1392/6/3 ۱۱:۱۸
آموزش عالی و زیر مجموعه های آن از جمله مجموعه های وزارت علوم بودند که در چند سال گذشته متحمل تغییرات بسیاری شدند. مطالبات و درخواست اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه ها همه حکایت از این دارد که روند تغییرات در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و بازگشت به شرایط قبلی کمترین درخواست آنها از وزیر جدید علوم است. دکتر ابوالفضل شکوری، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس این تغییرات را روندی جدی در تخریب دانشگاه ها می داند و درگفتگو با سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی معتقد است که در دوره پیشین وزارت، بیشترین ظلم ممکن در حق دانشگاه ها روا داشته شده است.
با روی کار آمدن دولت جدید زمان طرح کردن مطالبات و درخواست هایی که در دوره پیشین وجود نداشته و می توان آنها را از تغییرات جدید انتظار داشت فرا میرسد. شما به عنوان یک شخص دانشگاهی چه آسیب ها و کمبودهایی را در بدنه نظام آموزش عالی کشور احساس می کنید که نیاز است به عنوان یک حق مطالبه از دولت و وزارت جدید مطرح شود؟
وزارت علوم در این 8 سال به نهایت انحراف از مسیر طبیعی خود رسید و در حیطه این وزارت خانه اتفاقاتی افتاد که اصلاً قابل دفاع نیست. من خود یکی از قربانیان این انحراف هستم. بنده به مدت 5 سال در حالت تعلیق به سر می بردم تا اینکه از طریق دیوان عدالت دوباره توانستم به دانشگاه بازگردم. من یکی از افرادی هستم که مزه مهرورزی آقایانی را که در این چند سال در رأس دانشگاه ها حضور داشته اند را چشیده ام. غیر از من اساتید بسیاری شامل تصمیمات ناشی از این انحراف شده اند و زندگیشان از هم پاشیده است. در واقع ظلم و ستمی که در این 8 سال به اساتید دانشگاه شد را باید در تاریخ ایران ثبت کنند تا آیندگان بدانند که در این مدت چه بر سر دانشگاه ها و دانشگاهیان آمده است.
به نظر من در دولت تدبیر و امید، توسط وزیر جدید علوم باید یک کمیته آسیب شناسی تشکیل بشود تا به شناسایی آفات و آسیب هایی که در نظام های آموزشی، پژوهشی و مدیریتی این وزارتخانه و دانشگا ها وجود دارد اقدام کنند و آسیب های شناسایی شده را به تصمیم گیرنده ها ارائه دهند تا معالجه شود. اگر این آسیبها اصلاح نشوند و دانشگاه ها با همین روند پیش برود تغییرات جدید و حضور وزیر علوم جدید تأثیرات مطلوب را به همراه نخواهد داشت.
تعین رؤسای دانشگاه ها و حتی وزیر علوم از بین منتخبان دانشگاهیان ایده ای است که در رابطه با مدیریت و وزارت دانشگاه ها خیلی وقت است مطرح است. به نظر شما طرح این مسئله در دولت جدید قابل پیگیری است؟
در روال پیشین مدیریتی دانشگاه ها، مسئولان از سوی اعضای دانشگاه ها انتخاب می شدند مثلاً مدیران گروه های علمی دانشگاه از سوی اعضای هیئت علمی گروه ها انتخاب می شدند. اما هم اکنون این مدیران از سوی مقامات اجرائی بالادستی انتخاب می شوند، از این رو حتی ممکن است در مواردی مشاهده کنید که یک فرد بی تجربه و تازه استخدام شده و یا حتی امریه به عنوان مدیر برای یک بخش یا گروه انتخاب می شود. این نوع برخورد کاملاً خلاف اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران و ضوابط حاکم بر مجامع علمی است.
پیش از این، انتخاب رؤسای دانشکده ها از بین شخصیت هایی که توسط دانشگاهیان پیشنهاد می شد صورت می گرفت. حتی قرار بود این روند در انتخاب رؤسای دانشگاه ها و وزیر علوم هم ادامه پیدا کند و آنان از بین افرادی که توسط دانشگاهیان نامزد شده اند برگزیده شوند. برای رسیدن به این هدف باید به تدریج پیش برویم. این اتفاق با تعامل افرادی که در بدنه دانشگاهی و بدنه وزارت قرار دارند می تواند اتفاق بیفتد.
بسیاری از اعضاء و اساتید دانشگاه ها حتی علت افت سطح علمی در دانشگاه ها را هم متأثر از ایجاد چنین تغییراتی در ساختار دانشگاه ها می دانند.
بله مثلاً در مسئله انتخاب دانشجو که یکی از بزرگترین دغدغه های دانشگاه ها بوده است نیز می توان این مشکل را مشاهده کرد. دانشجویان مقطع فوق لیسانس که کاملاً به صورت یکطرفه توسط وزارت علوم به دانشگاه ها معرفی می شوند و دانشگاهها هیچ حقی در این انتخاب ندارند. اما در مورد دانشجویان دکتری که پیش از این به صورت غیر متمرکز و از طریق کنکور اختصاصی دانشگاه ها بر اساس توانایی هایشان جذب می شدند اما فعلاً روش کار تغییر کرده و در حال حاضر دانشجویان از طریق وزارت علوم برای جذب به دانشگاه ها معرفی می شوند و دانشگاه مجبور است از بین آن تعداد محدود، دانشجویانش را انتخاب کند. این تغییر روش، رانت و فساد اداری را به این جریان باز کرده است.
معلوم نیست واقعا این سیستم انتخاب دانشجو چگونه عمل می کند که دانشجویانی با رتبه علمی 20 تا 30 جای دانشجویانی با رتبه علمی 60 تا 100 را پر کرده اند. اگر سیستم جدید انتخاب دانشجو که باعث حضور دانشجویانی با سطح علمی پایین در دانشگاه ها شده است ادامه پیدا کند، در نهایت دانشگاه ها را از لحاظ علمی دچار فقر و نابودی می کند. چراکه این دانشجوها قرار است اساتید همین دانشگاه ها را تشکیل بدهند، اما با این شیوه و روند ریشه دانشگاه ها را می خشکانند.
دغدغه دانشجو نباید صرفاً مسائل سیاسی، حذبی، گروهی یا مشکلات اجتماعی باشد بلکه باید جنبه علمی آن قوی تر باشد. برای دانشگاه ها سطوح علمی مهم است نه دغدغه های سیاسی و جناحی. برای بالا رفتن سطح علمی دانشگاه ها نه تنها باید شیوه انتخاب دانشجو به روال عادی گذشته بازگردد بلکه پیشنهاد من این است که انتخاب دانشجو در دوره فوق لیسانس را هم باید به صورت نیمه متمرکز درآورد.
همچنین در این چند سال شاهد اتفاقاتی هم در شیوه انتخاب اساتید، اعضای هیئت علمی و نحوه بازنشسته کردن آنها از دانشگاه بودیم که شامل بازخوردهای بسیاری بود.
قبل از دولت های نهم و دهم روال عادی انتخاب اساتید به این نحو بود که گروه هایی که نیاز به استاد داشتند با مصاحبه و ارزیابی گزینه های برتر آنها را جذب می کردند. اما در حال حاضر کمیته ای وجود دارد که تنها یک نفر از اعضای گروه مربوط در آن حضور دارد و کارکنان اجرایی واداری و نه علمی، مسئولیت انتخاب اساتید را به عهده دارند البته انتخاب نیز از بین افرادی صورت می گیرد که از طرف مقامات بالادستی معرفی شده اند.
این روند باعث حضور استادان ضعیف با پتانسیل های پایین در دانشگاه ها شده است. این گونه حضور در گروه ها منجر به تنش می شود. چراکه در یک گروه اعضایی در کنار هم قرار می گیرند که از نظر سطح علمی با هم بسیار اختلاف دارند. شما فرض کنید شخصی که تا دیروز دانشجو بوده بدون هیچ سابقه ای از تدریس، مشغول تدریس برای دانشجویانی می شود که پیش از این سر کلاس اساتید با تجربه نشسته اند. آنها به راحتی متوجه این تفاوت و پایین بودن سطح علمی اعضای جدید می شوند. از این رو شکایت دانشجو ها از این اساتید به دفتر مدیریت گروه افزایش پیدا می کند. ما امیدواریم این مشکل توسط وزیر جدید و معاونان محترمشان برطرف شود.
آنچه به عنوان یک ایده برای برون رفت از این مشکلات می توانید پیشنهاد دهید چیست؟
مشکلی که در کل سیستم آموزش عالی ما دانشگاه ها را از ابتدای شکل گیری آنها در ایران تا کنون تحت تأثیر قرار داده است مسئله عدم استقلال دانشگاه ها است.
در بیشتر دانشگاه های پیشرفته دنیا، دانشگاه ها غیر دولتی هستند. گرچه از دولت منفک نیستند، از این رو در روند اجرایی دانشگاه شاهد تغییرات کمتری هستیم مثلا گاهی رؤسایی را می بینیم که تا 30 سال در مسند ریاست حضور داشته اند. رؤسایی را که خوب هستند حتی با وجود سن بالایی که دارند از ریاست برکنار نمی کنند، اما در ایران بیشترین دوره ریاست دانشگاه ها به 2 تا 3 سال باز می گردد که بسیار کم است. حتی به عمر یک دولت هم قد نمی دهد. چرا یک رئیس جمهور باید به راحتی بتواند رئیس یک دانشگاه را عزل کند مثل جریانی که اخیراً در دانشگاه های تهران و تربیت مدرس شاهد آن بودیم. آقای احمدی نژاد با تماس تلفنی از آقای رهبر خواستند که جایگاهشان را ترک کنند. اما استثنائاً این عمل با مقاومت مواجه شد.
این جریان ها آسیب پذیری بیش از حد دانشگاه های ما را نشان می دهد. به نظر من دانشگاه های ایران هم باید مانند دیگر دانشگاههای دنیا مستقل اداره شوند یا توسط NGO ها حمایت شوند. در حکومت مردم سالار اسلامی که به نظام شورایی بسیار تأکید شده است این امر تحقق این امر ضروری است.
می توان یکی از مطالبات جامعه ما از دولت تدبیر و امید را بیرون آوردن ساختار علمی دانشگاه ها از این وضعیت و ایجاد یک نظام مردم سالار و مستقل در دانشگاه دانست، تا دانشگاه ها از دخالت های نا بجا و تعرض ها مصون بمانند.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید