1394/3/4 ۱۲:۱۶
کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از 1339 تا 1357» نوشته مهران حسنعلی داستان بانک مرکزی ایران و کسانی است که این مؤسسه را ساختند و آن را از آغاز تا سال 1357 اداره کردند.
تاریخ بانک مرکزی ایران و مدیرانش به روایت مهران حسنعلی کتاب شد
کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از 1339 تا 1357» نوشته مهران حسنعلی داستان بانک مرکزی ایران و کسانی است که این مؤسسه را ساختند و آن را از آغاز تا سال 1357 اداره کردند، مخصوصاً کسانی که در مقام رئیس کل بانک مرکزی، مسئولیت نهایی عملکرد این مؤسسه را در آن سال‌ها برعهده داشتند.
سیاست‌های این دوره بانک مرکزی در اجرای وظایف قانونی‌اش به‌ویژه در زمینه پولی و بانکی و نیز اثرات این سیاست‌ها در نحوه رسیدن به اهدافی که قانون برعهده بانک گذاشته بود، در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. نحوه تصمیم‌گیری‌ها، نقش افرادی که از خارج از بانک بر تصمیمات آن تاثیر می‌گذاشتند، نحوه عمل بانک در ارتباط با مقاماتی چون شاه، نخست‌وزیر، هیأت وزیران، شورای عالی اقتصاد و وزیر دارایی (در مقام نماینده دولت) از دیگر مطالبی است که در این کتاب بررسی می‌شود.
بانک مرکزی البته در خلأ عمل نمی‌کرد، پس در این کتاب سعی شده است محدودیت‌هایی که بانک با آنها روبه‌رو بود مورد بررسی قرار گیرد و میزان استقلال بانک در اجرای وظایفش تشریح شود. در چنین چارچوبی است که روشن می‌شود بانک مرکزی چگونه توانست نقش خود را در تهیه و تنظیم سیاست‌های کلی اقتصادی کشور ایفاء کند
این کتاب تا اندازه‌ای نیز خاطرات شخصی نگارنده است در زمان تصدی ریاست بانک مرکزی (1356-1354) و سایر مسئولیت‌هایی که در ارتباط با بانک مرکزی داشته است. نویسنده علاوه بر این، برای تهیه این کتاب با چند نفر از همکارانش در بانک مرکزی گفت‌وگو کرده است. عده‌ای از آنها خاطرات خود را در ارتباط با بانک مرکزی گفته‌اند.
چرا کتابی درباره بانک مرکزی؟
مولف درباره انگیزه خود از تالیف این کتاب می‌نویسد: «هنگام بازنشستگی از صندوق بین‌المللی پول، قرار بود در مجلس ضیافتی که طبق سنت صندوق برای کارمندان بازنشسته برپا می‌شود، نطقی ایراد کنم. در این سخنان نگاهی انداختم به دوران خدمتم در صندوق، مخصوصاً به دوران بازگشت به خدمت در صندوق پس از آن‌که اجباراً ایران را ترک کردم. دیدم از آغاز خدمت در صندوق بین‌المللی پول تاکنون، از طریق اداره‌ای که در آن کار می‌کردم با 58 بانک مرکزی دنیا همکاری داشته‌ام. پایه این همکاری‌ها همه برمی‌گشت به ایامی که در بانک مرکزی ایران مشغول به کار بودم. آنچه در زمینه بانکداری مرکزی فراگرفتم از بانک مرکزی ایران شروع شد و همان نیز پایه‌ای شد که براساس آن، کارهای بیشتری در این زمینه در کشورهای دیگر، با یاری همکارانم در صندوق بین‌المللی پول انجام دهم. این بود که به فکر نوشتن این کتاب افتادم.
در این کتاب به بانک مرکزی ایران، از بعد تجارب جهانی آن می‌نگرم و داستان این بانک را در مقایسه با تحولات بانکداری مرکزی در جهان بازگو می‌کنم. همچنین می‌خواهم کارنامه این مؤسسه را‌ـ که در قیاس با مؤسسات مشابه در جهان بسیار جوان بود‌ـ در 19 سال نخست فعالیتش (1357-1339) تنظیم و ارائه کنم.»
هدف این کتاب تجویز استانداردهای بین‌المللی و تدریس تاریخ چندین صد ساله بانک‌های قدیمی چون بانک سوئد، بانک انگلیس، یا بانک‌های قدرتمندی چون فدرال رزرو آمریکا نیست، بلکه هدف بازگو کردن داستان مؤسسه جوانی است که از درون بانک ملی ایران به‌وجود آمد و سعی کرد در برهه‌ای که کشور در مهم‌ترین مرحله تحولات اقتصادی و سیاسی خود بود، وظایفش را در پیشبرد اهداف اقتصادی و توسعه و عمران مملکت به نحو احسن انجام دهد.
تقسیم‌بندی کتاب
متن اصلی کتاب شامل دو بخش است: بخش اول شامل فصول اول، دوم و سوم است که با اتکای به گفتگوهای نگارنده با شخصیت‌های اصلی این کتاب و گزارش‌های بانک مرکزی تهیه شده است. این بخش تحولات بانک را با رعایت ترتیب تاریخی از آغاز تأسیس تا سال 1357 دنبال می‌کند.
بخش دیگر کتاب شامل فصول چهارم تا یازدهم است و کارنامه بانک مرکزی در پایان این دوره 19 ساله، بر اساس وظایف اصلی بانک به‌عنوان بانکدار دولت، حافظ ارزش پول، مجری سیاست پولی، حافظ موازنه ارزی و ناظر بر بانک‌ها بررسی شده است. فصل دهم یک ارزیابی کلی از استقلال عملیاتی بانک مرکزی است. در مقایسه با آنچه که اکنون در جامعه بین‌المللی به عنوان عرف بانکداری مرکزی مورد قبول است.
منابع کتاب
یکی از منابع دست اول در تالیف این کتاب گفتگوهایی است که نویسنده با رؤسای بانک و قائم‌مقام‌های آنها انجام داده است. مولف سعی کرده رئوس سیاست‌ها را در زمان ریاست کاشانی، پورهمایون، سمیعی، فرمانفرمائیان، جهانشاهی، یگانه و خوش کیش بر اساس دانسته‌های شخصی و آنچه در گفتگوهای مفصل از دیگر مقام‌ها شنیده در این کتاب تشریح کند.
نویسنده در قسمت یادداشت‌ها و منابع، به منابعی که در اختیار داشته اشاره کرده، ولی این فهرست کامل نیست. شاید لازم بود شرح حال مختصری از کلیه افرادی که عضویت شورای پول و اعتبار، هیأت نظارت اندوخته اسکناس و هیأت نظار را داشته‌اند آورده شود و نحوه کار شورای پول و اعتبار، و آن دو هیأت با جرئیات بیشتری تشریح شود. ولی صورت جلسات این شورا و هیأت‌ها در اختیار نبود. این یکی از کمبودهای این کتاب است.
بر اساس این گزارش در قسمت پیشگفتار سعی شده نظام سیاسی ایران در دوران مورد مطالعه این کتاب بررسی شود. بسیاری از شخصیت‌های اصلی که مرجع بخش‌های اساسی این کتاب هستند، با صرف وقت بسیار، با نویسنده گفت‌وگو کرده‌اند.
کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از 1339 تا 1357» نوشته مهران حسنعلی با شمارگان هزار و 400 نسخه در 344 صفحه به بهای 18 هزار تومان از سوی نشر نی روانه کتابفروشی‌ها شده است.
ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید