1392/5/6 ۱۳:۳۵
زهرا سلیمانی اقدم- ماسیمو پیلیوچی، رئیس دپارتمان فلسفه در CUNY کالج لمان در نیویورک و سردبیر نشریه «فلسفه و نظریه در زیست شناسی» است . وی در یکی از جدیدترین یادداشت های خود در وبلاگش با عنوان «پیشرفت در فلسفه: مسئله گتیه» (Progress in philosophy: the Gettier case) با استفاده از مسئله گتیه استدلال کرده است که برخلاف بعضی نظرات در فلسفه همچنان پیشرفت رخ می دهد.
او در ابتدای یادداشت خود می نویسد «من مشغول نوشتن کتابی برای شیکاگو پرس بودم مبنی بر اینکه آیا فلسفه می تواند پیشرفت کند و چگونه می تواند؟ جواب کوتاه من به این سوال بله است. اما مسیر پیشرفت فلسفه متفاوت از مسیر پیشرفت علوم است.»
این فیلسوف معتقد است که در فلسفه بر خلاف علم، عرصه منطق است که مورد بازرسی قرار می گیرد و این طور نیست که اطلاعات جدید با داده های جدید به وجود بیاید. می بایست در نظر بگیریم که عرصه استدلال منطقی بسیار فراخ تر از رخدادهای فیزیکی است. با این حال، در فلسفه نیز که متهم به عدم پیشرفت در طول ۲۵۰۰ سال شده است (از سوی اشخاصی چون لارنس کراوس و استفن هاکینگ)، پیشرفت رخ می دهد. منتها این پیشرفت به شکل خاصی است.
او برای اثبات ادعای خود مسئله گتیه را مثال می زند و با بررسی آن شرح می دهد که این مسئله، یک ایراد اساسی و بنیادین به مفاهیم معرفت شناسی (اپیستمولوژی) وارد کرده است. (گتیه فیلسوفی است که با به میان آوردن مسئله گتیه در فلسفه قرن بیستم تحولی غیر منتظره ایجاد کرد. از زمان افلاطون تا قرن بیستم، فیلسوفان دو شرط را برای داشتن شناخت از یک گزاره لازم می‌دانستند. یکی مسئله‌ی "صدق" به این معنی که گزاره صحیح باشد و دوم مسئله‌ی "موجه بودن" اعتقاد و باور فرد به صحت آن گزاره است. سالیان متمادی فلاسفه این شروط را برای شناخت، لازم و کافی می‌دانستند تا این که گتیه با مطرح کردن موارد نقضی کفایت این دو شرط را برای شناخت، زیر سوال برد.)
وی در ادامه توضیح می دهد که مسئله گتیه، بحثی در نحوه تعریف دانش (knowledge) است. اینکه ما چه چیز را بایستی دانش تعریف کنیم. این معضل را در ابتدا افلاطون با شرط «باور صحیح موجه» حل کرد. به زبان ساده، باوری که نه تنها صحیح است بلکه دارای شاهدی موجه هم هست. اما مسئله گتیه مانعی بر سر این تعریف است. این مسئله به صورت ساده چنین است: تصور بکنید که شما می دانید علی دوست شما، نامه هایی با آدرس تهران می¬فرستد و روی قبض برق او نوشته تهران. شما می توانید نتیجه بگیرید که او در شهر تهران و استان تهران زندگی می کند که نتیجه گیری درست بر اساس داده هاست. اما متوجه می شوید او ساکن استان تهران است نه شهر تهران، و او در ورامین زندگی می کند. شما در بخش اول، اشتباه کرده اید. اما ایرادی به باور صحیح موجه وارد نیست چون تنها یکی از دو شرط کافی است (نتیجه گیری شما موجه بود ولی صحیح نبود). مشکلی وقتی پیش می آید که به دومین بخش نتیجه تان توجه بکنید. با اینکه شما فرض صحیحی نداشتید، ولی نتیجه درستی گرفته اید. این باور هم موجه است (اگر علی در تهران زندگی بکند پس در استان تهران هم هست) و هم صحیح. در واقع ما باور صحیح موجه داریم که بر پیش فرض نادرست بنا شده است. اگر هنوز متوجه وخامت اوضاع نشده اید، توجه بکنید که شما دانشی دارید که بر پایه پیش فرض غلط بنا شده!
البته ماسیمو پیلیوچی راه حل هایی را به تفصیل در یادداشت خود بیان می کند ولی اصل موضوع این است که در این مسیر هر کسی به نوعی تلاش کرده است تا مشکل را حل کند. مثلا عده ای گفته اند که ایرادی ندارد که ما باورهایی بر پایه فرض های نادرست داشته باشیم. عده ای گفته اند که می بایست به تعریف افلاطون، یک گزاره «منهای گتیه» اضافه بکنیم و همچنین راه حل هایی متنوع دیگری مطرح شده است.
او در پایان از این بحث، چند نتیجه می گیرد اول اینکه؛ درک بهتر پیچیدگی های سوال فریبنده و ساده¬ی: دانش چیست؟ دوم؛ امکان کشف حساب های جایگزین از دانش و مفاهیم مرتبط. سوم؛ وجود تعدادی گزینه هنوز پابرجا، که برخی از آنها امیدوار کننده تر از دیگران هستند و در آخر اینکه؛ نیاز است تعدادی از احتمالات را دور ریخت زیرا وقتی آنها را تحت بررسی دقیق قرار می دهید کارایی ندارند. اما اصل موضوع این است که در فلسفه، پیشرفت یعنی همین. یعنی بدون
انتظار حل شدنی یکباره، تنها حالت های جدید مورد بررسی قرار بگیرند. پس فلسفه نیز پیشرفت می کند.
------------------------------------------------------------------------ منابع : http://en.wikipedia.org/wiki/Massimo_Pigliucci
http://rationallyspeaking.blogspot.com/2013/07/progress-in-philosophy-gettier-case.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Edmund_Gettier
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید