نجفی: درهای بهشت باستان‌شناسی بازمی‌شود

1392/8/6 ۱۰:۱۱

دبا: محمدعلی نجفی برای آغاز همکاری مجدد با موسسه شرق‌شناسی شیکاگو اعلام آمادگی کرد و نوید داد سازمان میراث فرهنگی برای رونق باستان‌شناسی با مراکز علمی بیشتر همکاری خواهد کرد.

دبا: محمدعلی نجفی برای آغاز همکاری مجدد با موسسه شرق‌شناسی شیکاگو اعلام آمادگی کرد و نوید داد سازمان میراث فرهنگی برای رونق باستان‌شناسی با مراکز علمی بیشتر همکاری خواهد کرد. علمی که ازنظر او می‌تواند ایرانی‌ها را با تاریخ بیشتر و به غنای موزه‌ها و افزایش گردشگران کمک کند. نجفی روز گذشته در همایش باستان‌شناسان جوان که در تالار فردوسی دانشگاه تهران حاضر شد. رئیس موسسه پژوهشی شرق‌شناسی شیکاگو و باستان‌شناسان پیشکسوت ایران مهمانان دیگر این مراسم بودند. نجفی در صحبت‌هایش از همکاری با مراکز علمی خبر داد: «مبادلات علمی ما در این سال‌ها با مراکز علمی دنیا خیلی ضعیف شده است و این موضوع لطماتی را وارد کرده و دانش باستان‌‌شناسی را در دنیا تضعیف می‌کند. یکی از برنامه‌های ما در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسعه این همکاری‌ها در سطح جهانی است». حضور نجفی در این همایش نشان از اهمیت این علم برای میراث فرهنگی داشت. اهمیتی که نجفی بر آن تاکید می‌کند: «ممکن است برخی این تلقی را داشته باشند که در مورد مشکلات ریز و درشت پرداختن به موضوع باستان‌شناسی از اولویت کمتری برخوردار است و جزء امور تفننی و تشریفاتی تلقی شود. یکی از اهداف این همایش‌ها باید اصلاح این نگرش‌ها باشد». نجفی فوایدی که باستان‌شناسی برای کشور دارد هم برمی‌شمرد: «باستان‌شناسی شناخت ما را نسبت به گذشته تاریخی ما بیشتر می‌کند و به غنای موزه‌ها و افزایش گردشگران به میزان زیادی می‌تواند کمک کند». نجفی امیدوار است که بتواند با سیاست‌های جدید کمبودهای پیشین را جبران کند: « سیاست قطعی ما جبران نواقص گذشته و توسعه همکاری با موسسات دانشگاهی و پژوهشی است امیدوارم شرایطی فراهم شود که پایگاه‌های میراث فرهنگی آماده همکاری با دانشگاه‌ها باشند».

با موسسه خاورشناسی شیکاگو دوباره همکاری می‌کنیم

نجفی با خطاب قرار دادن گیل استاین، مدیر موسسه خاورشناسی شیکاگو که در همایش حضور داشت اعلام آمادگی کرد که همکاری مجدد با این موسسه را آغاز کند. او از استاین خواست تا زمانی که در ایران است طرح مقدماتی این همکاری‌ها را بنویسند: «بنده به «استاین» رئیس مؤسسه شیکاگو اعلام کرده‌ام که آمادگی و علاقه داریم همکاری‌هایمان را دوباره در بخش‌های آموزش و پژوهش آغاز کنیم و تا وقتی که ایشان در ایران است طرح مقدماتی موارد همکاری را می‌نویسیم». همکاری با موسسه خاورشناسی گام بزرگی برای باز شدن راه‌ها برای موسسات علمی باستان‌شناسی است. مراکزی که مدت‌هاست از پژوهش در ایران محرومند. نجفی البته شرطی هم برای باز کردن راه برای این موسسه دارد: «این همکاری‌ها و تعاملات باید در صدد پاسخگویی به پرسش‌های تاریخی ما باشد، چارچوب و اهداف را باستان‌شناسان ایرانی تعیین و تبیین کنند و طرح خارجی نیز نباید مخالفتی داشته باشد». پیش از صحبت‌های نجفی، رئیس انجمن علمی باستان‌شناسان ایران از بسته شدن درها به روی دانشمندان خارجی انتقاد کرده بود. موسوی کوهپر درباره روند علمی دانشکده‌های باستان‌شناسی و بسته بودن درها به روی باستان‌شناسان خارجی گفته بود: «کشوری که به بهشت باستان‌شناسی معروف است، هنوز نتوانسته با دانش روز باستان‌شناسی پیش برود. همه ما مقصر هستیم دانشگاه‌ها هنوز دروس 50 سال پیش را تدریس می‌کنند. اگر در مطالعات باستان‌شناسی را به روی باستان‌شناسان خارجی ببندیم هم دانشجویان ضرر می‌کنند و هم مراکز ایران‌شناسی به مراکز عرب‌شناسی تبدیل می‌شود، همان‌طور که امروز این اتفاق افتاده است. علاقه‌مندان تاریخ و فرهنگ ایران امکان فعالیت‌های مشترک در ایران را ندارند». استاین رئیس موسسه شیکاگو هم از از سرگیری روابط با این ایران استقبال کرد. استاین گفت: «مدت‌هاست که این رابطه فرهنگی و همکاری بین موسسه شرق‌شناسی شیکاگو و سازمان میراث فرهنگی ایران قطع شده علاقه‌مند هستیم همکاری‌های علمی، تحقیقاتی و باستان‌شناسی از سر گرفته شود. از سرگیری همکاری‌های علمی و آکادمیک این موسسه و سازمان میراث فرهنگی راه بسیار مناسبی برای تبادل تجربیات است».

موسسه خاورشناسی در ایران چه کرده است؟

موسسه خاورشناسی شیکاگو وابسته به دانشگاه شیکاگو در سال 94 سال پیش تاسیس شده است. هدف از بنیاد نهادن این موسس مطالعه و تحقیق در زمینه‌های باستان‌شناسی، زبان، تاریخ و فرهنگ و تمدن خاور نزدیک بوده است. باستان‌شناسی در مصر، ایران، بین‌النهرین، ترکیه و عراق و همچنین فلسطین و قبرس در کارنامه این موسسه وجود دارد. موسسه خاورشناسی در سال 1310 وارد ایران شده و در تخت جمشید، شهر تاریخی اصطخر و تل باکون به باستان‌شناسی پرداخته است. اشیایی که این باستان‌شناسان این موسسه کشف کردند به موزه این موسسه در آمریکا برده شد. طبق قراردادی که آن زمان بین حکومت وقت و موسسه بسته شد این اشیا برای فعالیت پژوهشی به آن‌ها داده می‌شد و البته حق مالکیت ایران بر آن‌ها حفظ می‌شد. جام همراه با نقوش هندسی و پرندگان، سفال نقاشی شده، سرستونی از تحت جمشید، دیواره‌ای از تخت جمشید با تزئیناتی از شیر، کتیبه خشایارشاه، کاسه سفالین نقاشی‌شده، هلال زرین فارسی از جمله اشیای مکشوفی است که در موزه این موسسه هستند. کتیبه‌های زیادی هم از پایگاه‌های سه‌گانه تخت جمشید، باکون و اصطخر در اختیار این موسسه است که بازگشت آن‌ها به دلیل توقیف شدن توسط دادگاه متوقف شده است. استاین اطلاعاتی را از این کتیبه‌ها با خود به ایران آورده که در اختیار پژوهشگران ایرانی قرار دهد. استاین همچنین اظهار امیدواری کرد که لوح‌های هخامنشی به ایران بازگردانده شوند: «به‌عنوان یک باستان‌‍شناس امیدوار و خوش‌بین هستم که این الواح به جایگاه اصلی خود یعنی ایران بازگردانده شود. این الواح ارزشمند فقط میراث فرهنگی ایران نیستند بلکه میراث فرهنگی جهانی هستند». حضور این اشیا در آمریکا زمانی جنجال‌برانگیز شد که با فشار لابی صهونیستی دادگاهی در آمریکا رای داد که با فروش این اشیا خسارت ناشی از انفجاری در اسرائیل پرداخت شود. اشیا اما به هر صورت در این موسسه حفظ شد. آخرین اسنادی از پایگاه‌های مطالعاتی این موسسه در ایران در سایت اینترنتی آن قرار داده شده مربوط به دهه 40 میلادی است. به نظر می‌رسد از آن زمان پژوهشگران این موسسه در ایران حضور نداشته‌اند.

اجرای طرح‌های عمرانی به میراث فرهنگی آسیب زده است

طرح‌های عمرانی گاه به میراث تاریخی کشور ضربه زده‌اند. این جمله بیش از هر چیزی سد سیوند و جنجال‌های پیرامون آن را به یاد می‌آورد. نجفی ضربه دیدن میراث تاریخی کشور از این جهت را هم به دلیل ضعف در رویکرد فعالیت‌های پژوهشی می‌داند: «فعالیت‌های علمی سازمان میراث فرهنگی از جمله فعالیت در پژوهش‌های باستان‌شناسی از نظر کمی و کیفی روند غیردفاعی داشته و این روند صدمات جبران ناپذیری به کشور وارد کرده است. فعالیت‌های علمی سازمان میراث فرهنگی از جمله فعالیت در پژوهش‌های باستان‌شناسی از نظر کمی و کیفی روند غیردفاعی داشته و این روند صدمات جبران ناپذیری به کشور وارد کرده است».