اشتغال در دولت احمدی نژاد چقدر ايجاد شد؟ / مژگان جعفري

1392/4/30 ۱۲:۰۳

اولين آمار مطرح شده از سوي رييس جمهور منتخب در مجلس به چالش جدي ميان دولت روحاني و دولت احمدي نژاد تبديل شد. از روزي که حسن روحاني آماري در خصوص ميزان اشتغال در سال هاي اخير مطرح کرد، مقامات دولت احمدي نژاد در پي پاسخگويي و دفاع از خود برآمده اند. در تازه ترين اظهارنظرها ديروز وزير کار نيز نسبت به مساله واکنش نشان داده و رقم اشتغالزايي در دولت هاي نهم و دهم را 7 ميليون فرصت شغلي عنوان کرد .

اولين آمار مطرح شده از سوي رييس جمهور منتخب در مجلس به چالش جدي ميان دولت روحاني و دولت احمدي نژاد تبديل شد. از روزي که حسن روحاني آماري در خصوص ميزان اشتغال در سال هاي اخير مطرح کرد، مقامات دولت احمدي نژاد در پي پاسخگويي و دفاع از خود برآمده اند. در تازه ترين اظهارنظرها ديروز وزير کار نيز نسبت به مساله واکنش نشان داده و رقم اشتغالزايي در دولت هاي نهم و دهم را 7 ميليون فرصت شغلي عنوان کرد .

    شبهه در خصوص ميزان واقعي اشتغالزايي خالص در دولت نهم و دهم، نخستين بار، چند ماه قبل و در 25 فروردين 92 در برنامه تلويزيوني« پايش» توسط مسعود نيلي مطرح شد، در اين برنامه مسعود نيلي براي اولين بار به عدد جنجالي 14 هزار اشتغالزايي خالص سالانه طي سال هاي اخير اشاره کرد.

    نتايج آمارهاي ارائه شده توسط نيلي که از گزارش هاي رسمي مرکز آمار ايران و مقايسه نرخ اشتغال خالص در گزارش سرشماري نفوس و مسکن سال 85 با سال 90 به دست آمده بود، با تکذيب از سوي مسوولان دولتي و مقامات وزارت کار روبه رو شد. بر اساس آمارهاي منتشر شده توسط مرکز آمار در گزارش هاي مربوط به سرشماري نفوس و مسکن، در فاصله زماني 85 تا 90 تنها حدود 70 هزار نفر به رقم خالص اشتغال افزوده شده است که با تقسيم اين عدد در 5 سالي که بازه زماني اين سرشماري است، رقم سالانه 14 هزار اشتغالزايي خالص به ازاي هر سال به دست مي آيد. رقم اشتغالزايي که البته مسوولان دولتي آن را منکر شدند.

    نخستين واکنش ها به رقم واقعي اشتغالزايي در 25 فروردين 92 در برنامه پايش توسط مسعود نيلي مطرح شد. در اين برنامه مسعود نيلي با ارائه نمودارهايي، ميزان اشتغال ايجاد شده در دولت هاي قبلي را با دولت فعلي مقايسه کرد و براي اولين بار به عدد جنجالي 14 هزار اشتغالزايي خالص سالانه طي سال هاي اخير اشاره کرد.

    وزارت کار به اظهارات نيلي پاسخ هايي داد، واکنش وزارت کار چند وجه داشت، در يک وجه از اين واکنش وزارت کار ارقامي پراکنده در خصوص اشتغال ايجاد شده توسط دولت ارائه داد، در بخش ديگري از پاسخ خود وزارت کار تخميني در خصوص فرصت هاي شغلي ايجاد شده ارائه كرد که بر آمارهاي مرکز آمار ايران در خصوص نرخ بيکاري، درصد جمعيت فعال و نرخ مشارکت اقتصادي مبتني بود و در آخرين وجه پاسخ هاي خود به اظهارات نيلي وزارت کار صحت و اعتبار آمارهاي مرکز آمار ايران را زير سوال برد.

    
    معيارهاي دوگانه
    اما نكته اصلي پاسخ وزارت کار به اظهارات نيلي در پاسخي بود که از طريق تخمين و بررسي آمارهاي مرکز آمار به آن دست يافته بود، آمارهايي که در ماه هاي قبل و بعد از اين اظهارات به کرات توسط مسوولان اين وزارتخانه زير سوال رفتند. در حقيقت وزارت کار مدعي شد که با در نظر گرفتن اين که نرخ بيکاري در طول اين دوره افزايش قابل توجهي نداشته است، اشتغالزايي دولت نمي توانسته اين چنين ناچيز باشد و به عبارتي با استناد به آمارهاي مرکز آمار ايران بايد چيزي در حدود 5/2 ميليون فرصت شغلي ايجاد شده باشد تا نرخ بيکاري در رقم فعلي آن محقق شود. اين استناد به آمارهاي مرکز آمار و تخمين فرصت هاي شغلي ايجاد شده بر اساس آن در حالي صورت پذيرفت که علي اکبر لبافي معاون توسعه اشتغال وزارت کار به کرات در اظهارات خود آمارهاي مرکز آمار در خصوص بيکاري و اشتغال را زير سوال برده بود، وي در اظهارات خود تاکيد کرده بود که به مرکز آمار پيشنهاد شده آمار و نرخ بيکاري را که در قالب نمونه آماري ارائه مي شود، راستي آزمايي کند. وي همچنين گفته بود خود اظهاري روش مناسب و مبناي دقيقي براي گزارش نيست. وي در سخنان خود تاکيد کرده بود که لازم است صحت آمارهاي مرکز آمار به تاييد مجدد برسد، همچنين نکته قابل توجه ديگر اين است که آمارهاي مورد استناد مسعود نيلي نه نمونه گيري هاي فصلي مرکز آمار در خصوص نرخ بيکاري و اشتغال بلکه نتايج سرشماري نفوس و مسکن سال 90 و مقايسه آن با سال 85 بوده است که به لحاظ دقت آماري بسيار معتبر تر از نمونه گيري است.

    
    اظهارات روحاني و واکنش هاي تازه
    چندي قبل رييس جمهور منتخب، حسن روحاني، در جريان حضور خويش در مجلس به آمار ارائه شده از سوي مرکز آمار که پيش از اين توسط مسعود نيلي در برنامه پايش منتشر شده بود، اشاره کرد و گفت: از سال 85 تا 90 رقم شاغلان سالانه 14 هزار نفر بوده است. اين آمار اشتغال سال هاي اخير کشور ما است. همين ارقام به اختصار کافي است که شرايط کشور ما را نشان دهد.

    اظهارات رييس جمهور منتخب البته بي بازخورد نبود، به فاصله يک روز معاون رييس جمهور با انتقاد از اظهارنظر اخير رييس جمهور منتخب مبني بر ايجاد سالانه تنها 14 هزار شغل در طول فعاليت دولت نهم و دهم از ارائه گزارش کامل اشتغال آفريني دولت احمدي نژاد تا چند روز آينده توسط وزارت کار خبر داد. مير تاج الديني گفت: در جلسه هيات دولت هر يک از وزرا اطلاعات صريح و روشني درباره ميزان اشتغال ايجاد شده در حوزه کاري خود ارائه کردند. وي همچنين تاکيد کرد: گزارشي درباره عملکرد دولت در حوزه هاي مختلف آماده شده است که منتشر مي شود و به عنوان سند باقي مي ماند. مير تاج الديني در اين گفت وگو اظهار کرد: برخي گفته اند در دولت هاي نهم و دهم به طور ميانگين سالانه 14 هزار شغل ايجاد شده است، در حالي که اين آمار از اشتغالزايي در استان هاي کوچک ما نيز کمتر است به طوري که در برخي استان ها سالانه 100 هزار شغل ايجاد شده است، نمي دانم چرا برخي اين آمارها را ارائه کرده اند. يک روز بعد از اظهارات مير تاج الديني، رحيمي معاون اول رييس جمهور نيز نسبت به اظهارات روحاني واکنش نشان داد و گفت اين روزها عملکرد شورا را ضعيف و آمار اشتغال را بسيار پايين اعلام کرده اند، تنها کميته امداد ظرف دوسال اخير 600 هزار فرصت شغلي ايجاد کرده است، روز گذشته نيز وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي اعلام کرد: در زمان فعاليت دولت هاي نهم و دهم 7 ميليون شغل در کشور ايجاد شد، وي همچنين حمايت از بنگاه هاي زودبازده اقتصادي و ايجاد اشتغال پايدار را از جمله رويکردهاي اصلي دولتمردان ذکر کرد.
    
    تنها فرض ممکن
    برخي کارشناسان بر اين نکته تاکيد مي کنند که رقم اشتغالزايي مورد نظر تنها در صورتي مي تواند با آمارهاي منتشر شده توسط مرکز آمار در خصوص رقم اشتغال خالص سرشماري نفوس و مسکن به نوعي به سازگاري برسد که چيزي در حدود 2/5 ميليون فرصت شغلي که دولت ادعا دارد ايجاد کرده است، به صورت همزمان از بين رفته باشند، به عبارتي فرآيند تخريب فرصت هاي شغلي، سبب خنثي شدن تاثير فرصت هاي شغلي ايجاد شده در رقم اشتغال خالص شود، فرضي که بدون شک با در نظر گرفتن رقم بسيار بزرگ 2/5 ميليون فرصت شغلي، بسيار بعيد به نظر مي رسد.