شهرسوخته عامل شهرت جهانی سیستان و بلوچستان

1394/4/6 ۱۱:۳۷

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان گفت: شهر سوخته به عنوان یک سایت تاریخی و تنها اثر ثبت شده جهانی سیستان و بلوچستان اهمیت ویژه ای در معرفی و شهرت جهانی این استان دارد.

 مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان گفت: شهر سوخته به عنوان یک سایت تاریخی و تنها اثر ثبت شده جهانی سیستان و بلوچستان اهمیت ویژه ای در معرفی و شهرت جهانی این استان دارد.

 کامبیز مشتاق گوهری روز سه شنبه در نشست خبری به مناسبت نخستین سالگرد ثبت جهانی شهر سوخته افزود: با توجه به معرفی چهره نه چندان روشن استان در سطح کشور وجود آثار تاریخی مانند شهرسوخته می تواند به احیا چهره واقعی آن کمک کند.

وی با بیان اینکه وجود آثار تاریخی وجه تمایز این منطقه با سایر نقاط کشور است تصریح کرد: امروزه صنعت گردشگری در حوزه میراث فرهنگی بیشترین آمار گردشگر را دارد و آثار باستانی و تاریخی نیز بیشتر در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد که وجود شهرسوخته و سایر آثار استان زمینه مناسبی را برای رونق صنعت گردشگری در این استان فراهم می کند.

وی با اشاره به آمادگی سه اثر تاریخی دیگر برای ثبت جهانی در این استان اظهار داشت: مردم و رسانه ها باید برای معرفی این آثار قدم بردارند و امید است با همکاری تمام سازمان ها این سه اثر نیز به ثبت جهانی برسند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: با توجه به محدود بودن امکانات در شهر سوخته و شرایط زمانی مصادف با ماه مبارک رمضان از برگزاری مراسم یک ساله شدن ثبت جهانی شهر سوخته اجتناب شد اما در طول سال برنامه های متعددی به مناسبت های مختلف در این مکان برگزار خواهد شد.

مشتاق گوهری گفت: یکی از مشکلات بازدیدکنندگان شهر سوخته نبود امکانات رفاهی نه تنها در نزدیکی شهر سوخته بلکه در سطح منطقه سیستان است که این امر در حال پیگیری است تا بتوان با اقامت گردشگران در این منطقه، سایر آثار تاریخی سیستان را نیز به آنان معرفی کرد.

مدیر پایگاه شهر سوخته نیز در این نشست گفت: شهرسوخته یک میراث مادی و فرهنگی است که به دلیل نشان دادن اولین تمدن های شهرنشینی بشر و نیز توسعه روستانشینی به شهرنشینی ثبت جهانی شده است.

اکبر شیرازی با بیان اینکه شهر سوخته هفدهمین اثر ثبت شده جهانی در ایران است ادامه داد: شهر سوخته تنها محوطه تاریخی در ایران است و این امر نشان دهنده جایگاه ویژه آن در باستان شناسی ایران و جهان است.

وی تصریح کرد: این مکان حدود پنج هزار و 200 سال قبل بوجود آمده و تقریبا چهار هزار سال قبل با جمعیتی نزدیک به شش هزار نفر به دلیل دور شدن مسیر رودخانه هیرمند از آن، از بین رفته است.

وی اظهار داشت: فعالیت های ما در حوزه جهانی شامل معرفی محوطه شهرسوخته به بازدیدکنندگان، حفاظت مرمت و پایش آن و تداوم پژوهش ها و نیز افزایش شناخت شهر سوخته است.

شهر سوخته واقع در ۵۶ کیلومتری زابل در شمال استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند.

سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده و به دلیل آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال های 3200 تا 2750 قبل از میلاد 'شهر سوخته' نامیده می شود.

سید منصور سید سجادی سرپرست گروه باستان شناسی شهرسوخته می گوید: برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد . مطالعات اولیه نشان داده است که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 مصنوعی بوده است.

جنس و ماده ای که چشم مذکور با آن ساخته شده است هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شده است اما به نظر می رسد که چشم مزبور از جنس قیر طبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شده ساخته شده است.

در روی این چشم مصنوعی ریز ترین مویرگهای داخل کره چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متر طراحی شده اند مردمک چشم در وسط طراحی شده و جز از آن تعدادی خطوط موازی که تقریباً یک لوزی را تشکیل می دهند در پیرامون مردمک دیده می شود از دو سوراخ جانبی واقع در دو سوی این چشم مصنوعی جهت نگهداری و اتصال آن به حدقه چشم استفاده می شده است . بررسی های انسان شناسانه نشانداده که به احتمال بسیار زیاد زن مزبور دارای سنی بین 25 تا 30 سال بوده و دو رگه (سیاه و سفید) بوده است .

خط کش 5 هزار ساله

در کاوش های انجام گرفته در شهر سوخته یک خط کش ساخته شده از چوب آبنوس کشف شد. دکتر سید سجادی، درباره خط کش کشف شده گفت: این خط کش به طول 10 سانتیمتر با دقت نیم میلیمتری و از جنس چوب آبنوس است. کشف خط کش در شهر سوخته سیستان نشانگر این است که ساکنان این شهر باستانی دارای پیشرفت های زیادی در زمینه علم ریاضیات بوده اند.

قدیمی ترین تخته نرد جهان

از گور باستانی موسوم به شماره 761 کهن ترین تخته نرد جهان به همراه 60مهره ی آن در شهر سوخته پیدا شد. این تخته نرد بسیار قدیمی تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در بین النهرین پیدا شده بود.

نخستین انیمیشن جهان

باستان شناسان هنگام کاوش در گوری 5 هزار ساله جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با یک درخت روی آن دیده می شود. آنان پس از بررسی این شی دریافتند نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد. هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته است در 5 حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می کند.

سرپرست تیم کاوش در شهر سوخته درباره این کشف گفت: «حرکت بز به سوی درخت و تغذیه او از برگ درختان در 5 حرکت مصور شده است. در این تصاویر نه تنها بز به سمت درخت حرکت می کند، بلکه جهش وی و پریدن بز روی برگ درختان کاملا دیده می شود.»

دکتر سید سجادی درباره منحصر به فرد بودن این تصاویر در دنیای باستان گفت: تاکنون در دوره های پیش از تاریخی چنین تصاویری دیده نشده و ما برای اولین بار به این تصویر در شهر سوخته برخورد کرده ایم. در بسیاری از ظروف، اشکالی را می بینیم که تنها تکرار شده اند، اما حرکتی در آنها دیده نمی شود. تحقیقات ما نشان داده است که این نقش، قدیمی ترین ایده مردمان باستان برای ارایه «تصویر متحرک» و به تعبیر امروزی «انیمیشن» است.

از دیگر اشیای مهم از میان هزاران شی یافت شده، می توان از سفال با امضای سفال گر بر روی آن، چکش، سوزن، شهرک های مسکونی و ساختمان های همه گانی هم چون آپارتمان، بذر خربزه، حبوبات، ماهی خشک کرده، برنج، زیره، کوره های سفالگری، کوره های ذوب فلزات، دکمه، تبر، بندکفش، قلاب، شانه سر، طناب، سبد، گل مو، قاب های چوبی، کفش، کمربند و غیره نام برد.

ایرنا