لبخند «متروپولیتن» به «احصایی»

1392/7/3 ۰۹:۵۰

پرويز براتي: نیویورک لبخند می‌زند، هم به سیاستمداران ایرانی، هم هنرمندانش؛ لبخندی ملیح، بی‌کنایه و نه از سر تزویر؛ لبخندی از سر احترام به تمدنی ده‌هزارساله و مردمانش. هنر ایران به‌عنوان یکی از هسته‌های اصلی و مهم هنر جهان این‌روزها بیش از هر زمان دیگری در قلب هنری دنیا درخشندگی دارد.

پرويز براتي:  نیویورک لبخند می‌زند، هم به سیاستمداران ایرانی، هم هنرمندانش؛ لبخندی ملیح، بی‌کنایه و نه از سر تزویر؛ لبخندی از سر احترام به تمدنی ده‌هزارساله و مردمانش. هنر ایران به‌عنوان یکی از هسته‌های اصلی و مهم هنر جهان این‌روزها بیش از هر زمان دیگری در قلب هنری دنیا درخشندگی دارد. برپایی چند نمایشگاه مهم از آثار ایرانیان در این شهر سبب شده هنری که سال‌ها دیده نشده بود، جایگاه واقعی خود را در عرصه بین‌المللی به‌دست آورد. بعد از نمایشگاه موفق «ایران مدرن» در انجمن آسیایی نیویورک با شرکت 29 هنرمند ایرانی، برای اولین‌بار در تاریخ هنرهای تجسمی ایران یک اثر نقاشیخط به مجموعه دایمی موزه «متروپولیتن» نیویورک راه یافت. نقاشیخط شیوه‌ای در نقاشی مدرن و خوشنویسی معاصر ایران است که پایه‌های امروزین آن به‌تدریج در دهه‌هاي 30 و 40 شمسی توسط برخی از خوشنویسان و نقاشان ایرانی شکل گرفت. هنرمندانی چون احصایی، فرامرز پیلارام، رضا مافی، حسین زنده‌رودی، صادق تبریزی، نصرالله افجه‌ای و دیگران این شاخه از هنر را پروبال دادند به‌طوری که در دهه‌های گذشته به‌خوبی جای پای خود را در مجموعه‌های هنری باز کرده و صاحب چند رکورد یک‌میلیون‌دلاری در حراج‌های بین‌المللی شده است. از این‌رو قرار‌گیری اثری از این دسته در موزه متروپولیتن نیویورک بسیار حایز اهمیت است. این موزه از بزرگ‌ترین و مشهورترین موزه‌های جهان است که در سال ۱۸۷۲ میلادی افتتاح شده و سالانه چهار‌میلیون‌نفر از مجموعه باابهت آن دیدن می‌کنند و حالا رهگذران «سنترال پارک منهتن» که گذرشان به این موزه می‌افتد، یک فرصت استثنایی برای آشنایی بیشتر با نقاشیخط ایران دارند؛ چراکه یک تابلوی نقاشیخط از آثار منحصربه‌فرد محمد احصایی به تقاضای مسوولان این موزه برای نگهداری دایمی خریداری شده است. احصایی در گفت‌وگو با «شرق» درباره مشخصات این تابلو و راهیابی آن به این موزه گفت: «تابلوی مورد وصف یک اثر نقاشیخط رنگ‌روغن روی بوم در ابعاد ۱۳۵ در ۱۳۵سانتیمتر مربوط به سال‌های ۲۰۱۱ و 2012 است که پیشتر متروپولیتن سفارش داده بود. طی سفر اخیرم به تهران در تیرماه و در نبود من در ونکوور، این تابلو به نیویورک منتقل شد و به این ترتیب برای اولین‌بار یک موزه مهم دنیا یک تابلوی نقاشیخط برای کلکسیون خودش خریداری کرد. البته پیش از این موزه بریتانیا و نیز موزه‌های آلمان و فنلاند کارهایی از من گرفته بودند اما این‌بار سفارش اجرای این اثر به‌طور مستقیم به من داده شد و من این اثر را برای این موزه کشیدم. البته قبل از انقلاب موزه هنرهای مدرن نیویورک (Moma) یکی از آثار سقاخانه‌ای مرحوم پیلارام را گرفته بودند. ولی نقاشیخط اولین‌بار است که به این صورت خریداری می‌شود.»
هرچند به باور عده‌ای قلیل، «نقاشیخط» هنری معاصر نیست اما خرید اثری در این دسته‌بندی از سوی موزه متروپولیتن نشان‌‌دهنده تفکری غیر از این است. احصایی با اشاره به جذابیت بصری بالای نقاشیخط افزود: «چندی پیش شخصی برای ایراد یک سخنرانی در نیویورک با من تماس گرفت و در مورد کارهایم با من صحبت کرد. من به‌طور مفصل پاسخ سوالات او را دادم و اشاره کردم که خط در همه‌جا بیان مستقیم ادبیاتی دارد و درک آن با درک آثار هنرمندانی چون رابرت ایندیانا که روی کلمه عشق به انگلیسی کار کرده‌اند تفاوتی ندارد. بنابراین هنر نقاشیخط از این منظر کاملا معاصر است.» به اعتقاد احصایی نقاشیخط قبلا هم وجود داشته اما در آن گل و بلبل کار می‌شده یا نوشته‌ها را به شکل پرنده یا حیوانات کار می‌کردند. در آن تفنن‌های خطاطی مطرح بوده و شکل تزیینی داشته و به‌عنوان آرت محسوب نمی‌شده چون بازی با کلمات و جابه‌جاکردن آنها کار تازه‌ای است. این هنرمند ابراز امیدواری کرد که قرار‌گیری یک اثر نقاشیخط در موزه متروپولیتن، مقدمه‌ای باشد برای آشنایی بیشتر هنرمندان و منتقدان جهان با این سبک خاص از نقاشی مدرن در ایران. همچنین توماس کمپل مدیر موزه متروپولیتن این رویداد را «فرصتی ویژه برای دیده‌شدن هنر مدرن و معاصر ایران» دانست. وی ضمن قدردانی از هنرمندانی که برای حمایت از هنر ایرانی آثار خود را به این موزه اهدا یا آثار جدیدی خلق کرده‌اند، گفت: «تحولات هنر ایران فراتر از انتظار است و معتقدم ارتباط بیش از پیش هنرمندان ایرانی با دیگر هنرمندان جهان، ثمرات خوبی هم برای تاریخ هنر مدرن و معاصر ایران و هم برای هنر امروز جهان به ارمغان خواهد آورد.»