1394/5/5 ۱۰:۱۴
میر جلال‌الدین کزازی معتقد است: شاید بیشتر از هر سامانه ادبی در جهان شادی در ادبی پارسی بازتاب یافته باشد، اما برخی پژوهندگان ژرفای شادمانی را به درستی درنیافته‌اند. ما هر چه به گذشته ایران نزدیک‌تر می شویم، شادی در رفتار و خوی ایرانیان را بیشتر می‌یابیم.
این استاد زبان و ادبیات فارسی درباره بازتاب شادی در ادبیات پارسی به خبرنگار ادبیات ایسنا گفت: آنچه می‌توان گفت اینکه وارونه‌ی آنچه کسانی می‌پندارند، شاید بیشتر از هر سامانه ادبی در جهان شادی در ادب پارسی بازتاب یافته باشد. این به آن ارجمندی که شادی در فرهنگ و منش و تاریخ ایرانی داشته است، بازمی‌گردد. یکی از کهن‌ترین نمونه‌ها و برهان‌ها در این زمینه، سخنی است که پادشاه بزرگ و نامدار هخامنشیان داریوش در آغاز سنگ نبشته بیستون آورده است. او خدای خویش اهورامزدا را سپاس می‌گذارد که شادی را برای مردمانش آفریده است. از این روست که در فرهنگ ایرانی ما بیشترین جشن‌ها و آیین‌های شادی را می‌یابیم.
کزازی با اشاره به نمودِ شادی در ادبیات فارسی ادامه داد: اما آنچه پاره‌ای از پژوهندگان را واداشته است که بیانگارند شادی در فرهنگ و سخن پارسی نمودی گسترده ندارد، به اینکه ژرفای شادمانی را به درستی درنیافته‌اند بازمی‌گردد. آنچه در این زمینه شایسته است باز نمایم، همین نکته‌ی نغز است. درست است که در غزل‌های پارسی - چه غزل‌های عاشقانه و چه غزل‌های عارفانه - بارها به اندوه
بازمی‌خوریم، اما اگر ما مغز این گونه اندوه را بشناسیم، خواهیم دانست که این اندوه نیز مگر شادی نیست؟
او با بیان اینکه «اگر اندوه آزمون و هنجاری در درون و روان آدمی باشد، اندوه مایه‌ی رنج و آزار اوست» اظهار کرد: این گونه از اندوه را به راستی اندوه نمی‌توان شمرد. زیرا اندوه از آن روی که آزاردهنده است اندوهناک می‌کوشد به هر شیوه که می‌تواند خود را از بند آن برهاند. امروزیان هنگامی که سخت اندوهگین می‌شوند، چاره را در آن می‌بینند از روانکاوان و روان‌پزشکان یاری بجویند تا بتوانند اندوه‌شان را چاره کنند.
این شاهنامه‌پژوه گفت: اما اندوهی که غزلسرایان یاد می‌کنند، اندوهی سازنده، شیرین، دلپذیر و افزاینده است. اندوهی که نه تنها اندوهگین را نمی‌آزارد، بلکه مایه شکفتگی و شادی او می‌شود. از همین روی آنها نمی‌خواهند این اندوه را با هزاران شادی برابر بنهند. حتی به گونه‌ای می‌توان گفت زندگیِ دلشده‌ی سخنور، به این اندوه بازبسته است. این اندوه به راستی بُن و مغز شادمانی است. پس در سروده پارسی که اندوهِ ستوده شده است، به راستی می‌توان گفت با گونه‌ای ناب و ویژه دیگرسان از شادمانی روبرو هستیم، اگر شادمانی را هنجاری در آدمی بدانیم که مایه افزایش، پرورش و بالندگی در او می‌شود.
کزازی درباره تاثیر سبک بر وجود شادی در ادبیات گفت: این گونه از اندوه به فراوانی در سخن پارسی یافت می‌شود و سخنوران به فراخ آن را ستوده‌اند. در سروده‌های خراسانی از این اندوه کمابیش نشانی نیست، این سروده‌ها در برون و پیکره بسیار شادمان‌اند، زیرا سخنوران خراسانی برونگرا بودند و با جهانِ درون پیوندی نداشتند، از این روی سروده‌های خراسانی در برون، شادمانه‌اند و در آن بسیار از بزم، شادی و زیبایی گیتی سخن رفته است.
او افزود: در سبک عراقی که یکی از شالوده‌های آن درونگرایی و سخن گفتن از جهانِ نهان در آدمیست، این اندوه اندک اندک سربرمی‌آورد. این اندوه، اندوهیست که در نهان و نهادِ خویش شکفته‌تر و شادمانه‌تر از شادی است. از نگاهی فراخ می‌توان گفت این اندوه نامی است که سخنوران بر شادیِ شگرف، ناب و بی‌مانندِ درونی نهادند.
کزازی تاریخ را بر شادی موثر دانست و گفت: ما هر چه به گذشته‌ی ایران نزدیک‌تر می‌شویم، شادی در رفتار و خوی ایرانیان بیشتر می‌یابیم. تنها به یک نمونه بسنده می‌کنم، جشن‌های باستانی ایرانی که سامانه‌های شادی‌اند، در ایران کهن و در نخستین سده‌ها ایران بعد از اسلام پرشمارتر و پرشکوه‌تر برگزار می‌شده‌اند. اگر سروده‌های سخنوران سامانی و غزنوی را بنگریم، می‌بینیم که چامه‌ها و سروده‌های بسیاری درباره جشن‌های گونه‌گون مانند نوروز، مهرگان، تیرگان و بهمنگان سروده شدند. اما اندک‌اندک هم از شمارِِ جشن‌ها کاسته می‌شود هم ایرانیان آن جشن‌هایی را که همچنان برگزار می‌کردند و می‌کنند را با شکوهِ پیشین برپا نمی‌دارند. به گونه‌ای که گرایش از سور به سوگ در تاریخ نوین ایران را می‌توان دید.
ایسنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید