1392/5/31 ۱۵:۳۲
منتقدان سياست خاورميانه‌اي امريكا كنايه وودي آلن در «آني هال» را يادآور مي‌شوند كه:«غذاي اينجا با اين پُرسهاي كوچكش واقعا مزخرف است». ایالات‌متحده مقصري در بسياري از گرفتاري‌‌های منطقه تلقي مي‌شود و همچنان متهم به عدم مشاركت كافي در منطقه است، «از پس پرده و از پشت سر هدايت مي‌كند»، نتوانسته از دموكراسي در اين منطقه حمايت كند، نتوانسته مانع كنار گذاشتن دوستانش شود و غيره. با توجه به تمام اين اتهامات كه ايالات متحده طي دهه‌ها براي دخالت در منطقه با آن دست به گريبان بوده اما اين ديدگاه هم هست كه از امريكا مي‌خواهد در داخل بماند و كاري به امور منطقه نداشته باشد. اما منطقه به شدت دنبال «رهبري» است و ایالات‌متحده تنها كشوري است كه ميتواند اين خواسته را بر آورده سازد.
مشكل ایالات‌متحده اختلافات در خاورميانه نيست كه البته اين كشور بايد آنها را شناخته و در مسير بهتري حركت كند بلكه شكاف و اختلاف در خود امريكاست كه اجماع داخلي در مورد بسياري از مسائل سياست خارجي را با مشكل و البته فرسايش مواجه ساخته است. اين اختلافات داخلي همان چيزي است كه باعث شده ایالات‌متحده در تحولات اخير در منطقه در حاشيه قرار بگيرد. امريكا پيش از اين دو گونه موضع در سياست خارجي داشت: واقعگرايانه و آرمانگرايانه. اما نظرات و انديشهه‌ایامروز حول چندين موضع شكل گرفته؛ وضعيتي كه به شدت دنبال رهبري است. ديدگاهي كه بارها از سوي باراك اوباما بيان شده كه «ما به ملت سازي در داخل نيازمنديم» در تركيب با به راه انداختن جنگ از سوي هواپيماهاي بدون سرنشين نشان مي‌دهد كه او در كنار منزوي گرايانِ چپ و راست در مسيري خطا گام برميدارد.
به نظر مي‌رسد يكجانبه گرايي به سرعت در حال تبديل شدن به بين‌الملل گرايي منزوي‌گرايان است. آنچه امريكا نياز دارد همانا ارائه توضيح بهتر به مردم امريكاست كه چرا اين كشور بايد در مشكلات روز افزون خاورميانه درگيرتر شود. اين بدين معنا نيست كه ایالات‌متحده بايد ضرورتا با هر مشكلي درگير شود. خواه امريكا درگير شود يا نشود اما آنچه نياز دارد همانا «سياست» و «خط مشي درست» است. سوريه موردي قابل اشاره و يكي از همين موارد است. وضعيت در اين كشور – كه از سوي بسياري از دانشمندان پيش‌بيني شده است – همچون بيماري مسري است و در حال تبديل شدن به جنگ داخلي و منطقهاي تمام عيار است. ایالات‌متحده به اين فاجعه بين‌المللي با ارائه سلاح هاي سبك به برخي گروههاي شورشي واكنش نشان داد تا سوزني به رژيم بشار اسد بزند و به او استفادهي چند ماه گذشته اش از سلاح شيميايي را يادآور شود.
اين سياستي جدي نيست. كمك نظامي بايد پشتيبان برنامه سياسي باشد نه اينكه يكي به جاي ديگري به كار گرفته شود. يك ماه پيش اندكي اميدي به وجود آمد آنگاه كه جان كري، وزير امور خارجه امريكا تلاش براي يافتن راه حلي به جلو با همكاري روس ها را آغاز كرد. حمايت پايدار و جدي كرملين از اسد سياستي جدي است و نشان مي‌دهد كه اگر امريكا به دنبال پيشرفت و اصطكاك اندك با روسهاست بايد با رهبران روسيه همكاري كند تا اختلافات كاهش يابد به گونه‌اي كه در پايان اين فرآيند، كنفرانس صلحي برگزار شود. درواقع، سياست موفقيت آميز امريكا در خاورميانه معمولا شامل همكاري جدي روس ها هم مي‌شود.
در مقابل، به نظر مي‌رسد مذاكره با روسها در مورد موضوعي مثل برگزاري كنفرانس در ميان طرفهاي درگير براي موافقت بر سر انتخابات به گل نشسته است. اما انتخابات در ستيزهاي فرق‌ه‌اي فقط يك سرشماري است و رژيم اسد و تمام بازيگران ديگر به خوبي مي‌دانند كه سوريه كشوري با اكثريت سني است. هيچ نيازي به انتخابات براي تعيين اين موضوع نيست. آنچه معلوم نيست اين است كه آيا مجموعه‌اي از ترتيبات سياسي آينده وجود دارد كه بر اساس آن طرف ها بتوانند به توافق برسند يا خير. معلوم نيست چراكه تلاشي هم براي آن نشده است. افزون بر اين، دولت اوباما هيچ تلاشي نكرده تا توضيح دهد كه چه مي‌كند و چرا؛ در عوض در تنگنايي عمومي بر سر دشواريه‌اي اين مشكل گرفتار شده است. اما ساخت بناي يادبود براي مشكلاتِ دشوار را كه نمي‌توان سياست دانست.
تبيين اوباما از سياست در سوريه چيزي مثل اين است:«سوريه معضلي سخت است كه به شكلي كنترل نشده رها شده و ميتواند منافع امريكا را در منطقه تهديد كند. هيچ طرفي نمي‌تواند غالب شده و پيروز ميد‌‌ان شود. بنابراين بايد راه حلي مبتني بر مذاكره در مورد ترتيبات سياسي پس از ستيزها وجود داشته باشد. ایالات‌متحده با شركاي منطقهاي و بين‌المللي همكاري خواهد كرد تا سوري ها راهي رو به جلو بيابند. سوريها بايد درك كنند كه كشورشان در آينده به چه خواهد ماند. بنابراين تمام طرفها ميد‌‌توانند راه حلي را ببينند كه ميد‌‌تواند به جاي خشونت از طريق مذاكرات تضمين شود».
پس او بايد اقدامي عملي را اعلام كند كه به اين هدف دست يابد: «امروز، من تيمي از وزارت خارجه تحت امر جان كري را هدايت كردهام تا از پايتختهاي مهم بين‌المللي ديدار كند: در اروپا و كشورهاي اتحاديه عرب و مسكو و تلاش مي‌كند تا بر سر مجموعه اي از اصول كه حول آن سوريها بتوانند به زمينه هاي مشترك دست پيدا كنند با هم توافق كنند» اولين اصل اين ميتواند باشد كه سوريه بايد در چارچوب مرزهاي فعلياش ادامه بقا دهد. اصل ديگر ميتواند اين باشد كه سوريه به دولتي فدرال با خودمختاري منطقه اي وسيع تبديل شود.
اصل سوم اينكه ميتواند شكلي از پارلمان آينده را داشته باشد. و غيره. وقتي روي اين اصول توافق شد، مي‌توان آن را در قالب طرح صلح بين‌المللي ارائه داد. تنها زماني كه يك يا چند طرف حاضر به پذيرش نشدند، آن زمان، زماني است كه بايد تلاش جدي براي مسلح كردن برخي از مبارزان را مد نظر قرار داد. در پايان، راه حل در سوريه به موافقت سوريها در مورد ترتيبات سياسي آينده بستگي خواهد داشت. اما اين خواسته ایالات‌متحده كه اسد يا كنار رود يا از قدرت كنار گذاشته شود مفيد نيست؛ در واقع، اين رويكرد بيش از اسد امريكا را منزوي كرده است. هيچ كس نمي‌تواند انتظار پيوستن به مذاكرات با هدف مرگ سياسي خود را داشته باشد. اما تمام اين همچون آبي زير پل مي‌ماند. كساني هستند كه مي‌گويند بحران سوريه از دو سال پيش مورد توجه قرار گرفته اما اكنون بسيار دير است. دو سال پيش هم كساني همين را مي‌گفتند. اما اگر ایالات‌متحده بتواند با شركاي خود در مورد جزييات يك برنامه سياسي براي آينده كار كند، هنوز هم ميتواند سوريه را نجات دهد البته از اينكه بتواند خود را نجات دهد سخني نمي‌‌گوييم.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید