1392/7/7 ۱۵:۰۳
در بررسی تاریخ اقتصاد دنیا، ایران تنها کشوری است که شاهد نوعی اجماع جهانی در تحریم خود بوده است. تحریم ها همیشه در طول تاریخ وجود داشته اند چنانچه حتی پیش می آمده خود ایران هم جزو تحریم کننده های دیگر کشورها بوده باشد. اما اعمال تحریم ها روی یک کشور به این شدت به نوعی در تاریخ سابقه نداشته است چنانچه دکتر لیلاز نیز بر تفاوت های این تحریم تأکید دارد «من به عنوان یک مورخ تاریخ اقتصاد جهان می توانم ادعا کنم که تا به حال چنین اجماعی را در تاریخ یک تحریم شاهد نبوده ام که در تحریم ایران دیدیم. حتی تحریم های بزرگی که بر کشورهایی با اقتصادهای خرد روا داشته شده است.»
او توضیح می دهد از وقتی روابط بین الملل بین کشورهای دنیا شکل گرفت، سیاست های تحریمی هم وجود داشته است. اما نمی توان گفت که نقش تحریم ها در کشورها همیشه نقش تخریبی داشته است. بلکه تاریخ نشان داده است که تحریم ها برای کشورهایی چون عراق، کوبا و آفریقای جنوبی و حتی ایران زمان جنگ مفید تر بوده است و استقلال بیشتری به این کشورها داده است.
آسیب ها و مضرات تحریم ها بر هیچ کس پوشیده نیست حتی اگر تا حدودی باعث رونق و استقلال داخلی شود. در ایران هم تحریم ها در ابتدای امر باعث برگرداندند امیدها به سمت نیرو ها و پتانسیل های داخلی شد اما کم کم شاهد پدیدار شدن روی دیگر آن بودیم. سعید لیلاز معتقد است که هیچ تحریمی نمی تواند به تنهایی تا این حد مخرب باشند اما برای ما که تنها نیم درصد از ثروت جهان را تولید می کنیم حتما زیان بار است اما سوء مدیریت در ایران بیش از تحریم ها به اقتصاد ایران آسیب رساند.
در شدت گرفتن جریان تحریم های ایران و بجا گذاشتن چهره ای مخرب تر از آن، می توان گفت عوامل خارجی تنها بازیگردان این صحنه نبودند بلکه عواملی در خارج نیز به این جریان دامن می زدند و عمدی یا غیر عمدی آن را پشتیبانی می کردند چنانچه سعید لیلاز معتقد است «تنها چیزی که متأسفانه باعث شده است تحریم ها ایران را به زانو دربیاورد و در آزار ملت ایران موفق باشد نوع رفتارهایی است که عده ای به نام حاکمیت و دولت و به سود این تحریم ها از خود نشان دادند. رفتارهایی که باعث شد وابستگی ایران به نفت بیشتر شود و از ده درصد سالهای 83 و 84 به 5/2 برابر در سال های اخیر افزایش پیدا کند.»
ایران از یک سو با اعمال تحریم ها مواجه بود و از سوی دیگر شاهد اجماعی بی همتا و جهانی بر علیه خود بود چیزی که پیش از این در مورد هیچ کشوری سابقه نداشته است سعید لیلاز نداشتن مدیریت و اهمال کاری های دولت پیشین را در اجماع کشورهای دنیا بر علیه ایران بسیار موثر می داند «تحریم ها به تنهایی نمی توانست چنین تاثیرات مخربی داشته باشد. اما انزوای ایران در این چند سال و البته وابستگی بیش از حد آن به نفت باعث شد که تحریم ها اثر بیشتری داشته باشند.»
بسیاری معتقدند که گفت وگوی ها و مذاکرات اخیر ایران با کشورهای اعمال کننده تحریم مثل امریکا می تواند سد راه ادامه دار شدن تحریم ها و وخیم تر شدن آنها باشد اما لیلاز می گوید «آنچه شرایط ایران را رو به وخامت پیش می برد ادامه سیاست های داخلی ایران بر طبق روال دولت گذشته بود. در همین 50 روزی که دولت جدید مستقر شده است اگرچه اتفاق خاصی در شرایط اعمال تحریم ها نیفتاده است اما این دولت توانسته در رفع خرابی ها و بهبود شرایط داخلی بسیار موثر عمل کند.» این اقتصاددان حتی معتقد است که بدون کاهش تحریم ها و با شرایط موجود هم می توان کشور را در شرایط بهتری اداره کرد گرچه کار بسیار دشواری است.
یکی از بزرگترین آسیب هایی که به خاطر تصمیمات و اداره غلط اوضاع اقتصادی دامن گیر جامعه ایران شد بحث واگذار کردن اعتبار ملی ایران به افراد محدود بود. سعید لیلاز با اشاره به این موضوع که در این اوضاع اقتصادی افراد بسیاری یک شب میلیاردر شدند به چهره های مثل بابک زنجانی اشاره می کند که به واسطه انتقال اعتبار 4 هزار ساله ایران به چنین افرادی نوعی غارت گری در سرمایه های ایران اتفاق افتاد، که البته آن را غیرعمدی نیز نمی داند «در این بحبوحه شاهد شکل گیری طبقه جدید اقتصادی و اجتماعی در ایران بودیم که یک شب به واسطه دلالی میلیادر و فربه شده بودند. به این شکل اعتبار دولت به دست عده خاصی از افراد افتاد. وقتی دولت اعتبار خود را به خاطر تحریم ها از دست داد مجبور شد به سمت دلال ها روی بیاورد که در این جریان هیچ ضرورتی وجود نداشت. این کار تنها باعث گران شدن ده درصدی کالاها شد، ده درصدی که توی جیب این افراد می رفت.»
با نگاهی ساده به شرایط کنونی و تاریخی جهان خواهیم دید که کمتر کشوری بوده است که به سمت تحریم های اقتصادی سوق داده شود چنانچه دکتر لیلاز با اشاره به کشور سوریه توضیح می دهد که حتی چنین کشوری را هم که به استفاده از سلاح های اتمی متهم شده است، هیچگاه، شامل حتی یک قرارداد تحریمی نکردند، همین طور می توان گفت که از ابزار تحریم حتی برای محدود کردن صدام حسین نیز استفاده نشد.
اما آیا این همه خسارتی که در جریان تحریم ها به واسطه سیاست های غلط داخلی دامن گیر اقتصاد ایران شد قابل جبران است؟ سعید لیلاز معتقد است این ضایعات هیچ گاه جبران نخواهند شد حتی نمی توان برای پس گرفتن حق غارت شده ایرانی ها به دست عده ای خاص صدایمان رابلند کنیم چراکه در چنین شرایطی فقط باعث ایجاد تشنج های سیاسی می شود که اصلا به نفع ایران نخواهد بود.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید