گزارش دبا از نشست انتزاع در نقاشي معاصر ايران

1392/4/17 ۱۱:۲۵

پويا آريانپور هنرمند نقاش معتقد است جهاني انديشيدن براي هنرمندان ايراني كه زير فشارهاي بسياري هستند، نمي‌تواند محقق شود به همين خاطر ايراني انديشيدن در حال حاضر براي هنرمندان وطني لازم است. نشست انتزاع در نقاشي معاصر ايران با حضور مصطفي دشتي، پويا آريانپور و بيتا وكيلي عصر در گالري ايده برگزار شد.

پويا آريانپور هنرمند نقاش معتقد است جهاني انديشيدن براي هنرمندان ايراني كه زير فشارهاي بسياري هستند، نمي‌تواند محقق شود به همين خاطر ايراني انديشيدن در حال حاضر براي هنرمندان وطني لازم است.

نشست انتزاع در نقاشي معاصر ايران با حضور مصطفي دشتي، پويا آريانپور و بيتا وكيلي عصر در گالري ايده برگزار شد.

به گزارش دبا سایت مرکز دایره المعارف از این نشست، در ابتدا محمود نورايي مجري و كارشناس اين نشست با ارائه توضيحاتي از شكل‌گيري انتزاع در هنر، بر اساس روند تاريخي گفت: هنر تا قرن 17 كه عصر خردگرایی است، همواره زیرشاخه فلسفه محسوب می‌شد و بدون آبشخور فلسفه هنر قابل بررسی نیست. اما در قرن 18 همزمان با عصر روشنگری که زمینه‌های نقد و انتقاد بر اساس آموزه‌هاي كانت مطرح شد، هنر خود را از فلسفه جدا و همراه با بنيان‌هاي فلسفه كرد. در این عصر هنرمندان با نشان دادن اندیشه زیباشناسانه فلسفی، در پی معرفی خود برآمدند كه اين رويه با شکستن قواعد هنری در آثارهنري آغاز، تا هنرمند به بیان خود در عصر هنري برسيد. اما در قرن 19 علم روانشناسي پاي به عرصه ظهور گذاشت و از همين روي توجه جهان را كه فلسفه به دنيا بيروني رهنمود مي كرد به دنياي دروني انسان سوق داد.

وي افزود: نگاه به درون و كشف حقيقت نهفته در وجود انسان، به يكباره موضوع باب ميل هنرمنداني شد كه در پي بيانگري خود در آثار هنرهايشان بودند. اين جريان در قرن بیستم كه قرن مدرنيستي است، با تثبيت علم روانشناسی و روانکاوی؛ هنر، فلسفه و روانشناسی را در يك راستا قرار مي دهد و در همين قرن است كه بيشترين مكتب‌هاي هنري پديد مي‌آيد كه كمال يافته‌ترين آنها هنر انتزاعي است.

در ادامه اين نشست مصطفي دشتي هنرمند نقاش با ارائه برخي از آثار خود در مورد شيوه نگاهش به هنر انتزاعي پرداخت و گفت: من نگاهم در نقاشي همواره به طبيعت بوده است و طبيعت را از زاويه ديد خود ترسيم كرده‌ام. اين نگاه در طي سال‌ها فعاليتي كه داشتم به سمت كمينه‌گرايي سوق پيدا كرد و به انتزاعي كه مي‌خواستم نزديك‌تر شدم.
اين هنرمند نقاش توضيح داد: آثار اوليه‌ام كه شامل مجموعه «كناره جاده‌ها» مي شود يك نقاشي فيگوراتيو است كه خاطره و حادثه‌اي را به نمايش مي‌گذارد، اما اين روند با كم كردن عناصر و فيگورها به مجموعه «بيابان‌ها» رسيد كه انتزاع در اين دوران خود را نشان مي‌دهد. در آثار متاخرم كه مجموعه «شب» هستند اين انتزاع  به بيان شخصي‌تر رسيده و يك حس چشم‌نواز را ارائه داده است.

دشتي در پاسخ به اين سوال كه روند انتزاع در آثارش از جريان هنر مدرنيستي گذشته و بيان مفهومي‌تري به خود گرفته است گفت: در زمان نقاشي من بوم، رنگ و جريان حسي خود را دنبال مي‌كنيم و در پي بيان مفاهيم پيچيده فلسفي نيستم. اين مسئله كه هنر در بين كدام مكاتب مختلف قرار مي‌گيرد و دسته‌بندي مي‌شود مسئله‌اي است كه منتقدان و تاريخ‌نگاران هنري آن را مورد توجه قرار مي‌دهند. اما معتقدم هنر و هنرمند در پي بيانگري است و هنرمند نمي‌توانند در مورد آثار خود و نوع نگاهشان سخن بگويند. البته همواره در تاريخ هنر فيلسوف هنرمنداني بودند كه توانستند اين مسئله را راهبري كنند و به همين خاطر است كه شاهد تولد «ايسم‌ها» در هنر هستيم.

در ادامه اين نشست پويا آريانپور از نقاشان جوان و به نام هنر انتزاعي به معرفي آثار خود پرداخت و با ارائه توضيحاتي در زمينه  مجموعه‌هاي مختلفي كه ارائه كرده است پرداخت. اين هنرمند كه در مجموعه‌هاي همچون، «خاكستري‌ها»، «قرمزها»، «ديناميك»، «شاهد و درد» و.... نوعي نگاه انتزاعي به پيكره گياهي و انساني داشته؛ در اين‌باره توضيح داد: در دورهاي مختلف كاري‌ام نگاه به نوعي پيكره كه در ميان اندام انساني و گياهي قرار دارد توجه داشتم. نگاه در اين آثار به نوعي انسان محور است و در نبض اصلي تابلوها يك نوع ستون فقرات ديده مي‌شود. حال در برخي مواقع وضوح اين نشانه‌ بيشتر است و در برخي مواقع كمتر مي‌شود.

اين هنرمند با اشاره به تاثيري كه او از محيط اطرافش مي‌گيرد و در آثارش نمود پيدا مي‌كند، گفت: هر هنرمندي از محيط پيراموني‌اش به شكلي تاثير مي‌پذيرد، اين تاثير براي برخي به شكل بصري اتفاق مي‌افتد و براي برخي ديگر به صورت ذهني؛ من همواره بيشتر از آن كه تاثير بصري از جهان پيراموني‌ام دريافت كنم، از طريق صدا تاثير مي‌گيرم. عنصر صدا در ذهن من حالتي بصري به خود مي‌گيرد و مي‌توان اين تاثيرپذيري را در آثارم كه نوعي نبض و ضربان دارد را به خوبي مشاهد كرد.

اين نقاش كه هفته گذشته در حراج تهران اثري از او به مبلع 22 ميليون تومان فروش رفته، در پاسخ به سوالي كه در هنر معاصر جغرافيا و محل زيست هنرمند چه تاثيري مي‌تواند بر اثر هنري او داشته باشد گفت: اين مسئله زاوياي مختلفي براي بررسي دارد كه هنوز پاسخ درستي براي آن ارائه نشده است. زيرا اينكه مرزها مي‌توانند هنر را در دسته‌هاي مختلف قرار دهند و يا اين فرهنگ‌ها هستند كه مي‌توانند هنر را بومي يا جهاني كنند، پاسخ درستي ارائه نشده است. اما مي‌توان در مورد جغرافياي ايران و اين كه ايراني  بودن در اثر هنري چقدر مهم است در حال حاضر عنوان كرد، خيلي مهم است. زيرا ما در منطقه جغرافيايي قرار داريم كه با فشارهاي مختلفي از جمله سياست، اقتصاد، شرايط اجتماعي وخرده فرهنگ‌ها روبرو هستيم و بر همين اساس ايراني انديشيدن براي ما مهم است؛ اما مي‌شود زماني كه اين جبرها برداشته شود جهاني‌تر به ارائه اثر بپردازيم.

وي افزود: اين مسئله را مي‌توان در اروپا شاهد بود كه در دوراني كه اتحاديه اروپا شكل نگرفته بود ما با هنرهاي منطقه‌اي با فرهنگ‌هاي خاص روبرو بوديم و امروز با برداشتن جبرهاي سياسي و اجتماعي وهمچنين مرزهاي جغرافيايي، هنر جهاني‌تري را شاهد هستيم.

در پايان اين نشست بيتا وكيلي از هنرمندان جوان هنر انتزاعي به ارائه توضيحاتي در مورد آثارش پرداخت و گفت: من همواره در سير تكاملي آثارم بالعكس نقاشان انتزاعي كه از فيگور به سمت كمينه‌گرايي و انتزاع رفتن، از انتزاع شروع و رفته رفته بر عناصر بصري آثارم افزودم. در دوران ابتدايي كارم من نگاهي از بالا به زمين داشتم كه در ميان لايه‌هاي ابرها و فضايي مه اندود قرار داشت. اين نگاه كم كم به زمين نزديك‌تر شد و من از ارتفاع كمتري به جهان پيراموني نگاه كردم؛ در همين دوران نيز عناصر ديگري همچون خزه، برگ، و مواد طبيعي به آثارم افزوده شد. همچنين در اين مجموعه آثار فرم‌هاي جنيني نيز نمود پيدا كردند.

اين هنرمند نقاش در مورد آثار متاخر خود گفت: در آثار متاخرم بر اساس مسافرتي كه به آمريكا داشتم و تحت تاثير فضا و ساختمان‌هاي بلند آنجا كه فرهنگي متفاوت با ما دارند. در آثارم نوعي مواد فلزي حاضر آماده، كه به نوعي تداعي‌كننده آن فضاهاي شهري هستند در آثارم نمود پيدا كرد. در اين دوران نيز زاويه نگاهم را به زمين نزديكتر كردم و اين بار فرم‌هاي جنيني به فيگورهايي انتزاعي رسيد.

وكيلي كه در حراج تهران اثري از مجموعه «شهريور» او با ركورد 22 ميليون به فروش رفت در پاسخ به سوالي در مورد اينكه در آثارش نوعي جنسيت وجود دارد گفت: اينكه جنسيت در آثار من مشاهده مي‌شود از روي تعمد نيست بلكه بر اساس حسي است كه من به اثر هنري دارم. نقاشي انتزاعي از آنجا كه بر احساس هنرمند شناور است، خوب بر همين اساس در آثار من به عنوان يك نقاش زن اين حس مستتر مي‌شود و از لحاظ تكنيكي نيز از آنجا كه هنرمندان زن در ارائه اثر وسواس بيشتري دارند و بر روي اثر خود بيشتر كار مي‌كنند اين حس براي مخاطب نيز قابل مشاهده مي‌شود.

لازم به يادآوزي است گالري ايده به منظور ايجاد گفتمان هنري در جامعه هنري سلسله نشست‌هاي را با موضوعات مختلفي برگزار مي كنند كه تاكنون نشست، «مينيماليسم در مد»، «تاريخ هنر جهان» و «انتزاع در نقاشي معاصر» را برگزار كرده است. اين گالري پس از ماه مبارك رمضان نشست بررسي «خط در نقاشي ايران» را نيز برگزار خواهد كرد.