ماندلاي عرب

1392/6/4 ۰۹:۲۱

اندكي پس از كودتاي نظامي كه به خلع پرزيدنت مرسي انجاميد، من اعلام كردم كه به تظاهرات هواداران مرسي در خارج از ميدان رابعه العدويه ملحق خواهم شد. خانه من در صنعا (يمن) است اما همه ما كه به بهار عربي چشم اميد دوختهايم در آنچه كه در مصر ميگذرد هم چشم دوختهايم. دوست داشتم تا عليه كشتار، ناپديدشدگيهاي اجباري و زنداني ساختن مخالفان كودتا اعتراض كنم؛ جرائمي كه با سكوت وحشتناك فعالان حقوق بشر و نخبگان سياسي همراه بوده است.

فارن افرز / توكل كرمان : اندكي پس از كودتاي نظامي كه به خلع پرزيدنت مرسي انجاميد، من اعلام كردم كه به تظاهرات هواداران مرسي در خارج از ميدان رابعه العدويه ملحق خواهم شد. خانه من در صنعا (يمن) است اما همه ما كه به بهار عربي چشم اميد دوختهايم در آنچه كه در مصر ميگذرد هم چشم دوختهايم. دوست داشتم تا عليه كشتار، ناپديدشدگيهاي اجباري و زنداني ساختن مخالفان كودتا اعتراض كنم؛ جرائمي كه با سكوت وحشتناك فعالان حقوق بشر و نخبگان سياسي همراه بوده است. نه تنها اين چهرهها محكوم ساختن نقض آزادي را نفي نكردهاند بلكه زبان به تحسين و توجيه اقدامات كودتاگران گشودهاند. من آشكارا اعلام كردم كه ميخواهم به ميدان رابعه العدويه بروم تا از دستاوردهاي انقلاب 25 ژوئن 2011 – مثل آزادي بيان، تجمعات صلحآميز و حق مردم براي انتخاب حاكمان خويش - حمايت كنم. به خاطر تلاشهايم از سوي رسانههاي هوادار كودتا مورد هجمه قرار گرفتم؛ هواداران رژيم مرا تهديد به مرگ كردند و حتا پا فراتر نهاده و اعلام كردند كه مرا به خاطر جاسوسي و دخالت در امور مصر به محاكمه خواهند كشيد.

در 4 اوت من همراه با دوستم «بشرا السِرابي» (مدير اجرايي زنانِ روزنامهنگارِ بدون زنجير) به فرودگاه قاهره رسيدم تا به تعهد خويش عمل كنم. من تمام سناريوهاي احتمالي را در ذهن داشتم: فكر ميكردم مقامهاي مصري به من اجازه ورود خواهند داد اما سپس مرا در خيابان مورد حمله قرار خواهند داد يا بدتر از آن تهديد خود را با دستگيري، كشتن يا تحت تعقيب قرار دادن من عملي خواهند كرد. اين سفري مهيج بود اگرچه آنگونه كه ميخواستم نه شروع شد و نه پايان يافت. هنگام ورود به فرودگاه، در صف ايستادم تا فرآيند معمول ويزا را تكميل كنم. چند دقيقه بعد، يكي از ماموران فرودگاه مرا شناخت و به سوي كابين خاصي هدايتم كرد تا رويههاي خاص ورود براي كساني كه پاسپورت ديپلماتيك دارند را تكميل كنند.

در آن لحظه، هياهويي غيرمعمول به راه افتاد. زنگ تلفن اين مامور فرودگاه قطع نميشد و من ميشنيدم كه يكي از آن ماموران به آرامي با تلفن پچ پچ ميكند و ميگويد:«توكل آمد، توكل آمد. ما به او اجازه ورود نميدهيم». گويي با يك فرد خطرناك روبهرو هستند. ماموران مصري به من اعلام كردند كه اجازه ورود ندارم و به زودي با همان هواپيمايي كه آمدم به كشورم بازگردانده خواهم شد. آنها هيچ پاسخ روشني به من ندادند؛ آنها ميگفتند « خودت دلايل ديپورت خود را بهتر ميداني» و نام من بر اساس درخواست يك مقام امنيتي در ليست سياه قرار گرفته است. متاسفانه، براي من ميسر نيست كه دوشادوش تظاهركنندگان در خارج از ميدان رابعه العدويه بايستم تا درخواست مشروع آنها را فرياد كنم. ما نبايد از ايستادن كنار مردمي كه آرزوي دموكراسي، عدالت و زندگي همراه كرامت را دارند شرمسار باشيم. اين وظيفه ماست. رژيم فعلي مصر نخستين رئيسجمهور منتخب تاريخ اين كشور را سرنگون كرد، قانون اساسياي كه در يك رفراندوم حمايت 60 درصدي مردم را به دست آورد، تعليق كرد و حزب «آزادي و عدالتِ» اخوانالمسلمين را از زندگي سياسي كاملا كنار زد. براي آن دسته از ما كه نگران آينده مصر هستيم گزينههاي محدودي وجود دارد: ما يا بايد در كنار دموكراسي و ارزشهاي مدني قرار بگيريم يا دوشادوش حكومت نظامي، استبداد و اجبار بايستيم.

مرسي نه تنها نخستين رئيسجمهور منتخب و دموكراتيك مصر بود بلكه اكنون به نلسون ماندلاي جهان عرب تبديل شده است. رهبر آفريقاي جنوبي صلح و دموكراسي را براي كشورش به ارمغان آورد؛ در حكومت يكساله مرسي، مصر از آزادي بيان و حق تظاهرات صلحآميز برخوردار بود و هيچ يك از مخالفان سياسي او هم زنداني نشدند. حتا زماني كه با زور از قدرت خلع شد نه كسي را كشت، نه كسي را زنداني كرد و نه هرگز به مقاومت خشونتگرايانه روي آورد. اين در منطقه بيسابقه است. مرسي و هوادارانش با حفظ اين رويكرد صلحآميز نقشي كمتر از كنگره ملي آفريقا و ماندلا ندارد. با وجود اينكه هواداران مرسي كشته، دستگير يا سركوب شدند اما آنها به فرآيند دموكراتيك چسبيدهاند و مانع در غلتيدن مصر به سوي جنگ داخلي شدهاند. جهان آزاد بايد اين نقش مثبت را با حمايت از آنها و نفي جرائم ارتكابي عليه مرسي، حزب او و چهرههاي حامي دموكراسي به رسميت شناخته و پاس دارد.

قبل از كودتا، من از راهپيمايي 30 ژوئن عليه مرسي حمايت ميكردم. اما من بر يك موضوع چشم داشتم: پايان دادن نزاع در درون جامعه مصر و ساختن كشوري كه به جاي حكومت ضعيفِ اقليت با شراكت و همكاري ساخته ميشود. هدف دستاندازي ارتش همانا حذف اخوانالمسلمين و شركاي آن است تا بازندگان صندوقهاي رأي همچون محمد البرادعي و جبهه نجات ملي را با زور عريان جايگزين اخوانيها كند. دموكراسي نميتواند زير حكومت نظاميان رشد كند. تاريخ در اين زمينه كاملا گواه است. در مصر اين مساله از طريق تخلفات وحشتناك عليه حقوق و آزاديها از زمان كودتا رخ نمود. دولت پليسي بازگشته و حتا بدتر از دولت حسني مبارك است.

آنچه امروز در مصر رخ ميدهد بسيار وحشتانگيز است. كودتا ميتواند باور جامعه به دموكراسي را سست كند و همين باعث ميشود گروههاي تروريستي فرصتي براي تنفس دوباره بيابند. چنانكه ايمن الظواهري رهبر القاعده در جديدترين پيام ويدئويي خود گفته است، اخوانالمسلمين پيروز انتخابات شد اما مرسي خلع شد. او نتيجه گرفت كه دموكراسي يك بنبست است، حقي است كه بهطور انحصاري مختص غرب است اما براي اسلامگرايان دور از دسترس است. در عين حال، گروههاي مرتبط با القاعده در سوريه و عراق هم اخوانيها را با گفتن اينكه راهحل در بمب و نه در صندوقهاي رأي است مورد شماتت قرار دادند. رهبران كودتا با مسدود كردن تغيير صلحآميز و تضعيف گروههاي اسلامگرا كه در فرآيند سياسي مشاركت ميكنند مدافع اين رويكرد هستند كه به نفع تروريستهاست.

آنچه در مصر ميگذرد به اين كشور محدود نخواهد شد؛ تاثيرات اين كودتا در 1000 مايل آن سوتر و در كشور من يمن هم طنينانداز خواهد شد. اشتباه است كه به بهار عربي به مثابه مجموعهاي از حوادث نامربوط بنگريم. مردم خاورميانه همگي عليه استبداد و بيعدالتي برخاستند و آرزوي آزادي، كرامت و دموكراسي دارند. تمام رژيمهاي ساقط شده و رژيمهاي سركوبگري كه از بهار عربي جان به در بردند اكنون از كودتاي مصر جانبداري ميكنند. اما هنوز براي دگرگون كردن اين مسير دير نشده است. درست همانطور كه سياستهاي سركوبگرانه ميتواند در مصر آغاز شود و سپس در ساير جهان عرب گسترده شود، جوانه دموكراسي در قاهره هم ميتواند به راحت در تمام جهان عرب گسترده شود. شايد به همين دليل باشد كه قدرتهاي منطقهاي و بينالمللي در برابر مصرِ دموكراتيك صفآرايي كردهاند. آنها كه حامي آزادي و دموكراسي در خاورميانه هستند بايد در برابر ديكتاتوري جديد در قاهره با تمام وجود مقاومت كنند.