و اينك در حالي كه حقيقتاً در روح و قصد رفيق يكديگريم اينجا را ترك مي‌گوييم»
مساعي ايران در راه پيروزي متفقين
در روز نهم آذر محمد ساعد وزير امور خارجه ايران تذكاريه متحداللحني براي مولوتف كميسر امور خارجه شوروي، ايدن و دريفوس فرستاد. در اين تذكاريه مساعي و كوشش‌هاي ايران در راه پيروزي متفقين و مصائب و مشكلاتي را كه ايران بر اثر جنگ و همكاري با متفقين با آن‌ها روبه‌رو شده بود، يادآوري و آرزوي قلبي ملت ايران براي پيروزي قطعي و نهايي ملل متفق ابراز كرد. در تذكاريه وزارت امور خارجه ايران به سه نكته زير اشاره شده بود:
1) متفقين زحمات و خساراتي را كه از اوضاع جنگ به ايران وارد آمده كاملاً در نظر بگيرند.
2) تعهدات كتبي و اطمينان‌هاي شفاهي كه از طرف متفقين نسبت به تماميت و استقلال كامل ايران داده شده بود، از راه كمك و مساعدت مادي و معنوي در تمام رشته‌هاي سياسي و اقتصادي تقويت شود.
3) متفقين طبق تعهدات خود در تحويل رشته‌هاي حياتي امور مملكت ايران، كه در دست آنان است و واگذاري امنيت كشور به قواي نظامي ايران اهتمام خاص معمول دارند.
وزير خارجه در پايان تذكاريه، انتظار دولت و ملت ايران را از سران دول بزرگ متفق به شرح زير تشريح كرده بود: «دولت و ملت ايران انتظار دارند در اين موقع كه پيشوايان معظم سه دولت بزرگ در ايران اقامت دارند، براي تأييد مراتب بالا اعلاميه‌اي صادر و به اين وسيله حسن نيتي را كه به‌طور مكرر و به صورت كتبي و شفاهي نسبت به ايران ابراز داشته‌اند، بار ديگر تصريح نمايند.
طراحي عمليات نهايي براي درهم شكستن قواي هيتلر در تهران
در كنفرانس تهران طرح عمليات نهايي براي درهم شكستن نيروي مقاومت آلماني‌ها تهيه شد. همچنين طرح ايجاد جبهه دوم و پياده شدن قواي امريكايي، انگليسي، كانادايي و فرانسه آزاد در سواحل نورماندي فرانسه در ۱۶ خرداد ۱۳۲۳ و ضد حمله بزرگ ارتش سرخ شوروي به نيروهاي آلمان با هدف بيرون راندن قطعي آلماني‌ها از خاك شوروي در تير ۱۳۲۳ از جمله مسائلي بود كه در اين نشست درباره آن‌ها تصميم‌گيري شد. شهرداري تهران به مناسبت اقامت چند روزه سران دول متفق در ايران طي مراسمي در روز اول تير ماه 1324 شمسي (ژوئن 1944) سه خيابان از خيابان‌هاي پايتخت را كه مجاور سفارتخانه‌هاي امريكا، شوروي و بريتانيا بود به‌نام سران آن سه كشور يعني روزولت، مارشال استالين و چرچيل نامگذاري كرد. پس از پايان كنفرانس تهران دولت‌هاي انگلستان و امريكا سفارتخانه‌هاي خود را در تهران به درجه سفارت كبري ارتقا دادند و اين اقدام نشانه اهميتي بود كه نسبت به ايران قائل بودند.
مصائب ايران براي بيرون راندن متفقين
محمدرضا پهلوي در تحليل كنفرانس تهران اعتقاد داشت كه امريكا، شوروي و انگليس كمك‌هاي ايران به متفقين را تصديق كرده‌اند و همچنين آن‌ها بر لزوم كمك اقتصادي بر ايران تأكيد داشتند و مهم‌تر از همه اين‌كه با دولت ايران در حفظ استقلال، حاكميت و تماميت ارضي ايران وحدت نظر دارند. از آنجايي كه يكي از اهداف متفقين در ايران دستيابي به منابع نفتي ايران بود تحليل شاه ايران كاملاً غلط از آب درآمد و دولت ايران براي بيرون راندن متفقين بعد از جنگ جهاني حتي مجبور شد كه به سازمان ملل شكايت كند. دولتمردان پهلوي معتقد بودند تصميماتي كه در اين كنفرانس از نظر اعلاميه خاصي كه درباره ايران گرفته شد يك موفقيت بزرگ سياسي محسوب مي‌شود. اين حادثه يكي از بزرگ‌ترين حوادث تاريخ سياسي ايران بود كه تأثير شگرفي بر نسل‌هاي آينده ايران بر جاي گذاشت و نه تنها براي مردم بسيار مهم بود بلكه مبدأ منحصر به فردي براي سياست دنيا شد. نتايج مستقيم كنفرانس تهران در جريان جنگ عبارت بود از حمله متقابل بزرگ ارتش سرخ در تابستان 1944 و بيرون راندن قطعي آلمان‌ها از خاك شوروي و پياده شدن قواي امريكايي، انگليسي، كانادايي و فرانسه آزاد در سواحل نورماندي خاك فرانسه.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید