1394/4/2 ۱۳:۱۱
کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» (تحلیل تاریخ بیهقی) دوشنبه اول تیر با حضور دکتر محمد دهقانی؛ مولف کتاب، دکتر ابراهیم موسی‌پور، دکتر لیلا سیدقاسم و مرتضی هاشمی پور در سرای اهل قلم نقد شد.
هیچ‌وقت در تاریخ مدرن کوشا نبوده‌ایم
در معرفی کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» عنوان شده که در این کتاب، «تاریخ بیهقی» بر اساس تئوری‌های تازه مورد تحلیل قرار گرفته است.
در ابتدای این نشست، دکتر محمد دهقانی؛ مولف کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» گفت:«فکر می کنم ما ایرانی ها بیش از حد در ادبیات منظوم غرق شده ایم. فرهنگ ما به فرهنگ منثور تبدیل نشده است، بلکه منظوم است. در پیش گفتار کتاب هم از قول ملک الشعرا بهار و مرحوم دکتر حسین خطیبی گفته ام که ما در حوزه نثر، کار زیادی انجام نداده‌ایم.»
دهقانی ادامه داد:«نوشتن کار بشر مدرن است و ما هیچ‌وقت در تاریخ مدرن کوشا نبوده‌ایم. متاسفانه این اتفاق همچنان بر جای خود باقی است.»
وی درباره اهدافش از انتشار کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» نیز توضیح داد:«دراین کتاب نوشته ام که تاریخ بیهقی چرا با همه ظرفیت هایی که در نثر دارد، ادامه پیدا نکرده. سعی کردم در این کتاب حق بیهقی را به جا بیاورم و مردم را به خواندن تاریخ بیهقی و انس گرفتن با زبان بیهقی تشویق کنم.»
دکتر ابراهیم موسی پور نیز ضمن اشاره به این موضوع که تکرار شدن برخی از مباحث در کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» بر درسی بودن مطالب کتاب در ذهن مولف تاکید دارد، درباره برخی از ویژگی های این کتاب گفت:«در پیش گفتار کتاب از آن با عنوان کتابی اجتماعی، ادبی، روان شناختی نام برده شده، اما به نظر من تحلیل های اجتماعی کتاب آنقدر پررنگ نیست که بتوان به آن عنوان کتابی اجتماعی داد.»
موسی پور، مقایسه بیهقی با فردوسی را نادرست دانست و گفت:«مقایسه بیهقی، کتابش و تاریخش با فردوسی و شاهنامه، هم‌سنجی ندارد. بیهقی، تاریخ خاندان غزنوی را بررسی می کند و ماموریت او با ماموریت فردوسی کاملا متفاوت است.»
وی از کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» به عنوان یکی از نخستین آثاری که به مدل تحلیل گفتمان نزدیک شده، نام برد و در این باره توضیح داد:«مولف در این کتاب از مدل تحلیل گفتمان استفاده کرده و خواسته ایدئولوژی و مدار قدرت را بر اساس کلمات و عبارت ها کشف کند. به همین دلیل هم فرصتی پیدا نکرده تا پیوندهای اجتماعی را در این اثر مورد بررسی قرار دهد.»
دکتر لیلا سیدقاسم نیز کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» را از جنبه هایی مانند «مخاطب شناسی»، «روش تحقیق» و «نکته سنجی های قابل توجه» مورد بررسی قرار داد و درباره مخاطب شناسی این کتاب گفت:«انتخاب مخاطب در این کتاب به صورت آگاهانه بوده و به جای این که طیف دانشگاهی مخاطب قرار بگیرند، کتاب طیف علاقه مندان به بیهقی را هدف قرار داده است. نامگذاری کتاب نیز همسو با این مخاطب شناسی است.»
سیدقاسم ادامه داد:«نویسنده این کتاب به‌جز در برخی موارد برای رسیدن به گستره مخاطبان از کیفیت کار پژوهشی نکاسته است. اغلب بخش های کتاب هم برای مخاطب دانشگاهی و هم برای مخاطب عام نوشته شده که این کار به نوعی حرکت روی لبه شمشیر است.»
وی از روش تحقیق به عنوان یک ویژگی که این کتاب را برجسته و متمایز می کند، نام برد و گفت:«روش تحقیق در تحلیل های سیاسی و اجتماعی کتاب با منطق مناظره ای و گفت و گویی شکل گرفته. نویسنده دائم در گفت و گو با تاریخ بیهقی است و ماحصل این گفت و گوها تحلیل هایی است که به دست می آید.»
سیدقاسم درباره سایر ویژگی های کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» گفت:«در این کتاب، صدای تحقیقات پیشین را می شنویم. گمان من بر این است که نویسنده بعضی از منابع پیشین را به عمد وارد متن نمی کند. رویکرد انتقادی کتاب هم با نوعی بدبینی همراه است که به نظرم این رویکرد لازمه متن بوده است.»
او همچنین ضمن اشاره به این که کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» یک پژوهش امروزی با روش های نوین است، درباره بخش دوم کتاب نیز چنین بیان کرد:«بخش دوم کتاب، گزیده ای از بخش های مختلف تاریخی بیهقی است. همچنین در این بخش از تسهیلاتی مانند گوشزد کردن فاصه زمانی، نقشه ها، سال شمار مهم ترین حوادث غزنویان و تاریخ بیهقی در یک نگاه برای افزایش گستره مخاطبان استفاده کرده است.»
در پایان نشست نیز دهقانی؛ مولف کتاب در پاسخ به برخی از انتقادات مطرح شده گفت:«اگر می خواستم جنبه آکادمیک را رعایت کنم باید منابع پیشین را در این کتاب معرفی می کردم و مزایا و معایب آن ها را برمی شمردم، اما چنین تصمیمی نداشتم. در مورد رویکرد بدبینانه هم باید بگویم که اجازه بدهید بین خوش بینی های ایرانی، یک نفر مثل من بدبین باشد.»
دهقانی همچنین در پاسخ به کم بودن تحلیل های اجتماعی در کتابش چنین بیان کرد:«اولین نمونه نظرسنجی اجتماعی در تاریخ بیهقی مطرح می شود. می توانستم در کتابم تحلیل های اجتماعی را توسعه بدهم اما از زیاده نویسی پرهیز کردم چون همیشه فکر می کنم مخاطب از من باهوش تر است.»
وی درباره این انتقاد که نمی توان بیهقی را با فردوسی مقایسه کرد، چنین توضیح داد:«من معتقد نیستم که نمی توان بیهقی را با فردوسی مقایسه کرد. هر دو در یک فرهنگ زندگی کرده اند. حتی می توانم شباهت های زبانی شاهنامه و تاریخ بیهقی را نشان بدهم.»
مولف کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» درباره تکرار مباحث در این کتاب نیز گفت:«تکرار مطالب عمدی بوده. این تکرارها ممکن است برای آن هایی که با تاریخ بیهقی آشنا هستند، خسته کننده باشد، اما مخاطب ناآشنا در اثر تکرارها با متن تاریخ بیهقی آشنا می شود.»
ایسنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید