حرف‌وحدیث‌های «نوبل ادبیات»/مهدی غبرایی

1392/7/20 ۰۸:۵۲

پیش از آنکه برنده جایزه نوبل ادبیات امسال را اعلام کنند، سه، چهار نویسنده بیشتر از همه بر سر زبان‌ها بودند و گفته می‌شد که احتمال کسب جایزه از سوی این افراد بیشتر است. یکی از آنها یک نویسنده آفریقایی بود که نام بسیار دشواری هم دارد اما به نظرم کارهایش بسیار حیرت‌انگیز هستند. معروف‌ترین اثر او «جادوگر طلا» یا «جادوگر زاغی» نام دارد و بسیاری، فکر می‌کردند او می‌تواند جایزه امسال را از آن خود کند. فیلیپ راث هم که از نظر سنی دو، سه سال با آلیس مونرو فاصله دارد، از دیگر نویسنده‌هایی بود که بسیاری او را برنده نوبل امسال می‌دانستند. هاروکی موراکامی هم از دیگر نویسنده‌هایی بود که به اعتقاد خیلی‌ها جایزه نوبل به او می‌رسید. با همه اینها آلیس مونرو جایزه امسال را گرفت. متاسفانه من کتابی از او نخوانده‌ام. نخواندن برای من یک نقص است اما فرصتی پیش نیامد که کتابی از مونرو بخوانم، با همه اینها می‌دانم یکی از کتاب‌های او را مژده دقیقی ترجمه کرده است که به حق برازنده‌اش است و ترانه علیدوستی هم مترجم یکی دیگر از کتاب‌های این نویسنده بوده است.
وقتی صحبت از جایزه نوبل می‌شود، همیشه حرف و حدیث‌های زیادی هست. البته در هر جایزه و رقابتی چه داخلی چه خارجی این مساله وجود دارد منتهی گاهی این حرف‌ها به درستی نزدیک‌تر و گاهی دورتر هستند. ما اطلاعات کمی در مورد داستان‌های بسیاری از نویسندگان جهانی داریم هرچند در سال‌های اخیر با وجود سرعت لاک‌پشتی اینترنت، وضعیت کمی بهتر شده و دسترسی به اطلاعات در مورد نویسندگان کشورهای دیگر بیشتر شده است اما به دلیل چنین شرایطی نمی‌توان در مورد جایزه نوبل ادبیات به راحتی قضاوت کرد. در این رقابت سالانه کتاب‌های 600 نویسنده را از کشورهای مختلف، ترجمه و مرور می‌کنند که کار بسیار سختی است. البته در این میان در برخی از دوره‌ها جایزه‎هایی هم با ملاحظات غیرهنری اهدا شده‌اند مثلا یک‌بار جایزه نوبل را به چرچیل برای نوشتن کتاب «تاریخ جهان» دادند چون در زمان جنگ جهانی دوم، انگلستان را به درستی هدایت کرد؛ با این حال نباید برای چنین مسایلی ارزش زیادی قایل شد و کل جایزه را بی‌اهمیت دانست. در جست‌وجوهایی که روزهای پیشین در مورد جایزه نوبل انجام می‌دادم، متوجه شدم جوان‌ترین نویسنده‌ای که جایزه نوبل ادبیات را گرفته، یک نویسنده 42ساله اهل کشور انگلستان بوده است اما در سال‌های اخیر معمولا جوایز به افرادی که سنین بالایی دارند، تعلق گرفته است. بنابراین موراکامی هم که گفته می‌شد بخت بالایی برای دریافت جایزه دارد، با توجه به سنش هنوز وقت دارد تا جایزه نوبل را بگیرد.