1392/7/17 ۱۳:۲۶
تدریس زبان قومی و محلی در مدارس، ایده ای است که از سوی سرپرست وزارت آموزش و پرورش برای بها دادن به فرهنگ قومیت های ایرانی مطرح شده است. این مدعا مخالفان و موافقان بسیاری دارد که از نظر گاه های مختلفی مثل امنیت، وحدت، تعصب و قانون، آن را نقد، رد یا تایید می کنند. مباحث قانونی این جریان حول محور اصل 15 قانون اساسی ایران رقم می خورد طبق این اصل «زبان، خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است.
تدریس زبان قومی و محلی در مدارس، ایده ای است که از سوی سرپرست وزارت آموزش و پرورش برای بها دادن به فرهنگ قومیت های ایرانی مطرح شده است. این مدعا مخالفان و موافقان بسیاری دارد که از نظر گاه های مختلفی مثل امنیت، وحدت، تعصب و قانون، آن را نقد، رد یا تایید می کنند. مباحث قانونی این جریان حول محور اصل 15 قانون اساسی ایران رقم می خورد طبق این اصل «زبان، خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.» بسیاری از منتقدان با اتکا به برداشت های متفاوت از این قانون آن را دارای ابهام می دانند و معتقدند که نمی توان برداشت صحیحی از این اصل قانونی داشت؛ اما دکتر محمدعلی دادخواه، حقوقدان، توجیه کاملاً روشن و مشخصی از این اصل ارائه می دهد.
در رابطه با زبان های محلی و قومی هم مسئله زبان مطرح است وهم مسئله خط. ما مشکلی درباره مسئله خط در ایران نداریم چون عرب ها، ترک ها و کردها نیز با خط فارسی می نویسند و فقط ارمنی ها که جزو اقلیت های شناخته شده ایرانی هستند با خط ارمنی می نویسند. زبان رسمی مردم ایران فارسی است که هم عرف این را تعین می کند و هم قائده غلبه. بنابر قانون غلبه چون اکثریت ایرانی ها با زبان فارسی صحبت می کنند این جریان را هم از این منظر و هم از این حیث که زبان مشترک مردم ایران اعلام شده است باید بپذیریم. در سرزمین ما با توجه با صراحت این قانون که می گوید «تدریس ادبیات قومی و محلی در کنار زبان فارسی آزاد است» اگر بعضی از شهرها خواستند زبان های محلی خود را ترویج کنند، دولت نباید با آنها مقابله کند اما اینکه دولت تکلیف دارد این زبان ها را تدریس کند از اصل 15 قانون اساسی چنین استباطی بر نمی آید.
این مسئله در کشورهای دیگر به گونه های دیگری نیز رخ داده است. مثلاً در بعضی از کشورها سه زبان تدریس می شود مثل سوئیس یا در کانادا دو زبان تدریس می شود. اما مسئله از اینجا شروع شد که در ابتدای انقلاب کبیر فرانسه، کلیسا، عموماً در بین کاتولیک ها، مبادرت به آموزش های مذهبی میکردند و بعد از آن از اینکه هر نوع تعلیمات دیگری انجام بگیرد اجتناب می شد. بعد از این جریان جامعه جهانی تصمیم گرفت که آزادی تأسیس مدارس، آزادی نوع آموزش و اختیار برای مراجعه به موسسات آموزشی را ایجاد کند. البته حقوق بشر یک تکمله ای به این جریان ها افزود که نهایتاً هیچ یک از این آموزش ها نباید تفرقه یا دشمنی نسبت به قومیت های دیگر ایجاد کند.
اصل 15 که آغازگر فصل دوم قانون اساسی است، (فصل دوم مفصل درباره زبان، خط، تاریخ و پرچم صحبت می کند.) با صراحت بیان می کند که زبان و خط مشترک مردم ایران فارسی است و اسناد، مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد. یعنی اگر کسی می خواهد مکاتبات رسمی را با زبان محلی اعلام و اظهار کند ادارات می توانند رسما از پذیرش آن امتناع بکنند. این صراحت قانون اساسی ما است و ما می دانیم که قانون اساسی به عنوان برترین اصل باید مورد اعتنا و اعتبار باشد. لذا اینکه می گوییم محلی ها می توانند با زبان خودشان نامه مثلا به دادگستری یا شهرداری و هرجای دیگر بنویسند یا حتی نسبت به مراودات و اعلامات خودشان به مردم از آن استفاده کنند قابل پذیرش نیست. آما آموزش آن در مدارس و در کنار زبان فارسی هیچ اشکالی ندارد. منتها اینکه چه کسی متقبل این امر می شود مهم است کمااینکه کسانی که از آن منتفع می شوند یا کسانی که علاقه مندند باید هزینه آن را بپردازند. از این رو ما نباید تفسیر گسترده کنیم که دولت مکلف است نسبت به آموزش و ترویج این زبانها و نباید اعلام کنیم که این زبان ها ممنوع از تدریس است بلکه باید گفته شود که تدریس آنها با توجه به نص صریح قانون اساسی بلا اشکال است. کسانی که علاقه مند هستند می توانند آنها را آموزش بدهند.
این اصلا معنی نمی دهد چراکه ما در مقطع دبستان و راهنمایی و دبیرستان دروس اختیاری نداریم مگر اینکه در دانشگاه ارائه شود. در این صورت هم باید یادمان باشد که این دروس در چه شهری و کجا می خواهد ارائه شود. مثلا در دانشکده ادبیات سیستان و بلوچستان ایا کسی مایل خواهد بود زبان ترکی بیاموزد!
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید