نگاهی به روند ثبت‌ جهانی شاهکارهای تاریخی

1394/4/13 ۱۰:۲۵

شاید برایتان جالب باشد که بدانید یک اثر تاریخی یا پدیده‌ای طبیعی برای ثبت جهانی در فهرست یونسکو چه مراحلی را باید طی کند. هر ساله کمیته میراث جهانی از 28 ژوئن تا 8 جولای نامزدهای متعدد تاریخی و طبیعی سراسر دنیا را مورد بررسی قرار می‌دهد و برگزیدگان نهایی را معرفی می‌کند که چگونگی انتخاب، شرایط و مراحل انتخاب این پدیده‌ها شاید برای بسیاری مورد سوال باشد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید یک اثر تاریخی یا پدیده‌ای طبیعی برای ثبت جهانی در فهرست یونسکو چه مراحلی را باید طی کند.

هر ساله کمیته میراث جهانی از 28 ژوئن تا 8 جولای نامزدهای متعدد تاریخی و طبیعی سراسر دنیا را مورد بررسی قرار می‌دهد و برگزیدگان نهایی را معرفی می‌کند که چگونگی انتخاب، شرایط و مراحل انتخاب این پدیده‌ها شاید برای بسیاری مورد سوال باشد.

دیوار بزرگ چین، آبشار ویکتوریا در زامبیا، «معبد میمون» نپال و... همگی از میراث بی‌بدیل تاریخی یا طبیعی جهان به حساب می‌آیند. اما چگونه است که این پدیده‌ها و آثار باستانی عنوان «مکان‌های مهم و ویژه» را از سوی یونسکو دریافت می‌کنند و مثلا منطقه بوخوم آلمان، نه.

معرفی نمایندگان ملی

هر کشور فهرستی از کاندیداها را که به زعم خود شایستگی ورود به این فهرست را دارند، تهیه و به کمیته میراث جهانی تسلیم می‌کند. امسال در سی‌ونهمین دوره این اجلاس، 36 کاندیدا از کشورهای سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

سنگ‌نگاره‌هایی در عربستان، پل چهارم بریتانیا، باغ‌های گیاه‌شناسی سنگاپور و کوهستان‌های آبی و «جان کرو» جامائیکا از جمله نقاطی هستند که برای اولین‌بار برای ثبت در این فهرست به یونسکو معرفی می‌شوند.

ایکوموس وارد عمل می‌شود

نمایندگان کشورهای مختلف توسط هیأت کارشناسی مستقلی مورد بررسی قرار می‌گیرند. ایکوموس (شورای بین‌المللی بناهای تاریخی) تمام پوشه‌های ضخیم حاوی اطلاعات جامع درباره مناطق باستانی پیشنهادشده را مطالعه و بررسی می‌کند. کاندیداهای بخش پدیده‌های طبیعی از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت سنجیده می‌شوند.

آبشار ویکتوریا، زامبیا

تصمیم‌گیری نهایی

در این مرحله است که کمیته میراث جهانی یونسکو وارد عمل می‌شود و رأی نهایی را صادر می‌کند. رأی این کمیته می‌تواند حتی برخلاف تصمیمی باشد که هیأت حراست از میراث جهانی در مرحله قبل اتخاذ کرد. به عنوان مثال سی‌وهشتمین کنفرانس ثبت میراث جهانی یونسکو در دوحه قطر برگزار شد و بسیاری به نظرات نهایی اعضای کمیته اعتراض و آن‌ها را به ثبت مکان‌هایی به دلایل سیاسی متهم کردند.

کمیته تصمیم‌گیرنده درباره فهرست نهایی متشکل از نمایندگان 21 کشور جهان است. در این کنفرانس سالانه، این کارشناسان باید اطمینان حاصل کنند که هر یک از کاندیداها حداقل یکی از 10 شرط لازم برای ورود به فهرست میراث جهانی را داشته باشند.

به گزارش دویچه‌وله، «ماریا بومر» که در وزارت امور خارجه آلمان فعالیت دارد، ‌ریاست کمیته امسال را بر عهده دارد و تلاش دارد تصویر منفی دوره قبل را از اذهان دور کند. وی در این راستا اظهار داشت: اثری که جزو میراث جهانی می‌شود، باید ارزش جهانی و خارق‌العاده برای بشریت داشته باشد، نه فقط برای یک کشور خاص.

این فرایند پیچیده حداقل 18 ماه به طور می‌انجامد. جالب است که اکثر میراث جهانی در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا به ثبت می‌رسند، چرا که گویی قاره‌های دیگر از کمبود مسئولینی که در تهیه پرونده‌های کامل پدیده‌ها و بناهای تاریخی تبحر داشته باشند، رنج می‌برند. نتیجه این است که 48 درصد آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی متعلق به اروپا یا آمریکای شمالی و تنها 9 درصد به آفریقا تعلق دارند.

طبق آنچه در وب‌سایت یونسکو آمده، شهرها و ابنیه‌های تاریخی باید به عنوان «شاهکاری از نبوغ خلاقانه بشریت» شناخته شود، نمونه‌ای از یک نوع معماری یا فن خاص باشد و یا به تمدنی گمشده و فرهنگی تعلق داشته باشد. پدیده‌هایی که در فهرست میراث طبیعی وارد می‌شوند هم باید از «زیبایی طبیعی استثنایی و اهمیت زیبایی‌شناسی» برخوردار باشند.

ایسنا