استراتژيهايي براي مبارزه با القاعده / فريد زكريا

1392/5/31 ۱۵:۲۰

تایم؛ ترجمه‌ی زهرا كريمي: هشدار دولت اوباما درباره توطئهي احتمالي القاعده عليه منافع امريكا در خاورميانه مجموعه اي از انتقادات را در داخل برانگيخته است. براي كساني كه هميشه ترديد داشتند كه پرزيدنت اوباما يك جورهايي مواضعي نرم در جنگ با تروريسم دارد، اين مساله اثبات بيگناهي او بود. ويكلي استاندارد، فاكس نيوز و سرمقاله نويسان وال استريت ژورنال همگي با اغراق مي گفتند كه رئيس جمهور مدعي است القاعده تار و مار شده و موج جنگ كاهش يافته است اما اين هشدار تروريستي ثابت كرد كه چنين نيست. تا حدي، دولت بايد تنها خود را سرزنش كند. وزارت خارجه براي تمام ماه اوت هشداري جهاني در مورد سفر صادر كرد و توضيح داد كه يك حمله تروريستي ممكن است در همه جا رخ دهد. نمايندگان كنگره كه از سوي مقام هاي دولتي آگاه شده بودند اعلام كردند كه اگرچه اهداف القاعده شهرهايي در جهان عرب و آفريقاست اما اين اهداف مي تواند اروپا يا امريكاي شمالي را هم در بر گيرد. (اگر اين هشدار ميتواند يك هشدار جهاني براي سفر باشد پس واقعا هشداري براي سفر نيست بلكه «هشداري وجودي» است كه با هستي كشوري سر و كار دارد.

تایم؛ ترجمه‌ی زهرا كريمي: هشدار دولت اوباما درباره توطئهي احتمالي القاعده عليه منافع امريكا در خاورميانه مجموعه اي از انتقادات را در داخل برانگيخته است. براي كساني كه هميشه ترديد داشتند كه پرزيدنت اوباما يك جورهايي مواضعي نرم در جنگ با تروريسم دارد، اين مساله اثبات بيگناهي او بود. ويكلي استاندارد، فاكس نيوز و سرمقاله نويسان وال استريت ژورنال همگي با اغراق مي گفتند كه رئيس جمهور مدعي است القاعده تار و مار شده و موج جنگ كاهش يافته است اما اين هشدار تروريستي ثابت كرد كه چنين نيست. تا حدي، دولت بايد تنها خود را سرزنش كند. وزارت خارجه براي تمام ماه اوت هشداري جهاني در مورد سفر صادر كرد و توضيح داد كه يك حمله تروريستي ممكن است در همه جا رخ دهد. نمايندگان كنگره كه از سوي مقام هاي دولتي آگاه شده بودند اعلام كردند كه اگرچه اهداف القاعده شهرهايي در جهان عرب و آفريقاست اما اين اهداف مي تواند اروپا يا امريكاي شمالي را هم در بر گيرد. (اگر اين هشدار ميتواند يك هشدار جهاني براي سفر باشد پس واقعا هشداري براي سفر نيست بلكه «هشداري وجودي» است كه با هستي كشوري سر و كار دارد.)
بنابراين غربي ها براي ماه اوت دقيقا بايد چه كنند؟ دولت در اشتراك گذاري اطلاعات جاسوسي خود با دولت هاي خارجي كار درستي انجام داد و به سفارتخانه ها و كنسولگري هاي امريكا هشدار داد و فعاليت هاي ضدتروريستي خود را براي بر هم زدن هرگونه توطئه اي گسترش داد. اما بيانيه عمومي دولت نشانه هايي از هشدارهاي دوران بوش را به همراه داشت: يعني آنقدر تهديد مي كرد تا مردم مضطرب شوند و در عين حال آنقدر بيهوده بود كه كار چنداني از پيش نمي برد.
در مورد بحث بزرگترِ وضعيتِ القاعده، جاي بحث زياد است. القاعده‌ي مركزي – سازماني كه در افغانستان و پاكستان مستقر است – در به داغان شده است. اما انديشه ي القاعده در مكان هاي ديگر همچنان پر زرق و برق باقي مانده است. به ويژه جاهايي كه حكومت واقعا ضعيف است و نمي تواند قلمرو خود را كنترل كند. گروه هاي مرتبط با القاعده به كانون راديكاليسم اسلامي مثل عربستان سعودي سرازير نمي شوند. در عوض آنها در يمن، سومالي، مالي و شمال نيجريه را بر مي گزينند. برخي از اين گروه ها روابطي جدي با القاعده دارند و با اهداف اين گروه اشتراك نظر دارند. ساير گروه ها همچون آن دسته كه در آفريقا هستند به جنگ سالاراني مي مانند كه از اين عنوان براي صيقل دادن به نام خود استفاده مي كنند.
بنابراين ايالات متحده چه استراتژيي بايد در برابر اين گروه هاي كوچك در دولت هاي ضعيف اتخاذ كند؟ سه مسير احتمالي وجود دارد. اولين مسير، «استراتژي جامع ضد شورشي» است از نوعي كه ژنرال ديويد پترائوس در عراق و (تا حدي كمتر) در افغانستان به اجرا در آورد. اما آيا كسي بر اين باور هست كه اعزام هزاران نيروي امريكايي به اين كشورها ايده اي هوشمندانه است؟ آيا كسي فكر مي كند كه نگه داشتن نيروهاي بيشتر در افغانستان باعث به لرزه افتادن تروريست ها در مالي شود؟ چنان كه مايكل هايدن رئيس سيا در دوران جورج بوش خاطرنشان ساخته است، يك تعادل ظريف ميان چند چيز وجود دارد: تعادل ميان فعاليت هاي بسيار اندك در اين كشورها و فعاليت هاي بسياري كه بر اهميت اوباش محلي، امريكاييزه كردن نارضايتي هاي محلي و ايجاد تهديد جهاني كه واقعا وجود ندارد اغراق مي ورزد.  
دومين مسير، استراتژي «ضد تروريسم» است يعني استفاده از هواپيماهاي بدون سرنشين، موشك ها، نيروهاي ويژه و ساير ابزارهاي ديگر براي مختل كردن فعاليت هاي گروه هاي مرتبط با القاعده. با هر معياري كه حساب كنيد دولت اوباما در اين جبهه تهاجمي عمل كرده است. اوباما در هر سال بيش از دوران رياست جمهوري بوش از هواپيماهاي بدون سرنشين استفاده كرده است. در واقع، بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه استراتژي ضد تروريسم اوباما بسيار تهاجمي بوده است. گريگوري جانسون – نويسنده گزارش مفصل از جنگ امريكا در يمن – استدلال مي كند كه هواپيماهاي بدون سرنشين در آن كشور بيش از اندازه مورد استفاده قرار گرفته و واكنش هاي منفي قابل ملاحظه اي را برانگيخته است. او خاطرنشان مي سازد كه هواپيماهاي بدون سرنشين در افغانستان و پاكستان بهتر عمل كرده است چراكه مردمي كه كشته مي شوند اغلب خارجي بوده اند؛ يعني بيشتر شبه نظاميان عرب بودند تا بومي هايي با روابط عميق در اجتماعاتشان.
سومين رويكرد احتمالي به اين تهديدِ جديدِ تروريسم همانا تلاش براي واداشتن دولت هاي محلي براي مبارزه با تروريسم هاست. اما مكان هايي كه گروههاي القاعده در آنجا رشد يافته اند (مثل سومالي و يمن) - در تعريف -  تقريبا غير قابل كنترل هستند. در عين حال، تنها ايالات متحده از فناوري، موشك ها و نيروهايي براي بر هم زدن توطئه هاي تروريستي كه در اين كشورها طرح ريزي مي شود برخوردار است. با اين حال، بهترين سياست در بلند مدت دخيل كردن بومي هاي محلي است چراكه آنها به شكل موثرتري مي توانند جنگ بلندمدت عليه شبه نظاميان را در سرزميني كه شناخت بهتري نسبت به آن از هر خارجي ديگري دارند به انجام رسانند. همچنين مسلمانان هم بايد دخيل شوند چراكه آنها به موثرترين شكلي مي توانند به نبرد با القاعده در حوزه انديشه بروند. ايالات متحده مي تواند با مشروعيت بخشيدن و ظرفيت دادن به اين دولت ها به شيوه هاي مختلف ياري رساند، اصلاحات را تشويق كند و كمك و فناوري هاي جديد را در اختيار آنها بگذارد. البته، اين نرم ترين استراتژي در ميان اين سه استراتژي است و اگر اوباما اين استراتژيها را كاملا دنبال كند احتمالا آتش منتقدان خود را مهار خواهد كرد.