با کدام استدلال؟ / رضا منصوری

1392/5/14 ۱۱:۴۰

در چند روز اخیر و همزمان با آغاز به کار دولت جدید، خبرهایی مبنی بر احتمال انحلال معاونت علمی و فناوری در دولت جدید به گوش می‌رسد. البته لازم به ذکر است که موضوع انحلال این معاونت بحث جدیدی نیست و از مدت‌ها پیش مطرح بوده است.

در چند روز اخیر و همزمان با آغاز به کار دولت جدید، خبرهایی مبنی بر احتمال انحلال معاونت علمی و فناوری در دولت جدید به گوش می‌رسد. البته لازم به ذکر است که موضوع انحلال این معاونت بحث جدیدی نیست و از مدت‌ها پیش مطرح بوده است. در اوایل تاسیس این معاونت، بحث‌هایی درباره لزوم وجود یا عدم‌لزوم چنین معاونتی به شدت مطرح بود، ولی بعدها کم‌کم از شدت آن کاسته شد. در شرایطی که یک‌بار دیگر این بحث‌ها مطرح و شدت گرفته است، نگرانی‌هایی را درباره سرنوشت احتمالی آن و احیانا تصمیم‌گیری‌های عجولانه و شتاب‌زده درباره آن پدید آورده است.

 درباره تاسیس نهادها و سازمان‌های مدنی باید گفت چنین سازمان‌هایی را نه باید سریع و بدون ارزیابی تاسیس کرد و نه در صورت تاسیس‌کردن و مواجهه با مشکل، به سرعت تعطیل کرد. هم تاسیس و هم تعطیلی چنین نهادهایی نیازمند بررسی ابعاد و وجوه مختلف و ارزیابی پیامدهای احتمالی آن است. خوشبختانه یا متاسفانه نمونه‌هایی از تعطیلی‌های بدون ارزیابی وجود دارد که پیامدهای این تعطیلی، بعدها گریبانگیر ما شد. برای مثال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، یک‌شبه تعطیل شد، اما اکنون و با توجه به پیامدهای ناخواسته آن، مجلس تصویب کرد که دوباره احیا شود.
 
با توجه با این خاطره‌های ناخوشایند، اینجانب به شدت مخالف آنم که این معاونت به یکباره و بدون توجه به کارکردها و نیاز به آن، تعطیل شود. تعطیلی چنین معاونتی می‌تواند هزینه‌های بسیار سنگینی بر ما تحمیل کند زیرا خود این معاونت شامل بخش‌ها و زیرمجموعه‌های زیادی است که هر کدام از آنها اساسنامه، شرح وظایف و کارکردهای خاص خودشان را دارند و تعطیلی آنها ممکن است مشکل‌ساز شود.

البته گفتنی است برخی موافقان تعطیلی این معاونت بر این باورند که برخی از وظایف این معاونت، با وزارت علم همپوشانی دارد و به همین دلیل، وظایف و فعالیت‌های این دو، موازی است. در اینجا باید تاکید کرد که حتی با فرض وجود وظایف و عملکرد موازی دو نهاد یا سازمان، تعطیلی راه‌حل درستی محسوب نمی‌شود. اصولا برای حل مشکل هیچ نهاد یا سازمانی نباید آن را تعطیل کرد بلکه باید به نحوی خود مشکل را حل کرد. برای مثال در این مورد خاص کارشناسان معاونت و وزارت علوم می‌توانند ضمن هماهنگی با یکدیگر، وظایف و فعالیت‌های خود را به دقت تعریف و از یکدیگر تفکیک کنند تا از بروز فعالیت‌های موازی پیشگیری شود و این تعارضات از بین برود.

با توجه به اینکه هم معاونت و وزارت علوم، زیرمجموعه دولت است، مذاکره آنان با یکدیگر کار بسیار ساده و آسانی است، اما طی هشت سال گذشته چنین مذاکره‌ای صورت نگرفت.

البته این گفته‌ها، اصلا به این معنی نیست که این معاونت را تحت هیچ شرایط و وضعیتی نباید تعطیل کرد بلکه تاکید بر این است که اگر قرار بر تعطیلی چنین معاونتی باشد، نیازمند مدت‌ها کار پژوهشی است که دست‌کم دو، ‌سه سالی طول می‌کشد.

یعنی اگر قرار بر تعطیلی این معاونت باشد، باید مشخص کرد که با هر کدام از بخش‌ها و زیرمجموعه‌های آن (که اساسنامه و شرح وظایف متفاوتی دارند)، چه باید کرد. به بیان دیگر کارشناسان باید درباره چگونگی فرآیند تعطیلی آن تصمیم‌گیری کنند. امیدوارم این معاونت باقی بماند و همان‌طور که این دولت، دولت «تدبیر» و «اعتدال» نام دارد، در تصمیم‌گیری‌ها نیز، با تدبیر و هوشمندانه عمل کند. بنابراین تاکید مجدد ضروری است که اگر بین نهادها، موازی‌کاری وجود دارد، می‌توان با برگزاری نشست‌های تخصصی و مذاکره، این تعارض‌ها را از بین برد و اگر تصمیم نهایی بر این است که معاونت تعطیل شود، این تصمیم‌گیری باید مبتنی بر تدبیر باشد تا در آینده مشکلات ناخواسته‌ای را پدید نیاورد.