1392/9/5 ۱۲:۲۹
اندیشه سیاسی از یونان باستان تا امروز بستر دو دسته از پرسش‌ها و پاسخ‌ها بوده است. نخست، چگونگی به‌وجود آمدن یک حکومت، کارکردهای آن و چرایی پیروی مردمان از آن حکومت و دوم اینکه سازماندهی حکومت‌ها برای دستیابی به این اهداف چگونه باید باشد. از آغاز شکل‌گیری حکومت اسلامی از دوره پیامبر اسلام(ص) تا امروز، جهان اسلام شاهد تحول و تطور گونه‌های مختلف حکومت‌های اسلامی بوده است.
سیرآنوش موسوی: اندیشه سیاسی از یونان باستان تا امروز بستر دو دسته از پرسش‌ها و پاسخ‌ها بوده است. نخست، چگونگی به‌وجود آمدن یک حکومت، کارکردهای آن و چرایی پیروی مردمان از آن حکومت و دوم اینکه سازماندهی حکومت‌ها برای دستیابی به این اهداف چگونه باید باشد. از آغاز شکل‌گیری حکومت اسلامی از دوره پیامبر اسلام(ص) تا امروز، جهان اسلام شاهد تحول و تطور گونه‌های مختلف حکومت‌های اسلامی بوده است. کتاب «مبانی اندیشه سیاسی در اسلام» سعی دارد با ارایه مبانی فلسفی، فقهی، روش‌شناسانه، کلامی و قرآنی مهم‌ترین و اصلی‌ترین مسایل حوزه سیاسی جهان اسلام را طرح کند و زمینه فهم هر چه بهتر آن را فراهم آورد. در ادامه گفتوگو با سیدصادق حقیقت، نویسنده کتاب را می‌خوانیم.
ویراست نخست «مبانی اندیشه سیاسی در اسلام» از سوی انتشارات سمت به چاپ رسید. چرا دانشگاه مفید متقبل چاپ ویراست دوم این اثر شد؟
ویراست اول این کتاب توسط سازمان سمت به چاپ رسید؛ اما این سازمان با اذعان به محتوای قابل قبول آن، به دلایل حاشیه‌‌ای تمایلی به ویراست دوم آن نشان نداد. این امر باعث شد ویراست دوم را به انتشارات دانشگاه مفید پیشنهاد کنم که خوشبختانه مورد پذیرش قرار گرفت. محتوای اصلی ویراست اول و دوم تفاوت ماهوی ندارد. تنها مساله‌‌ای که است اینکه با تدریس آن در نوبت‌های مختلف و با گرفتن نقدهای عالمانه استادان اقدام به رفع اشکالات آن در ویراست دوم کردم. مساله دیگر هم آن است که این کتاب معمولا برای دانشجویان ترم دوم تدریس می‌شود و اشکالی که مطرح می‌شد سختی متن بود. در این راستا نیز سعی کردم اصلاحاتی در متن انجام دهم. بنابراین ویراست دوم از جهات مختلف نسبت به ویراست اول بهتر شده است.
آیا شما با هدف تدریس این اثر در دانشگاه‌ها اقدام به نگارش این کتاب کردید؟
بله، این کتاب با هدف تدریس در درسی با همان عنوان «مبانی اندیشه سیاسی در اسلام» به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی رشته علوم سیاسی تهیه شده است.
تفاوت این کتاب با آثاری از این دست که به بحث اندیشه سیاسی در اسلام می‌پردازند، چیست؟
در این کتاب سعی شده چند نکته رعایت شود. اولا به جای طرح مباحث از یک دیدگاه پرهیز شده و برعکس دیدگاه‌های مختلف در مقابل هم معرفی شده‌اند. همچنین حتی‌المقدور سعی کرده‌ام دیدگاه‌های شخصی خودم در کتاب منعکس نشود تا حالت درسی‌اش حفظ شود. مساله بعد این است که دانشجو در این درس باید با مجموعه‌ای از مبانی اندیشه سیاسی در اسلام آشنا شود که در درس‌های اسلامی دیگر مورد نیاز هستند. به‌طور مثال، در درس «نظام سیاسی و دولت در اسلام»، «تاریخ تحول دولت در اسلام» و «اندیشه سیاسی در اسلام و ایران» مسایلی مورد بحث قرار می‌گیرند که اصول اساسی آنها در این درس تعریف شده‌اند.
متفکران حوزه علم سیاست از اندیشه سیاسی تعاریف مختلفی ارایه داده‌اند، مراد شما از اندیشه سیاسی به کدام تعریف نزدیک است و آیا در نگارش این اثر تعریف مدنظر شما دنبال شده است؟
اندیشه سیاسی یک تعریف عام دارد که هرگونه اندیشیدن راجع به سیاست را شامل می‌شود. به‌طور مثال در کتب ادبی و شعری نیز نوعی اندیشه سیاسی وجود دارد. بدون شک، عنوان درسی «مبانی اندیشه سیاسی در اسلام» شامل هرگونه تفکر نسبت به سیاست نمی‌شود؛ چرا که این معنای عام هرگونه تفکر سیاسی راجع به سیاست، حتی نوع غیرحرفه‌ای آن را نیز شامل می‌شود. در مقابل، اندیشه سیاسی یک معنای اخص دارد که همان تفکر حرفه‌ای و تعریف‌شده در این رشته علمی است. این تعریف از اندیشه سیاسی به نوبه خود شامل فلسفه سیاسی (با رویکرد عقلی) و فقه سیاسی (با رویکرد نقلی) می‌شود. به همین دلیل، در این کتاب هم درمورد آرای فلاسفه سیاسی اسلام و هم درباره آرای فقهای سیاسی بحث شده است.
عمده‌ترین مباحث مطرح شده در کتاب چیست و با توجه به چه منطقی شما کتاب را فصل‌بندی کردید؟
«مبانی اندیشه سیاسی در اسلام» نسبت به دیگر دروس اسلامی جنبه مقدمه دارد؛ به همین دلیل مطالبی که در آن بحث می‌شود در سایر دروس اسلامی نیز به کار برده می‌شود. به طور کلی در این کتاب 10عنوان بررسی می‌شود که هر یک از فصول دوازده‌گانه به شکلی سعی دارند مباحث مذکور را پوشش دهند. فصل اول به جایگاه سیاست در بین سایر علوم می‌پردازد و در این بین به دیدگاه‌های فارابی توجه بیشتری نشان می‌دهد. در فصل دوم سعی می‌کنم فلسفه سیاسی، شریعت‌نامه‌نویسی و اندرزنامه‌نویسی را با هم مقایسه کنم و تعاریف جامعی از این سه مبحث ارایه بدهم. همان‌طور که می‌دانید نسبت عقل و نقل یا عقل و وحی زیر‌بنایی‌ترین بحث در حوزه اندیشه سیاسی اسلام است. در فصل بعد به اصول سیاست خارجی از دیدگاه فقه سیاسی می‌پردازم و در نهایت در فصل‌های پایانی کتاب سعی می‌کنم بحث زیربنایی «اسلام و سکولاریسم» را در بین متفکران شیعه و سنی دنبال کنم. زمانی که مسلمانان با تفکرات مدرن روبه‌رو می‌شوند، اندیشه سیاسی متفاوتی با اندیشه کلاسیک خود عرضه می‌کنند. به‌طورکلی، برخی اندیشمندان درصدد توجیه مفاهیم و نهادهای جدید برآمدند و برخی دیگر سعی کردند با رجوع به سنت در مقابل مدرنیته از خود واکنش نشان دهند. در فصل دوازدهم رویارویی اندیشه سیاسی اسلامی با تجدد را بیان می‌کنم و نشان می‌دهم مسلمانان در مقابل مدرنیته چه واکنشی در اندیشیدن از خود نشان دادند
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید