آنها که بودند، آنها که نبودند /حسين سناپور

1392/7/16 ۰۸:۱۸

آنها که بودند، آنها که نبودند /حسين سناپور

در همين دو روزي که از انتشار نامه تعداد زيادي از نويسند‌گان و مترجمان به وزير ارشاد مي‌گذرد، جامعه فرهنگي نسبت به اين نامه حساسيت خوبي نشان داده است (چه به‌دليل انتشار آن در روزنامه‌ها و سايت‌هاي خبري و چه عکس‌العمل‌هاي شفاهي و مکتوب دوستان نويسنده و مترجم نسبت به آن و چه حتی به‌دليل حساسيت منفي خبرگزاري‌هايي که اصولا کارشان حمله به روشنفکران و هر صداي منتقدي است).
 اين درحالي است که اتفاقا بعضي از چهره‌هاي مشهور نويسند‌گان در ميان امضاکنندگان حضور ندارند. دلايل اين عدم‌حضور حتما متعدد است. اما اينکه چنين نامه‌اي اين‌همه بازخورد پيدا مي‌کند، به‌نظرم صرفا به‌دليل گرد‌هم‌آمدن تعداد زيادي نويسنده (که خيلي‌هایشان هم مشهور نيستند) نيست. 
دليل اين حساسيت و حتی دليل جمع‌شدن اين‌همه امضا چيزي جز اين نيست که سانسور نفس فرهنگ و به‌خصوص به‌نظرم ادبيات ما را به شماره انداخته بود و هنوز هم انداخته است و البته صداهايي هم که تک‌به‌تک، ‌اما مدام از اين‌ور و آن‌ور در مخالفت با اين وضعيت بلند شده بود، عمدتا ناديده گرفته شد و انگار همه نسبت به اين صداهاي معترض بي‌حس شده بودند.
 تازه اين امضاها در مدت کوتاهي تهيه شده، به‌ دست خيلي‌ها نرسيده و خيلي‌ها که کتاب‌هایشان در ارشاد‌ گير کرده (چه يکي و چه چندتا)، اما پيش‌تر کتابي منتشر نکرده‌اند، نتوانسته‌اند در اين فهرست باشند. مي‌دانم که خيلي‌ها هم با فحواي کلي نامه موافق بوده‌اند، اما به‌دليل بعضي نکات ريزتر آن را امضا نکرده‌اند. حساب کنيد اگر اين موانع و مسايل نبود، تعداد امضاها سر به چندتا مي‌زد. به‌نظرم حتما به بيش از هزار. اما همين تعداد ۲۱۴ امضا هم به‌خوبي نشان‌دهنده آن فضا هست و چه خوب اين نامه و بازخوردهایش توانست اين نکته را نشان دهد. اما يک نکته ديگر: بعضي‌ها مي‌گويند که بسياري از چهره‌هاي امضاکننده اين نامه مشهور يا شايد حتی شناخته‌شده نيستند. درست هم مي‌گويند. اما چه اشکالي دارد؟
 مگر اينها نمي‌توانند نظر بدهند؟ مگر همين خودش نشان‌دهنده اين نيست که سانسور فقط 10، 15نفر را از قلم انداخته و فقط کار آنها را مختل نکرده؟ مگر اين جوابي به آنهايي نيست که در دفاع از کار اداره کتاب مي‌گفتند «فقط 10، 15نفر نويسنده کارشان در ارشاد مانده و ديگر مشکلي نيست؟» و مگر خوب نيست که اتفاقا مي‌بينيم نسلي تازه در فرهنگ و به‌خصوص ادبيات ما شکل گرفته است و اگر فضاي تنفس برایش باز شود، بسيار پيش‌تر از نسل قبلي و نسل من و نسل بعدتر از من خواهد رفت؟  اما خود من راستش معتقدم اين نامه تا حدودي نشان‌دهنده گسست نسلي هم در ادبياتمان هست. در کل فرهنگ را نمي‌دانم و در حيطه دانسته‌هاي من نيست.         

اما مي‌دانم بسياري از نويسند‌گان پابه‌سن‌گذاشته‌مان نه از طريق اينترنت و نه از طريق حضور در کافه‌ها و کلاس‌ها و برخورد حضوري و غيره و غيره، تماسي با نويسندگان جوان‌تر ندارند و سرشان انگار بيشتر توي کار خودشان است (درست يا غلطش را کاري ندارم). سرانجام همين‌ها باعث مي‌شود که چنين نامه‌اي را نه‌فقط تهيه نکنند (و کار به دست شايد نسل بعدتر از خودشان بيفتد)، که آن را امضا‌ هم نکنند، يا اصلا آنقدر دور از دسترس باشند (عيني و مجازي) که نامه به دستشان هم نرسد، يا به هر دليل ديگر، به‌هرحال خودش نشان‌دهنده مقداري گسست نسلي است.
مي‌گويم مقداري، چون به‌هرحال نام تعدادي پاي نامه هست و اگر هم نيست، به‌هرحال يکي، دونفري درباره نامه يا موضوع سانسور، همين‌روزها حرف زده‌اند در مطبوعات و رسانه‌ها.
از اين زاويه است که اين نامه مي‌تواند يک‌جور هشدار و کنکاش هم باشد درباره همين گسست نسلي. هشدار به که؟ ‌به نويسندگان جوان‌تر؟ نه. به دوستاني که خودشان را پيشکسوت مي‌دانند (اصطلاحي که خودم از آن بدم مي‌آيد، ‌چون با فرهنگ نسبتي ندارد و آدم را ياد گود زورخانه مي‌اندازد)، به نويسندگان پابه‌سن‌گذاشته‌اي که دانسته‌هایشان را انگار با دوستان جوان‌تر شريک نمي‌شوند و از آنها ياد هم نمي‌گيرند و بي‌خبر مي‌مانند از اتفاقاتي که در نسل جوان‌تر دارد مي‌افتد و تازه در آخر انتظار دارند که بالاي مجلس هم جایشان باشد؛ فارغ از اينکه با اين عدم حضورها و گسست‌ها اصلا مجلسي باقي نمانده که کسي بالا يا پايينش بنشيند و اگر هم باشد، آنها مي‌توانند بالایش بنشينند، اما کسي چيزي بهشان جز سلام نخواهد گفت و همه سر به کار خود خواهند داشت.

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

برچسب ها

اخبار مرتبط

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: