فارین پالیسی: ارتش را دريابيد

1392/4/16 ۲۳:۰۹

دولت اوباما در بحبوحه ي تحولات مصر با چالشي سخت دست به گريبان است. اين كشتي طوفان زده تنها با آرامش به ساحل امن خواهد رسيد و اين ساحل امن هم همانا حلقه رابط ميان واشنگتن و قاهره يعني «نيروهاي مسلح» مصر است. ارتش مصر در حال حاضر بازيگري كليدي در قاهره است؛

در هنگامه بحران، ارتش مصر بهترين دوست ماست

ارتش را دريابيد / مارتين ايندايك*/

 مارتين ايندايك*، ترجمه: محمد حسين باقي : دولت اوباما در بحبوحه ي تحولات اخيرِ مصر با چالشي سخت دست به گريبان است. اين كشتي طوفان زده تنها با آرامش به ساحل امن خواهد رسيد و اين ساحل امن هم همانا حلقه رابط ميان واشنگتن و قاهره يعني «نيروهاي مسلح» مصر است. ارتش مصر در حال حاضر بازيگري كليدي در قاهره است؛ تنها بازيگري كه ايالات متحده همچنان مي تواند بر آن نفوذ داشته باشد. ارتش امريكا روابطي قوي با همتايان مصري خود دارد و اين مهم در طول دهه ها همكاري نزديك شكل گرفته است. افسران مصري به دليل اينكه نيروها و تجهيزاتشان از سوي امريكايي ها تجهيز شده به شدت به كمك هاي نظامي ارتش امريكا وابسته اند. ما بايد از طريق كانال هاي خصوصي، پنهاني و نظامي با آنها ارتباط داشته باشيم تا آنها بتوانند به سرعت گذاري آبرومندانه به حكومت غير نظامي  و دموكراتيك را برقرار سازند چرا كه بدون اين روش، قوانين امريكا قطع يا كاهش كمك به كودتاگران را ديكته مي كند. برخي سياستمداران امريكايي خواهان اين هستند كه جريان كمك ها به اين كشور پس از كنار گذاشتن مرسي از قدرت قطع شود. اما به راستي قطع كمك ها در حال حاضر بسيار غير سازنده بوده و نتيجه معكوس دارد و ايالات متحده را به دشمن بازيگراني تبديل مي كند كه ما اكنون براي بازگرداندن مصر به مسير دموكراتيك به آنها وابسته ايم.

لازم به يادآوري است كه انقلاب فعلي در مصر به خاطر امريكا نيست (چنانكه سخنگوي دولت اوباما تصديق كرد) اما واشنگتن منافع مهمي دارد كه بايد مورد حفاظت قرار گيرد. مصر بزرگترين كشور، و به لحاظ نظامي قدرتمندترين كشور، به لحاظ فرهنگي تاثيرگذارترين كشور و به لحاظ موقعيت استراتژيك مهمترين كشور در جهان عرب است. توافق صلح اين كشور با اسراييل پايه و اساس پنج دهه تلاش امريكا براي حل و فصل ستيز ميان اسراييل – فلسطين و برقراري ائتلافي غرب محور از شركاي ميانه رو در منطقه اي بحران زده است. انقلاب دموكراتيك در اين كشور همچنان اين ظرفيت را دارد كه جهان عرب را به سوي آزادي، دولت پاسخگو و ارتقاي حقوق بشر حركت دهد.

توانايي ما براي تاثيرگذاري در مسير اين انقلاب در بهترين حالت محدود است. رهبري اخلاقي ما در چشم مردم مصر به دليل ارتباط نزديك و طولاني مدت ما با رژيم مبارك به شدت خدشه دار شده است. چرخش آخرين دقيقه اي باراك اوباما از مبارك بهترين مورد از اين وضعيت است. اما قانع كردن مردم در خيابان ها مبني بر اينكه ما در كنار آنها هستيم اندكي دشوار است. با تحقير آشكار مبارك و درخواست از او براي ترك سريع قدرت اين باور را در ميان متحدان ديگرمان (شيوخ و پادشاهان عرب) دامن زد كه ما در لحظه اي كه آنها در خيابان ها با تظاهراتي مشابه مواجه شوند به آنها خيانت خواهيم كرد.

تصميم به مشاركت با دولت مشروع و دموكراتيك اخوان المسلمين كه سرانجام جاي مبارك را گرفت بار ديگر خواسته اي درست بود. اما ناكامي و سكوت ما در مخالفت با مرسي آنگاه كه او پايمال كردن حقوق اقليت را آغاز كرد اپوزيسيون سكولار را متقاعد ساخت كه ما در كنار او هستيم. به نظر مي رسيد كه ما فقط حمايت خود را از يك فرعون اقتدارگرا به سوي فرعوني ديگر تغيير داده ايم. بنرهاي موجود در ميدان تحرير كه پرزيدنت اوباما و آن پترسون سفير امريكا در قاهره را تقبيح مي كرد نشانه اي زنده از اين بود كه ما موقعيت امريكا در طي مرحله گذار در اين كشور را خيلي بد مديريت كرديم. وقتي بايد براي كنار گذاشتن آرام مبارك كار مي كرديم فقط حرف زديم و وقتي بايد به خاطر رفتار غير دموكراتيك مرسي به او اعتراض مي كرديم هم ساكت مانديم.

بيانيه سومِ جولاي ايالات متحده در پاسخ به كنار گذاشتن مرسي از سوي ارتش به نظر مي رسيد كه ايالات متحده را در چاله اي عميق تر فرستاده است. با اعلام آشكار «نگراني اوباما» در خصوص كنار گذاشتن مرسي و پافشاري بر اينكه او و حاميانش دستگير نشوند (وقتي رهبري اخوان المسلمين  دستگير شدند) و تهديد آشكار به قطع كمك هاي نظامي، ما موفق شديم اين نشانه را به ميليون ها مصري كه خواهان سقوط مرسي و مشتاق مداخله ارتش بودند بفرستيم كه ايالات متحده در كنار دشمنان سياسي شان است. براي متحدان مان در منطقه خليج فارس – كه به سرعت از كنار گذاشتن مرسي استقبال كردند – اين نمونه ديگري از اقدام ما در مخالفت با منافع ملموس آنها بود. حتا رهبران اسراييل هم تاسف خوردند. ارتباط آنها با ارتش مصر از زمان سقوط مبارك قوي تر شده است؛ قطع كمك هاي امريكا آخرين چيزي است كه آنها مي خواهند.

بار ديگر سياست و خط مشي ما نبود بلكه روشي كه اين سياست در آن به اجرا در آمد همچنان به عنوان مشكل باقي مانده است. بي ترديد اوباما به حق بر ضرورت تلاش غير خشونت بار و مبتني بر رضايت براي بازگشت سريع به سوي حاكميت غير نظامي، اصلاح قانون اساسي و رقابت انتخاباتي جديد  تاكيد داشت. اما اكنون زمان آن براي بيانيه بالا بلندِ  كاخ سفيد درباره اصول ليبرال دموكراتيك نيست. هيچ كس در مصر به تفاوت هاي بيانيه هاي ما گوش فرا نمي دهد بلكه همگان در مورد اينكه اوباما جانب كدام طرف را خواهد گرفت به سرعت به قضاوت خواهند نشست.

در مقابل، ما بايد از كانال هاي خصوصي و پنهاني ارتش براي ارتباط با ژنرال هاي مصري استفاده كنيم تا آنها را به اتخاذ اقدامي براي بازگشت همه جانبه به سوي حكومتي دموكراتيك، حمايت از حقوق همه از جمله آزادي بيان ترغيب كنيم. همچنين بايد از اين كانال ها استفاده كنيم تا به سرعت رهبري اخوان را با اين اطمينان آزاد كنيم كه از پيروان خود بخواهند تا آرامش خود را حفظ كرده و در مبارزات انتخاباتي جديد مشاركت كنند (و آنها مزيت سازماني خود در برابر مخالفان سكولار خويش را همچنان حفظ خواهند كرد) در عين حال، اقدامات عاجلي بايد اتخاذ شود تا مانع سقوط آزادِ اقتصاد مصر شويم. كنفرانس اهداكنندگان كه متعهد به كمكي هستند كه به ندرت به دستشان مي رسد و موافقت نامه هاي صندوق بين المللي پول كه كاهش سوبسيد به كالاهاي اساسي در زمان بحران را ملزم مي دارد در كوتاه مدت كمك چنداني نمي كند. تخليه خيابان ها و ميادين، برقراري آرامش و وضعيت عادي، هدايت هيجان عمومي مردم به سوي تلاش دوباره براي نگارش قانون اساسي مبتني بر رضايت طرفين و برقراري انتخابات پارلماني و رياست جمهوري پيش شرط هاي ثبات اقتصادي، بازگشت سرمايه و احياي رشد اقتصادي است. اما تنها روش براي انجام اين مهم همانا همكاري آرام با ارتش مصر و نه فعاليت عليه آن است.

* دیپلمات آمریکایی، متخصص سیاست خارجی آمریکا، نویسنده، استاد دانشگاه و سفیر سابق آمریکا در اسرائیل است. وی برای تئوری‌اش موسوم به سیاست  «مهار دوگانه» که در طول جنگ ایران و عراق، تبدیل به سیاست رسمی ایالات متحده آمریکا در برخورد با دو کشور ایران و عراق شد، شهرت دارد. مارتین ایندک در سال ۱۹۵۱ میلادی، در خانواده یهودی‌تبار انگلیسی متولد شد. وی به همراه خانواده‌اش به استرالیا مهاجرت کرد. وی در سال ۱۹۷۲ میلادی، کارشناسی‌اش را از دانشگاه سیدنی دریافت کرد. در سال ۱۹۷۷ میلادی، موفق به کسب مدرک دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه ملی استرالیا شد. او به مدت هشت سال به عنوان موسس و مدیر اجرایی انستیتو سیاست خاورمیانه واشنگتن خدمت کرد. وی اکنون، مدیر« مرکز سابان در سیاست‌گذاری خاورمیانه در موسسه بروکینگز» است

سایر تصاویر