ساعت اين گنبد سبز خوابيده

1392/6/18 ۱۲:۳۳

از چهار راه مولوي مي‌توان بقعه «سر قبر آقا» را ديد. انتهاي خيابان و در محوطه‌اي خلوت که در شلوغي دور و برش خيلي زود به چشم مي‌آيد. بقعه‌اي با گنبدي سبز كه ساعت زيبا و بي‌نظيرش سال‌هاست خوابيده. کسبه مي‌گويند اين ساعت صد ساله گنبد سبز از 14 كيلو طلا ساخته شده و زماني با نور خورشيد كار مي‌كرده است، حالا سال‌هاست در بقعه بسته است. بقعه‌اي که روزگاري محل نذر و نياز مردم بوده به‌ويژه اواخر ماه صفر که رونقي مي‌گرفته است.

الهام تقي‌زاده : از چهار راه مولوي مي‌توان بقعه «سر قبر آقا» را ديد. انتهاي خيابان و در محوطه‌اي خلوت که در شلوغي دور و برش خيلي زود به چشم مي‌آيد. بقعه‌اي با گنبدي سبز كه ساعت زيبا و بي‌نظيرش سال‌هاست خوابيده. کسبه مي‌گويند اين ساعت صد ساله گنبد سبز از 14 كيلو طلا ساخته شده و زماني با نور خورشيد كار مي‌كرده است، حالا سال‌هاست در بقعه بسته است. بقعه‌اي که روزگاري محل نذر و نياز مردم بوده به‌ويژه اواخر ماه صفر که رونقي مي‌گرفته است.
براي اين‌كه با محوطه اين بنا بيشتر آشنا شوم مجبور مي‌شوم از پشت بام يكي از مغازه‌ها، حياط بقعه را ببينم، تقريباً قبرستان بزرگي است. مي‌گويند آدم‌هاي سرشناس درباري و بزرگان شهر از 120 سال پيش اينجا آرميده‌اند.
بقعه سر قبر آقا داخل بافت قديمی تهران در ضلع جنوبی چهارراه مولوی و در انتهای خيابان شهيد مصطفی خمينی در ميان باغی تقريباً بزرگ و قديمی قرار دارد. اين بقعه سبز رنگ با آجرهاي سه سانتي و كاشي‌هاي فيروزه‌اي و پنجره‌هاي چوبي‌اش زماني نه چندان دور جلوه‌اي به محله مي‌داده. به‌ويژه ماه صفر که دسته‌هاي عزاداري با علم و کتل‌ آن را همچون نگيني سبز در ميان مي‌گرفته است. ‌اين بنا داراى پلان مستطيل شکل است و روی سکويی به ارتفاع يک متر از سطح محوطه اطراف خود قرار گرفته. براي ورود به بقعه بايد از 10 پله سنگي نيز عبور كنيد. اهالي مي‌گويند بقعه دري مشبک داشته که سال‌ها پيش به سرقت رفته. در چوبي شمالي مخصوص ورود زنان بوده است. كاشيكاري‌هاي اين بقعه مربوط به دوره قاجار است و از استادكار آن اطلاعي در دست نيست اما سر در بنا به نام استاد حسين لرزاده ثبت شده. قبرستان بقعه سر قبر آقا که در زمان محمدشاه قاجار خارج از حصار شاه طهماسبي شهر تهران بوده و تا نقاط موسوم به چاله سيلابي و بازار پالان دوزها ادامه داشته با گسترش شهر تهران و ايجاد حصار جديد عهد ناصرالدين شاه به سال 1284 قمري به همراه محدوده بازار درون محدوده شهر قرار گرفته است. اين ساختمان داراي چهار گلدسته به ارتفاع 19 متر است. دور گنبد از 72 لاله به نام 72 تن تشكيل شده. روي در ورودي بقعه نيز نام پنج تن آل عبا حک شده که به دوره قجري منسوب است. اين ساختمان داراي چهار ايوان است. مي‌گويند در سال‌هاي گذشته براي آنکه بنا از بين نرود از پوشش چادر استفاده مي‌شده است.
بقعه درواقع آرامگاه خاندان حاج ميرزا ابوالقاسم، امام جمعه تهران در دوره قاجار است. پس از فوت حاج ميرزا ابوالقاسم او را در عمارت و بقعه مجللي كه فرزندش به عنوان آرامگاه خانوادگي ساخته بود دفن كردند. اين محل چون داراي قبرستان‌هاي قديمي بود به سر قبر آقا شهرت يافت تا از قبور ديگر متمايز باشد؛ پس از تخريب بسياري از بخش‌هاي اطراف گورستان در زمين‌هاي آن باغي عمومي براي تفريح اهالي ساختند بقعه سر قبر آقا نيز در ميان اين باغ قرار گرفت و مجموعه باغ و بقعه را باغ فردوس ناميدند.
25 مرداد سال 1351 پرونده‌اي در زمينه مرمت بقعه سر قبر آقا گشوده شد اما تا ابتداي دهه 60 اين پرونده به جريان نيفتاد. پس از آن در بقعه سر قبر آقا براي مرمت و بازسازي بسته شد تا اين‌كه شهرداري و اداره اوقاف آستين بالا زدند و حدود يک سال پيش کار را با نام «گنجينه» به اتمام رساندند. از جمله قبرهاي محوطه سر قبر آقا مي‌توان به قبر سيد زين‌العابدين‌، قبر همسرش‌، ضياءالسلطنه‌، ناظم الاطبا و سيد مهدي امامي از چهره‌هاي سياسي دوران پهلوي دوم‌ اشاره کرد.