1392/7/15 ۱۰:۳۸
عضو شورای عالی علمی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی با اشاره به اینکه در دوران امام جواد(ع) پای فلسفه به مباحث کلامی باز شد، گفت: شاخص‌های علم کلام در عصر امام جواد(ع) بالنده شد زیرا در این دوره پرتلاطم‌ترین تولیدات حوزه کلامی را شاهد هستیم.
نشست «بافت و شرایط فرهنگی عصر امامت حضرت جواد الائمه(ع)» از سلسله نشست‌های بازخوانی سیره چهارده معصوم(ع) با حضور «احمد پاکتچی» عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در شب شهادت امام جواد(ع) در پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار شد.در ابتدای نشست پاکتچی با اشاره به اینکه سعی خواهد کرد از دریچه یک روش علمی به بازخوانی بافت و شرایط فرهنگی عصر امامت حضرت جواد الائمه(ع) بپردازد، اظهار داشت: از آنجایی که امام جواد(ع) در سن هشت سالگی به امامت رسید و در عنفوان جوانی در سن 25 سالگی به شهادت رسید، در این میان افرادی که با امام هم عصر بودند را می‌توان در قالب سه نسل در بازده زمانی سال 185 تا 210، 210 تا 235 و 235 تا 260 هجری قمری تقسیم کرد که به نوعی در زمان حیات خویش از وجود مبارک امام نهم بهره گرفته‌اند.
وی با اشاره به اینکه هر گفتاری که تاریخ اتفاق می‌افتد به تنهایی هیچ ارتباطی با هم ندارند، افزود: وقتی این گفتارها که ظاهراً هیچ ارتباطی با هم ندارند را انتخاب می‌کنیم و کنار هم قرار می‌دهیم، متوجه ارتباط معنادار آن‌ها می‌شویم، به همین منظور در بررسی دوران امام جواد(ع) با این مسأله توجه شده است.
*فرهنگ و تمدن در عصر امام جواد(ع)
ناظر دانشنامه ده جلدی امام رضا(ع) در ادامه به برش‌های از زندگی جوادالائمه پرداخت و «فرهنگ و تمدن» نخستین گفتاری بود که در دوران زندگی امام جواد(ع) به آن اشاره کرد:
وی با اشاره به اینکه تاریخ تشکیل حکومت ملی در لیست فرهنگ قرار می‌گیرد، ادامه داد: در عرصه فرهنگی دوران امام جواد(ع) با چند واقعه مهم روبرو هستم، از جمله «گسترش گرایش ملی و احیای فرهنگ ملی فرهنگ‌های دیگر»؛ مانند ظهور و بروز خرمدینی‌ها، عهد طاهر به فرزندش عبدالله و تکریم شمایل توسط مسیحیان، «رد پای محله و مداخله دولت در اعتقادات مردم» که در زمان مأمون عباسی سنگ بنای این جریان زده شد، همچنین «توجه بیش‌تر به غریبه‌ها» که عمدتاً مسلمان نبودند.
*اتفاقات تاریخی عصر جوادالائمه(ع)
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به اینکه یکی از مشکلات عباسیان، قیام‌های علوی بود، خاطرنشان کرد: در دوره‌ای مأمون برای اینکه قیام‌های علوی را سرکوب کند، از یک شخص علوی برای ولایتعهدی خود بهره جست، البته باید در زندگانی ائمه معصومین(ع) به خصوص امام صادق(ع)، امام موسی کاظم(ع) و امام رضا(ع) توجه داشت که این بزرگواران از حمایت علوی‌ها برخوردار بودند.
وی با بیان اینکه کاریزمای شخصیت امام موسی کاظم(ع) عاملی برای حمایت زیدیه از این امام همام بود، افزود: اما امام جواد(ع) با اینکه در کودکی به امامت رسیدند و در جوانی هم به شهادت رسیدند، فقط گروهی که اعتقاد به امامیه داشتند، ایشان را قبول داشتند، اما آن گروهی که قائل به عرفی بودن امام-مانند زیدیه- بودند، جایگاهی برای امام جواد(ع) قائل نبودند.
پاکتچی همچنین به سیر تاریخی عصر امام جواد(ع) اشاره کرد که در ادامه می‌آید:
*ظهور چهره‌های شاخص کلامی در عصر امام نهم/ ورود فلسفه به مباحث کلامی در زمان جوادالائمه(ع)
وی با اشاره به تفاوت دوره امام جواد(ع) با دوران ائمه پیشین، گفت: یکی از مسائل مهم و جدید در این دوره که ربطی به دوره امام صادق(ع) و امام موسی کاظم(ع) ندارد و حتی می‌توان گفت در دوران امام رضا(ع) هم نبوده است،ظهور و بروز مکتب «اهل سنت و جماعت» در دوران امام جواد(ع) بوده است.
عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی با بیان اینکه شاخص‌های علم کلام در عصر امام جواد(ع) رویش کردند و برای نخستین بار فلسفه وارد مباحث کلامی شد، خاطرنشان کرد: در این دوره پر تلاطم‌ترین تولید حوزه کلامی را شاهد هستیم، چرا که ظهور مکاتبی نظیر بغداد و مصری هستیم، در این شرایط اگر امامی فعالیت می‌کرد، باید توانایی پاسخگویی هجمه آن‌ها را داشته باشد که امام جواد(ع) بسیار توانمند از عهده این مهم بر آمد.
وی در ادامه به معرفی چهره‌های کلامی که در حوزه علوم اسلامی در دوران امام جواد(ع) بودند، پرداخت:
پاکتچی در انتهای سخنانش گریز کوتاهی به جایگاه فقه میان اهل سنت در زمان امام جواد(ع) و فعالیت عالمان حدیث در رواج مسندها و تصنیف‌ها در این دوران پرداخت و ابراز داشت: گاهی مؤلف مجموعه حدیثی را بدون ترتیب به رشته تحریر در می‌آورد، به عبارتی دیگر نویسنده کتاب اعتقادی به ترتیب ندارد و مخالف ترتیب است که از جمله مصنف‌نگار‌ان عصر امام جواد(ع) می‌توان به «ابی شیبه»، «ابو عبید قاسم بن سلام» و «ابو عبید قاسم بن سلام» اشاره کرد.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید